Bahisçilerin gözdesi Murakami

Kültür Servisi- Edebiyat ve yayıncılık dünyasında merakla beklenen Nobel Edebiyat Ödülü’nün bu yılki sahibi yarın açıklanıyor. İsveç Akademisi’nin sürekli sekreteri Peter Englund, yarın öğle saatlerinde kalabalık bir gazeteci ve kameraman topluluğunun karşısına çıkarak 2014 Nobel Edebiyat Ödülü’nün hangi yazara ne gerekçeyle verildiğini açıklayacak.
Nobel’i kazanan yazar aynı zamanda 1.1 milyon doların (yaklaşık 2.5 milyon TL) da sahibi olurken, yazarın telif haklarını elinde tutan yayınevleri de ya kitaplara Nobel Ödülü kuşakları geçirecek ya da yeni basımlara hazırlanacak.
2006’da ilk kez Türkiye’den bir yazara, Orhan Pamuk’a verilen, son olarak da Kanadalı kısa öyküsü yazarı Alice Munro’nun kazandığı Nobel Edebiyat Ödülü’nün bu yılki bahisleri ve tahminlerinde adı ençok geçen yazar, “çağdaş bir Kafka” diye tanımlanan Japon yazar Haruki Murakami geliyor.
Yabancılaşma ve yalnızlık temalarını işlediği yapıtları 50 dile çevrilen 65 yaşındaki Murakami, ülkemizde de “1Q84”, “Sahilde Kafka”, “İmkânsızın Şarkısı” gibi kitaplarıyla tanınıyor.
Tahminler, hatta bahislerde, 76 yaşındaki Kenyalı yazar Ngugi wa Thiong’o’nun adı da Murakami kadar geçiyor.
Önceleri İngilizce yazan Ngugi son dönemde ülkesinin Gikuyu dilinde yazıyor. Roman, oyun, kısa öykü, deneme, çocuk edebiyatı gibi çeşitli dallarda yapıt veren yazar, Kenya’daki otoriter rejime yönelttiği toplumsal eleştirilerle tanınıyor.
Bir yıldan fazla hapiste yattıktan sonra Kenya’dan kaçarak ABD’ye yerleşen Ngugi, Yale ve New York Üniversitelerinde edebiyat ve tiyatro dersleri verdi.
Ngugi’nin Türkçede yayımlanmış tek bir kitabı var. 1967’de kaleme aldığı “Bir Buğday Tanesi” adlı romanı Ayrıntı Yayınları’ndan çıktı. Romanda, Kenya’da 1952-60 arasında ilan edilen olağanüstü hal ile iç içe geçen yaşamlar anlatılırken, Kenya’nın bağımsızlık mücadelesi tarihsel gerçekler ışığında gözler önüne seriliyor.
2014 Nobel Edebiyat Ödülü’nün Murakami ve Ngugi’nin ardından gelen adayları arasında bir de gazeteci var. 66 yaşındaki Beyaz Rus araştırmacı gazeteci Svetlana Aleksiyeviç, aynı zamanda II. Dünya Savaşı, Sovyet-Afgan Savaşı, Sovyetler Birliği’nin çöküşü ve Çernobil felaketi gibi konulardaki röportajlarıyla tanınıyor.
Lukaşenko yönetimi tarafından tutuklanan Aleksiyeviç, 2000’de Beyaz Rusya’dan ayrıldı; Paris, Berlin gibi kentlerde yaşadıktan sonra 2011’de ülkesinin başkenti Minsk’e döndü.
Bu yılın Nobel Edebiyat adayları arasında Suriyeli şair Adonis, Fransız romancı Patrick Modiano, ABD’li romancı Philip Roth, Norveçli oyun yazarı Jon Fosse, Çek asıllı yazar Milan Kundera ve Avusturyalı yazar Peter Handke de anılıyor.
Ancak, Nobel Edebiyat Ödülü seçici kurulu, tahmincileri ve bahisçileri yanıltmasıyla ünlü. Nitekim, Peter Englund, “Bugüne kadar kazananın adında herkesin birleştiği bir Nobel Edebiyat Ödülü olmadı. Zaten olsaydı gerçekten tuhaf olurdu” diyor.

NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ’NDEN AYRINTILAR

106 yazardan yalnızca 13’ü kadın

- İlk kez 1901’de verilen Nobel Edebiyat Ödülü, özellikle iki Büyük Savaş’ın da etkisiyle 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 ve 1943 yıllarında verilmedi.
- 1901-2013 yılları arasında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan yazarların yaş ortalaması 65.
- Ödülü kazanan en genç yazar, Rudyard Kipling. İngiliz yazar, Nobel’i 1907’de aldığında 42 yaşındaydı.
- Nobel kazanan en yaşlı yazar, Doris Lessing. Ödülü 2007’de aldığında 88 yaşındaydı.
- Bugüne kadar 106 yazara verilen, 4 kez de paylaştırılan ödülü yalnızca 13 kadın yazar alabildi.
- Ödül bugüne dek 2 yazar tarafından reddedildi. 1958’de muhalif yazar Boris Pasternak önce kabul etti, daha sonra Sovyetler Birliği yetkililerinin baskıları sonucunda geri çevirmek zorunda kaldı. 1964’te de Jean-Paul Sartre, tüm resmi ödüllere karşı olduğu gerekçesiyle Nobel’i reddetti.
- Nobel Edebiyat Ödülü en çok İngiliz dilinde yazan yazarlara verildi: 27 kez. İngilizceyi 13’er kezle Fransızca ve Almanca, 11 kezle İspanyolca, 7 kezle İsviççe ve 6 kezle İtalyanca izliyor.
- Nobel Edebiyat Ödülü madalyasının tasarımı, İsveçli heykelci ve gravürcü Erik Lindberg tarafından yapıldı. Madalyada, bir defne ağacının altında oturan, kendinden geçercesine Esin Perisi’nin şarkısını dinleyip yazan genç bir adam betimleniyor.