Bürokrasi iki dudak arasında

Parlamenter sisteme ve Başbakanlık geleneğine son verilmesi ile üst düzey bürokraside de karmaşa yaşanacak. Eski sistemde Bakanlar Kurulu kararı ve ikili veya üçlü kararnameler ile yapılan üst düzey bürokratların atama sistemi de silbaştan değiştiririlecek.

Tüm bakanlıkların teşkilat yasalarının bugün, Meclis’ten alınan yetkiye dayanılarak çıkarılacak KHK ile mülga edilmesi bekleniyor. Ardından Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne göre çıkarılacak 1 numaralı KHK ile yeni bakanlık sistemi oluşturulacak. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da bugün yeni teşkilat yasaları ile yeniden örgütlenecek kabineyi açıklayacak.

Böylece devlet teşkilatı bir gün içinde sıfırlanıp yenilenecek. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle belirlenecek yeni teşkilat sistemi içindeki tüm üst düzey bürokratların atama ve görevden alma sistemleri de baştan aşağı değişecek.

Eski sistemde Bakanlar Kurulu kararıyla, müşterek kararname ile ya da özel yasalarla yapılan tüm atama ve görevden alma sisteminde, Cumhurbaşkanı tek belirleyici olacak. Daha önce Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan; “Vali, büyükelçi, daimi temsilci, Diyanet İşleri Başkanı ve Din işleri Yüksek Kurulu üyeleri, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Rekabet Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Kamu İhale Kurumu, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Başkan ve üyeleri; Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Başkan ve üyeleri, Merkez Bankası Başkanı, YÖK Başkanı ve üyeleri, TRT Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu üyeleri, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu Başkan ve üyeleri, Kamu Görevlileri Etik Kurulu başkan ve üyeleri, Genelkurmay Başkanı” atamalarında, Cumhurbaşkanı’nın imzası gerekecek.

Yine eski sistemde müşterek kararname ile yapılan: “bakan yardımcıları, genel müdür ve yardımcıları, TÜBİ- TAK Başkanı üyeleri ve genel sekreteri, Adli Tıp Kurumu Başkanı ve Yardımcıları, TİKA Başkanı, ÖSYM Başkanı, Vakıflar Genel Müdürlüğü İdare Meclis Başkan ve üyeleri, Gelir İdaresi Başkanı, yardımcıları, daire başkanları, vergi dairesi başkanları, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanı ve Başkan Yardımcıları, Devlet Personel Başkanı, Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreteri, bakanlıklardaki kurul başkanları ve üyeleri, strateji geliştirme başkanları, bakanlıkların rehberlik ve teftiş, rehberlik ve denetim, denetim hizmetleri başkanları, Vergi Denetim Kurulu Başkan Yardımcıları; Maliye Bakanlığı vergi müfettişleri dahil bakanlık müfettişleri; bakanlık müşavirleri; bakanlık hukuk müşavirleri; daire başkanları, il idare şube başkanları, bölge müdürleri, vali yardımcıları, kaymakamlar, Polis Akademisi Başkanı, il emniyet müdürleri; genel müdürler ve yardımcıları, seçimle gelenler dışındaki yönetim kurulu üyeleri, daire başkanları, kurum başkanları, genel sekreterler” atamaları da Cumhurbaşkanı’nın iki dudağının arasında olacak.

‘Çözüm süreci’ne de uyum

Hükümet, 10 Temmuz 2014’te çıkarılan ancak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın çözüm sürecini bitirmesinin ardından unutulan ‘Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanunu”, uyum KHK’si çıkarılırken yeniden anımsamak zorunda kaldı. Yasanın ‘yetki ve sekreterya’ başlıklı ve “Bakanlar Kurulu, çözüm sürecine ilişkin gerekli kararları almaya yetkilidir” hükmünü düzenleyen maddesindeki ‘Bakanlar Kurulu’ ifadesi ‘Cumhurbaşkanı’ olarak değiştirildi. Buna göre, Cumhurbaşkanı çözüm sürecine ilişkin gerekli kararları almaya yetkili olacak.

Yeni yapının ipuçları KHK’de

Uyum KHK’si, yeni sistemin yürürlüğe girmesinin ardından çıkarılacak Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle ilgili de ilk ipuçlarını verdi. Birçok yasada ‘Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’ ifadesi yerine ‘Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’ getirilirken, ‘bakanlık müsteşarlarıyla’ ilgili atıflar ‘bakan yardımcıları’na yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, yeni sistemle birlikte Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’ni kaldırarak yerine Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı kuracağı, bakanlık müsteşarlıklarının da kaldırılarak yetkilerinin bakan yardımcılarına verileceği söyleniyordu.