Bebeğim hep ışığa emekliyor

Cezaevinde annesiyle kalan 9 aylık bebek, sürekli pencereye, ışığa doğru emekliyor. Bir başka minik mahkûm, bütün gün pencerenin içinde ayakta durarak dışarıyı seyrediyor. Bu minikler 6 yaşına gelip “dışarı” çıktıklarında, uyum sağlayamıyor, evlerinin içini hapishane sanıp volta atıyorlar.

Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı’nın gönüllü belgesel fotoğraf ekibi Füsun Tirman, Harika Kora ve Serap Borucu, bir yıl boyunca Türkiye’deki beş kadın cezaevinde; İstanbul Bakırköy, Ankara Sincan, Adana Karataş, Eskişehir Çifteler ve Denizli Bozkurt cezaevlerinde anneleriyle birlikte hapsolan 0-6 yaş arası çocuklar ve onların hükümlü anneleriyle foto-röportajlar gerçekleştirdi. Tirman, Kora ve Borucu, “Umutları Ertelenen çocuklar” adlı projelerini şöyle anlatıyor:

“Tüm cezaevlerindeki çalışmalarımızda hiçbir çocuğun yüzünü çekmedik. İzin vermiş olsalar dahi annelerin yüzünü göstermemeye dikkat ettik. O nedenle çocuk ve kadınların yüzlerindeki duyguyu göremeyeceksiniz. Ama her ne kadar yüzleri görünmese de gözlerdeki hüzünü ve çaresizliği hissedeceğinizi umuyoruz. Hapishane ve kreşlerdeki fiziki koşullar ne olursa olsun özgürlüğünden yoksun, hapsolmuş çocuk olgusuna dikkat çekmek istedik. Fotograflarımızda hapishanelerdeki anne-çocuk olgusunu siyah-beyaz fotoğrafın dramatik, etkileyici yönünü göz ardı ederek tamamen gerçek renkleri ile yansıttık. Sistem tarafından görülmeyen/gösterilmeyen bu çocukların, bu masum mahkûmların yaşamlarına dokunduk. Amacımız kamuoyunda farkındalık yaratıp mahpus çocukların daha iyi koşullarda büyüme ve gelişmelerini sağlayacak çözüm yollarını tartışmaya açmak. Umudumuz bu masum çocukların sınırlanmamış alanlarda özgürce koşabilmeleri.”

‘Kapı neden kilitli anne?

Cezaevindeki anneler anlatıyor...

• Bebeğim 9 aylık. Emeklerken sürekli pencereye ışığa doğru gidiyor. Birlikte ranzanın ikinci katında yatıyoruz. Doğru dürüst uyuyamıyorum aşağı düşerse diye...

• ‘Burası neresi’ diye sorduklarında anlatmakta çok zorlanıyoruz çocuklarımıza. Kimimiz hastane diyoruz, kimimiz işyeri, kimimiz de... Anlatamıyoruz kapıların neden kilitli olduğunu burada. 3.5-4 yaşına geldiklerinde sordukları onlarca soruya cevap bulmaya çalışıyoruz çaresizce...

• 6 yaşını doldurmasına çok az kaldı kızımın. Dışarıda nelerle karşılaşacağını anlatmaya çalışıyorum. Dilim döndüğünce toprağı, çimeni, hayvanları... Kilidi olmayan odalarda yaşamayı bilmiyorlar ki...

• Minik kızımın oyuncağı yok, bu beni çok üzüyor ama elimden gelen bir şey yok.

• 5 yaşındaki oğlumu bir süreliğine anneannesine göndermiştim. Oğlum dışarı çıkmak istememiş, odada sürekli volta atar gibi dönüp duruyormuş. Koğuş ortamına alıştığı için dış ortamda uyumsuz ve mutsuz olmuştu. Koğuşa döndüğünde normal davranışlarına dönmüştü. Onun normali cezaevi koşulları idi ne yazık ki...

• Kızım bütün gün pencerenin içinde ayakta durup dışarıyı seyrediyor.

• Cezaevinde yılın annesi seçildiğim gün bir buket çiçek hediye ettiler. Koğuşumuza yıllar sonra giren ilk çiçekti. 25 kadın, o bukete solmasın diye gözümüz gibi baktık.