Çocuğun da ‘adı yok’

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Ulusal Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Türkiye’nin çocuk haklarında taraf olduğu 39 uluşlararası sözleşme ve kurala karşın, çocuk haklarında ne kadar geri kaldığını ortaya koydu. Planda, Türkiye’de genç evliliklerin ve genç gebeliğin başlıca sorunlar olduğu kabul edilirken, uyuşturucu bağlımlılığı tedavi merkezlerinin sayısının azlığına dikkat çekildi. Çocuk koruma hizmetlerinde, kurumların uygun alt yapıya sahip olmadığı ve kurumlara yeterli ödenek sağlanamadığı itiraf edilirken; aile, çocuk ve özürlü hizmet dayanışma hattı ALO 183’ün tanınmaması nedeniyle kapsamına ilişkin sıkıntılar yaşandığı kaydedildi.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın hazırladığı Ulusal Çocuk Hakları Stratejisi ve Eylem Planı’nda, Türkiye’de yaşayan çocukların ne kadar şanssız olduğu ortaya çıktı. Çocukların adalet, sağlık, eğitim gibi pek çok alanda yaşadığı sıkıntılara dikkat çekilen eylem planında, neler yapılması gerektiğine ilişkin hedefler belirlendi.

Başlıca sorun genç gebelik: Uyuşturu bağımlılığını rehabilite etme programı başta olmak üzere ruh sağlığı ve genç sağlığına ilişkin program ve hizmetlerdeki sınırlılık, okullarda cinsel sağlığa yönelik yeterli önleme ve bilgilendirme programlarının bulunmaması, erken çocukluk döneminde çocukların izlenmesi için sistematik bir program bulunmaması, genç evlilikler ve genç gebelikler çocuk sağlığını tehdit eden başlıca sorunlardır.

Ne alt yapı ne ödenek var: Çocuk koruma hizmeti ve bakım hizmetlerine ilişkin Çocuk Koruma Yasası hazırlanmıştır. Yasa uyarınca il ve ilçe koordinasyonları oluşturulmuştur. Ancak koordinasyonlar, uygun alt yapının olmaması, sistemi koordineli yürüten bir birimin bulunmaması, kurumlararası bilgilerin takibini sağlayan bir veri sisteminin bulunmaması ve ilgili kurumlara yeterli ödenek sağlanmaması gibi nedenlerle etkili bir şekilde çalışmamaktadır.

Hizmetler profesyonel değil: Koruyucu aile ve evlat edinme hizmetlerinin profesyonelleşmemiş olması, aile denetimlerinin uluslararası standartlarda yapılmaması, aile ve çocuklar için uzman danışmanlık sisteminin oluşturulmaması kurum bakıma alternatif hizmetlerin yeterince yaygınlaşmamasının nedenidir.

Mülteci çocuğa eğitim ve sağlık yok: İltica hakkı arayan mülteci durumundaki çocuklar ise statülerinin geçici olması nedeniyle eğitim ve sağlık hizmetlerinden yararlanmakta zorluk yaşamaktadır. Refaketsiz sığınmacı çocuklar için vasilik ve yasal temsilcilik sisteminin Türkiye’de olmaması, aile refakatinden yoksun mülteci çocuklara yönelik hizmetlerde sorunlar yaratmaktadır.

ALO 183’te sıkıntı var: Alo 183 aile çocuk ve özürlü sosyal hizmet dayanışma hattı, kamuoyunca yeteri kadar tanınmamakta, aynı zamanda kapsamına ilişkin bazı sıkıntılar devam etmektedir.

Çocuğa bütçede de yer yok: Aile ve Milli Eğitim Bakanlığı dışında, çocuklara yönelik hizmetlerde özel bir ayrım bulunmamaktadır. Dolayısıyla ülkemizde bütçe sisteminde, çocuklara yönelik hizmetlere yapılan harcamamaların görülebileceği bir düzenleme bulunmamakta olup, bu durum çocuklara yönelik hizmet ve kaynaklardaki gelişmenin takibini zorlaştırmaktadır. Çocuklara ayrılan bütçenin ulusal, yerel ve sektörel bütçelerle bağlantılı olarak görülebileceği bir düzenlemeye ihtiyaç vardır.

Uyuşturucu bağımlılığı tedavi merkezi yetersiz:Türkiye’de uyuşturucu bağımlılığı tedavi merkezi sayısının yetersiz olması ve bunların belli bölgelerde olması nedeniyle, tedaviye ulaşmada ve tedavinin devam ettirilmesinde birtakım sıkıntılar yaşanmaktadır. Hem mevcut tedavi merkezlerinin kapasitelerinin artırılması hem de özellikle ihtiyaç duyulan bölgelerde yeni tedavi merkezlerinin açılması gerekmektedir.