CEATL, çeviri uygulamalarına dair altı ilke yayımladı

Avrupa çapında, ÇEVBİR’in de aralarında bulunduğu 32 üye kuruluşun tecrübeleri ve gözlemlerinden de yararlanan CEATL, kitap çevirmenlerinin büyük ölçüde haksız uygulamalara maruz kaldığına dikkat çekti.
 
Bunlar arasında, çevirmenlerin çok düşük ücretlerle çalışmaya zorlanması, sosyal güvenlikten mahrum olması gibi hayati önem taşıyan konular var. Çevirmenin isminin belirtilmesi de bunlardan bir tanesi. Bütün Avrupa ülkelerinin uluslararası Bern Anlaşması’nı imzalamasına ve bu anlaşmanın da çeviriyi özgün edebiyat eseri saymasına rağmen, pek çok Avrupa ülkesinde çevirmenler eser sahibi olarak görülmüyor. Türkiye’de de sık sık gözlemlendiği üzere, çevirmenlerin adı, basın-yayın organlarında ilgili yerlerde zikredilmiyor, hatta kimi durumda, doğrudan çeviri eserin tanıtıldığı yerde çevirmenin adına rastlanmıyor. Dolayısıyla eser müellifi olan çevirmenin adının ilgili yerlerde açık açık belirtilmemesi en büyük hak ihlallerinden birini oluşturuyor.
 
Daha önce de Avrupa çapında kitap çevirmenlerinin sosyal ve ekonomik koşullarıyla ilgili çarpıcı bir çalışma yürütmüş olan CEATL, yayımladığı altı ilkeyle, çevirmenler, yayıncılar, eleştirmenler gibi, kitap çevirisiyle ilgili tüm taraflarda bilinç uyandırmayı hedefliyor.
CEATL’ın yayımladığı altı ilke şunlar:
 
1. Hakların Devri

Çevirinin kullanımına ilişkin hakların devrinin süresi beş yılı geçmeyecektir. Çeviri için yapılacak hak devri, özgün eserin devredilmiş haklarına ilişkin kısıtlama ve sürelere tabi olacaktır. Çeviri sözleşmesinde, devredilen tüm haklar yer alacaktır.
 
2. Ücretlendirme

Çevirilecek eser için saptanan ücret, çevirmenin düzgün bir hayat sürmesini ve yazınsal anlamda yüksek nitelikli bir çeviri yapmasını sağlayacak düzeyde olacaktır.

3. Ödeme Koşulları

Çevirmen, sözleşmeyi imzalamasını takiben, ücretin en az üçte birini avans olarak alacaktır. Ücretin kalan kısmı en geç, çeviri teslim edildiği zaman ödenecektir.
 
4. Yayımlama Yükümlülüğü

Yayıncı çeviriyi, sözleşmede saptanan ve çevirinin teslim edildiği tarihten iki yıl sonrasını aşmayan bir süre zarfında yayımlayacaktır.
 
5. Kâr Payı

Çevirmen, basılmış çevirinin ilk nüshasından itibaren, eserinin her türlü kullanımından elde edilecek kârdan adil bir pay alacaktır.
 
6. Çevirmenin İsmi

Çevirinin yazarı olan çevirmenin ismi, özgün eserin yazarının isminin geçtiği her yerde belirtilecektir.
 
CEATL’ın 14 Mayıs 2011 tarihinde gerçekleştirdiği genel kurulda benimsediği bu altı ilkenin resmi metni için (İngilizce ve Fransızca)  http://www.ceatl.eu/translators-rights/hexalogue-or-code-of-good-practice