Büyük ikramiye kazandım diye sevinme

Para, beyinde değişimler başlatabilir. Bu teoriyi savunan araştırmacılar, ABD’de haftalarca devreden büyük ikramiyenin sahibi olan makine tamircisi Mark Hill ve eşi Cindy Hill üzerinde tartışma başlattı.  Araştırmacılar, Missouri eyaletinde yaşayan çiftin 558 milyon doları kazandıkları anda mutluluktan havaya uçan çiftin, gelecekte her zaman aynı ruh halinde olmayabileceğini ifade etti.

Discovery News’te yer alan habere göre, Mark ve Cindy’nin beyinleri, hormon salgısında yaşanan değişimlerden dolayı yakın zamanda normal bir beyinden farklılık göstermeye başlayabilir. İlk zamanlarda aşırı miktarda salgılanacak olan dopamin, daha sonra beyinde karmaşık bir biyo-kimyasal salgı oluşmasıyla yerini gerginlik ve depresyona da bırakabilir.

Beyinde hücreler arası bilgi transferi sağlayan (nörotransmiter) dopamin, mutluluk ve aynı zamanda bağımlılıkta rol oynuyor. Dopaminin vücutta yüksek miktarda olması, yaratıcılığı tetikliyor ve olumlu bir ruhsal hal sağlıyor. Uyuşturucu, bilgisayar oyunları veya diğer bağımlılıklarda, dopamin en önemli rolü oynar.

''Para size mutluluk getirmiyor''

Phoenix kentinin bir banliyösünde yaşayan Hill çifti, ABD tarihinin en büyük ikinci lotosunu kazandı. Büyük ikramiyenin neden olduğu çılgınlık, lotunun çekileceği gün dakikada satılan bilet sayısının 130 bine fırmalasını sağladı. Hill çifti, milyonların hayalini kurduğu ikramiyeyi kazandı. Araştırmacılar ise ilk günlerdeki mutluluk ve heyecanın, daha sonra yerini kaygı ve endişeye bırakabileceğini ifade etti.

Pennsylvania eyaletindeki Temple Üniversitesi’nde psikoloji eğitimi veren Frank Farley, Discovery News’e yaptığı açıklamada, “Para size mutluluk getirmiyor... Tam tersine büyük bir ilginin odağı oluyorsunuz...Birçok insanın finansal hedefi oluyorsunuz.Hiç tecrübeniz olmayan konularla her gün baş etmeniz gerekiyor. Bir günde 500 milyon dolar kazanan kaç insan var? Bu durum, bu parayla başarabileceğiniz şeylerin olasılığını da riske atıyor. Herkes binbir çeşit tavsiye ve istekle kapınıza dayanıyor ve hayatınız alt üst oluyor” dedi.

Süper ikramiye kazanan insanların zengin olduktan sonra nasıl bir mutluluk grafiği çizdiği ise bir diğer karmaşık soru. Journal of Personal and Social Psychology dergisinde kısa bir süre önce yayımlanan ve 1978 yılına ait olan bir araştırmada, ABD’de ikramiye vuran 22 kişinin zengin oldukran sonra hiç de mutlu olmadığı belirtildi. Ancak farklı veriler de mevcut.

Journal of Health Economics dergisinde yer alan bir makaleye göre, İngiltere’de büyük ikramiye kazananların birçoğu ‘daha sağlıklı bir psikolojik yaşam’ sürüyor. Aynı zamanda, loto milyarderi İngilizlerin ruhsal sağlığının da ciddi olarak düzeldiği ifade ediliyor.

'Etrafım hırsızlar ve para isteyenlerle doldu''

İngiltere’deki araştırma, 200 bin dolara kadar ikramiye kazanan insanları içeriyordu. Ancak kazanılan miktar arttıkça, sorunlar da artıyor.

Bunun en iyi örneklerinden biri ABD’nin Batı Wirginia eyaletinde yaşayan Jack Whittaker. 2002’de lotodan 315 milyon dolar kazanan Whittaker, Wall Street Journal’ın verdiği bilgiye göre ilk önce bir striptiz kulübünde soyuldu, ardından torununu 2007’de kaybetti ve en son olarak bankada hiç parasının kalmadığını söyledi.

New Jersey’de 1980 yılında 10 milyon doların üzerinde ikramiye kazanan Evelyn Baseshore’un hayatı ise cehenneme döndü. Baseshore, “Etrafım hırsızlar ve para isteyenlerle doldu... Herkes paramı istiyordu, sonunda aldılar da” dedi.

''Para kazananlar zamanla dağatmalı''

ABD’nin Duke Üniversite’sinden Scott Huettel, kazanılan paranın yarattığı beklentilerin, ilk günlerde sebep olduğu mutluluğu aştığını savunuyor.

Huettel, “Olası bir ödül, getiri beklentisinde olduğunuzda, dopamin salgılayan hücreler artıyor... Ancak ilginç olan bu süreç çok uzun sürmüyor” dedi. Huettel, zengin olma hayalleri boş çıkan bazı insanların, bilet almalarının nedeni olarak dopamini suçlamasını buna bağlıyor.

ABD’li araştırmacı, beynin düzenli değil, sürekli değişen bir ödül sistemine sahip olduğunu  belirterek, “büyük ikramiye kazanların paralarını zamanla dağıtmalarını, toplu ödeme yaparak azaltmalarını” önerdi. Bu şekilde, her yıl büyük çekler yazmanın verdiği hormon salgısından kurtulabilir. Huettel, “bu kadar büyük paralardan kurtulmak çok zor bir iş” dedi.