Belirsizliğin adı: Kıbrıs Rum kesimi

Güney Kıbrıs Parlamentosu'nun mevduatlardan alınması planlanan vergiyi reddetmesinin ardından piyasalar şimdi de ülkenin içinde bulunduğu ekonomik belirsizlik ve bunun bölge ülkelerine olası etkilerine odaklanmış durumda.

Bankacılık sektörünün Yunanistan'a yaptığı yüklü yatırımlar nedeniyle sıkıntılı günler yaşayan ve Yunan devlet tahvillerinden uğradığı zararın altından kalkamayan Kıbrıs Rum kesiminde hükümet, mali yardım için geçen yıl Avrupa Finansal İstikrar Fonu'na (EFSF) resmen başvurmuştu.

Böylece AB'ye 2004, Avro Bölgesi'ne ise 2008 yılında üye olan Kıbrıs Rum Yönetimi, Yunanistan, İrlanda, Portekiz ve İspanya'nın ardından AB'den finansal yardım talebinde bulunan beşinci ülke olarak kayıtlara geçti.

Ülkenin bankacılık sektörü dışında diğer önemli problemi de yüksek borç oranı. Kıbrıs Rum kesiminin kamu borç oranının kurtarma paketlerine rağmen yükselme seyrini sürdürdüğü görülüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, Kıbrıs Rum kesiminin kamu borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya (GSYH) oranı, 2012 yılında yüzde 87 iken bu rakamın 2013'te yüzde 93'e, 2015'te ise yüzde 101'e ulaşacağı tahmin ediliyor.

Avro Bölgesi'nin tamamında da durum Kıbrıs Rum kesiminden farlı değil, bölge ülkelerinin 2010 yılında kamu borçlarının GSYH'ye oranı ortalama yüzde 85 seviyesindeyken, bu rakam 2012 sonu itibariyle yüzde 93'e çıktı. Söz konusu rakamın 2013'te de yaklaşık yüzde 95'e ulaşması bekleniyor.

Güney Kıbrıs, tekrar ekonomik ve siyasi belirsizlik eşiğinde

Ekonomisinin büyüklüğü 17,3 milyar dolar olan Kıbrıs Rum kesimi ile Avrupa Birliği arasında varılan uzlaşmada, 17 milyar avroluk kurtarma paketinin 8-10 milyar avrosunu bankalara sermaye takviyesinde, kalanını da borç ödemelerinde kullanmayı öngörüyordu ancak kurtarma paketi karşılığında AB ülkelerinin banka mevduatlarından yüzde 10 vergi alınması şartı ile karşı karşıya kalındı.

Avro Bölgesi maliye bakanları, iflastan kurtulmak Rum yönetimine 10 milyar avroluk destek verme kararı aldı ancak açığın kapatılması için mevduat vergilerinin artırılmasını istedi.

AB'nin isteğine göre, 100 bin avronun altında mevduatı olanlara yüzde 6,75 ve bu limitin üzerinde mevduatı bulunanlara yüzde 9,9 kesintinin uygulanması ve bu şekilde toplanacak olan 5,8 milyar avroyla Kıbrıs Rum kesiminin aşırı borçlanmasının önüne geçilmesi planlanıyordu.

Bu durum ülkede büyük tepkilere yol açtı. Piyasalarda ise söz konusu mevduat vergisinin yasalaşması durumunda ülke bankalarında bulunan toplam mevduatın yüzde 10'unun 1-2 gün içerisinde ülkeyi terk edebileceği konuşuluyordu.

Ancak Kıbrıs Rum kesimi parlamentosu, AB'nin ''kurtarma paketi'ni kabul etmeyerek, beklentileri boşa çıkardı. Ülkeyi şimdi ekonomik ve belki de siyasi belirsizlikler bekliyor.

Krizdeki ülkeler tedirgin

AB, Kıbrıs Rum kesimine uygulanmayı planladığı Mevduat Vergisi'nin, AB Mevduat Garanti Yasası'nı ihlal etmediğini savunsa da bu durum Avrupa piyasalarını tedirgin etmeye başladı. Piyasaları tedirginliğe iten esas unsur ise söz konusu yaptırımların krizdeki diğer ülkelere de uygulanabileceği söylentileri olmuştu. Yaptırımların domino etkisi oluşturabileceği endişesi birçok Avrupa borsasında sert düşüşlere yol açmıştı.

Küresel krizin odağındaki Portekiz, Yunanistan, İrlanda ile büyük ekonomileriyle dikkati çeken İtalya ve İspanya'da mevduat vergisi tehlikesini ''ensesinde hisseden'' ülkeler olarak karşımıza çıkmıştı.

Rusya'nın tehlikedeki paraları

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, yaptığı açıklamada, Avro Bölgesi maliye bakanlarının Güney Kıbrıs Rum kesimi için hazırladığı kurtarma paketini ''haksız ve tehlikeli'' olarak nitelemesinin ardından, piyasalar Rusya'nın bu konuda atacağı adımları merak ediyordu.

AB ise Kıbrıs Rum kesimi anlaşmasını Rusya ile 20-21 Mart 2013 tarihlerinde müzakere edeceklerini açıklamıştı, şimdi piyasalarda antlaşmanın kabul edilmemesine rağmen Rum kesimi bankalarında bulunan mevduatların ülkeyi terk edip etmeyeceğini tartışılıyor.

Düşük vergi oranları nedeniyle yıllardır yatırımlarını Kıbrıs Rum kesimindeki bankalarda değerlendirmeyi tercih eden Rus şirketlerinin, ülke bankalarında 20-30 milyar dolar arasında mevduatı bulunduğu tahmin ediliyor.

Kaynaklara göre, sadece geçen yıl Rus bankalarının, Kıbrıs bankalarına yaklaşık 12 milyar dolar yatırdığı belirtiliyor. IMF verilerinden yapılan derlemeye göre, Kıbrıs Rum kesiminin ekonomik göstergeleri şöyle: Kıbrıs Rum kesimi GSYH/Dolar(milyon) Kişi Başına Gelir/Dolar Yatırımların GSYH'ye oranı(yüzde) İşsizlik(yüzde) Kamu Borcununun GSYH'ye oranı(yüzde) 2010 23.000 27,387 19,7 6,2 61,4 2011 24.713 28,669 16,7 7,8 71,6 2012 22.446 25,629 13,3 11,7 87,2 2013 22.034 24,767 12,9 12,5 92,6 2014 22.299 24,679 12,4 12,8 97,6 2015 22.839 24,895 12,7 12,5 101,6