Brüksel'in gözü Ankara'da

Uzun bir tatilin ardından bayram sonrası yeniden çalışmaya başlayacak olan TBMM’de Ekim ayı sonuna kadar reform yolunda atılacak adımlar, büyük önem taşıyor. Avrupa Komisyonu, yıllık “İlerleme Raporu”nu 5 Kasım’da açıklayacak. Bu nedenle Brüksel, AB reformları için yeni “yol haritası” oluşturacak “Ulusal Program”ın hükümet ve TBMM tarafından en geç Ekim ayı sonuna kadar onaylanmasını bekliyor. Bu yöndeki çalışmaların, İstanbul'da düzenlenecek bir konferans için 10 Ekim'de Türkiye'ye gelecek Avrupa Komisyonu Üyesi Olli Rehn ile görüşülmesi bekleniyor.

Türkiye’nin AB yolunda son bir yılda attığı adımların değerlendirileceği yıllık “İlerleme Raporu”nun Avrupa Komisyonunca 5 Kasım’da açıklanması öngörülüyor. Raporda Türkiye’nin reform konusunda son bir yılda gösterdiği performansına ilişkin olarak yer verilecek değerlendirmeler büyük önem taşıyor. Son dönemde AB yolunda kayda değer sadece iki yasal düzenlenmenin yapıldığı, bunların da, ifade özgürlüğünün genişletilmesini öngören, TCK’nın tartışmalı 301. maddesine ilişkin değişiklik ve azınlık haklarının iyileştirilmesine yönelik yeni Vakıflar Yasası’nın olduğu belirtiliyor.

"Tatmin edici rapor için yeni adımlar şart"

“İlerleme Raporu”ndaki yapılacak değerlendirmelerin “tatmin edici” olabilmesi için ek bir çaba gerektiği ifade ediliyor. Bu bağlamda AB diplomatik kaynakları, atılabilecek yeni adımların, raporda dikkate alınabilmesi için de Ekim ayı sonuna kadar gerçekleşmiş olması gereğine işaret ediyorlar. TBMM’nin gündeminde Ombudsman ve yeni Türk Ticaret Yasağı gibi Brüksel’de çok önem verilen reformların olduğu belirtiliyor. Brüksel’de ayrıca anayasa reformu beklentisi bulunuyor. Ancak bu yöndeki düzenlemeler için Ekim sonuna kadar zaman olmaması nedeniyle Türk hükümeti ve TBMM tarafından yeni “Ulusal Program”ın benimsenmesinin kritik önem taşıdığı ifade ediliyor. “Ulusal Program” taslağı da, halen muhalefet partilerince değerlendiriliyor. Sivil toplum kuruluşlarının görüşlerinin alınmasından sonra son şekli verilecek olan program taslağının hükümetçe onaylanmasından sonra TBMM tarafından Ekim sonuna kadar yetişecek biçimde görüşülerek onaya sunulması bekleniyor.

AB diplomatik çevreleri de, “Ulusal Program”ın Ekim sonuna kadar TBMM’den geçmesini çok önemsiyorlar. Programın AB tarafından geçen Şubat ayında yayınlanan “Katılım Öncesi Ortaklık” belgesinde Türkiye’den istenen reformlara bir yanıt oluşturduğu anımsatılıyor. Diplomatlar, “Ulusal Program ile ilgili sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini de dikkate alınarak önce hükümet, sonra parlamento tarafından Ekim sonuna kadar onaylanması anlamlı olur. Başka reformlar için çok geç gibi, bunun yüzünden asgari olarak programın TBMM’den geçmesi lazım” dediler.

"Ulusal program taslağı yeterince somut değil" 

Son anayasa değişikliğinin çok kısa bir süre içinde TBMM’den geçtiğini anımsatılıyor. Diplomatik çevrelerde AB tarafından Şubat ayında yayınlanan “Katılım Öncesi Ortaklık” belgesinin, “Siyasi Partiler Yasası”ndan ifade özgürlüğüne kadar çok geniş bir yelpazede “çok somut” öncelikleri içerdiğine dikkat çekiliyor. Bu çevrelerde hükümetçe siyasi partilere sunulan taslağa ilişkin olarak da şöyle deniliyor: “Mevcut Ulusal Program taslağı yeterince somut değil. Ancak Şubat ayında yaptığımız önerilere tatmin edici yanıtlara ulaşılabileceğini umuyoruz. Siyasi kısmı yetersiz gibi görünüyor ancak tabii ki şu an itibariyle sadece bir taslaktır.”

Rehn ziyareti

Bu arada, “İlerleme Raporu”nun açıklanmasından önce Türkiye’nin atabileceği adımlar ve reform çalışmaları, Bayram sonrası Türkiye’yi ziyaret edecek Avrupa Komisyonu yetkilileriyle görüşeceği öğrenildi. Komisyon’un Genişlemeden Sorumlu Üyesi Olli Rehn, Bayram sonrası İstanbul’da düzenlenecek bir konferans için 10 Ekim'de Türkiye’ye gelecek. Konferans kapsamındaki bir yemeğe katılması öngörülen Rehn’in Türk hükümeti ile bazı temasları yapması bekleniyor. Öte yandan, söz konusu çalışmaların, 13 Ekim’de Ankara’yı ziyaret edeceği belirtilen Avrupa Komisyonu’nun Genişleme Genel Müdürü Michael Leigh ile detaylı bir biçimde ele alınacağı belirtiliyor.

Muhalefetten beklentiler

Bayram sonrası TBMM’de “Ulusal Program” konusunda yapılacak görüşmeler ve oylama konusunda TBMM’de temsil edilen, başta CHP olmak üzere muhalefet partilerin takınacağı tavır önem taşıyor. 301 değişikliği ve Vakıflar Yasası dışında, şimdiye kadar TBMM tarafından benimsenen çeşitli reform paketlerinin CHP’nin desteği ve işbirliğiyle geçtiği anımsatılıyor. Bu nedenle muhalefet partilerinin “Ulusal Program” a katkı yapacağı beklentisi bulunuyor. AB diplomatik kaynakları da, “Muhalefette program taslağını inceleme ve öneri yapma iradesi görülüyor ancak Türkiye’de son dönemde yaşanan çekişmeler her şeyi etkiliyor. Siyasi partilerin, devam eden tartışmaları bir kenara bırakarak işbirliği yapabileceği alanların bulunacağını umuyoruz” dediler. Öte yandan, AB ile muhalefet partileri arasında son dönemde temasların yoğunlaştığı kaydediliyor. Bu bağlamda CHP’nin Brüksel’de açtığı ofisine de dikkat çekiliyor.