Bir kültür 'köprüsü'

Gaziantep’te, Birecik Baraj gölünün kıyısında, şimdiki adıyla Belkıs köyünün yakınında kurulmuş büyülü bir antik kent, Zeugma... Bu antik kentten çıkan eserlerin var ettiği Zeugma Mozaik Müzesi de bu büyülü gerçekliğin en önemli kanıtı...

Müzenin ve antik kentin, bu yılki Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü Arkeoloji dalında kazanması elbette kimseyi şaşırtmadı. Bu vesileyle müzeyi ve antik kenti tanıtmak amacıyla gazetecileri ağırlayan Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Asım Güzelbey, Zeugma Mozaik Müzesi’nin dünyanın en büyük mozaik müzesi olduğunu belirterek “Dünyanın en büyük mozaik müzesi Tunus’taydı, fakat Zeugma Mozaik Müzesi’nin açılmasıyla bu unvan Gaziantep’e geçti” diyor.

Bir kültür kenti olma yolunda ilerleyen kentin en önemli unsurlarından biri olan müze, Eylül 2011’de açılmıştı. Eski bir Tekel Rakı Fabrikası’ndan müzeye dö-nüştürülen yapı, kentin tanıtımının yanı sıra ekonomiye de katkı sağlıyor. Müzeyi son üç ayda 120 bin kişi ziyaret etmiş. Bu yıl ise 1 milyon kişinin ziyaret etmesi bekleniyor.

Antik kentin yüzde 30’luk bölümü bugün Birecik Barajı altında olsa da, büyük bir kısmı Poseidon ve Euphrates villarından çıkarılan mozaikler kazandırdı Gaziantep’e bu kültür elçiliğini. Bugün sular altında kalan villalardan çıkan eserler, müzenin baş eserleri arasında yer alıyor.

Nehir Tanrısı Okeanos ve eşi Tethys’in tasvir edildiği mozaik, Poseidon, Venüs’ün Doğuşu, Eros ve Psykhe mozaikleri, Mars heykeli ve müzenin simgesi “Çingene Kızı” bunlardan başlıcaları. Müzenin koleksiyonunda Roma ve geç antik dönemi kapsayan yaklaşık 2 bin 500 metrekare mozaik bulunuyor. 7 bin metrekarelik sergileme alanına sahip müzenin dikkat çeken bir özelliği de eserlerin Zeugma antik kenti içerisinde bulunan coğrafi konuma göre yerleştirilmiş olması. Mozaiklerin renk armonisi de müzeye nitelik kazandıran özelliklerden. Renk sayısını, Tunus’taki müzeyle karşılaştıran Asım Güzelbey, Tunus’ta 9, Zeugma’daki mozaiklerde ise 13 renk armonisi olduğunu söylüyor. Komegene krallığının 4 büyük kentinden biri olan Zeugma, stratejik konumu nedeniyle Roma İmparatorluğu topraklarına katıldığında, gelişen ticaretin etkisiyle kentin nüfusu 80 bin kişiye ulaşıyor. Kentin adı da köprü, geçiş noktası anlamına gelen “zeugma” olarak değiştiriliyor. Roma’nın doğu sınırındaki bu en büyük kentin her köşesi özellikle konut mimarisindeki detay süslemeleriyle dikkat çekiyor. 5 binden fazla eserin bulunduğu Zeugma kazısı ise bugün, Ankara Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından sürdürülüyor, buluntular ise yerinde korunuyor.