Çocuk adalet sistemine doğru...

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK), İstanbul Üniversitesi, Çocuk Vakfı işbirliğinde ve TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) danışmanlığında gerçekleştirilen Birinci Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi (2012-2016) taslak metni hazırlandı. Her aşamasında alan uzmanlarının yanı sıra çocukların da görüşü alınan taslakta, devletin çocuk politikasının amacı, ''18 yaşına kadar olan kız ve erkek çocuklara saygı temelinde, onların gelişimini, güvenliğini, etkinlik ve katılımını sağlamak, bunun için gerekli düzenlemeleri yapmak'' olarak ifade ediliyor.
 

'İyilik hali endeksi gereklidir'

Çocuk haklarının toplumca sahip çıkılması ve ifade edilmesi gereken haklar olduğu, ancak düzenin yarattığı sorunların toplumsal düzeyde çözülemediğinden çocuk sorunlarının özel sorunlar olarak farklı uygulama ve düzenlemelere konu olduğuna dikkat çekilen taslakta, çocuğu etkileyen sorunların acil çözümü için mevcut düzen içinde iyileştirmeler yapılması hedeflendi. Taslakta, bu uygulamaların izlenmesi, denetimi, ölçülmesi için çocuk istatistiki bilgisi ile aileye ve çocuğa yönelik ''iyilik hali endeksi sisteminin'' gerekliliğine işaret edildi.
İyilik hali endekslerinin ülke ölçekli geliştirilmesi, tanımlamalarının yapılması ve uygulama sistematiğinin kurulması planlanan taslakta, beslenme ve sağlık hizmetlerini yaygınlaştırılması ve erişiminin sağlanması, çocuğun sağlığına ve refahına yönelik hukuki, ekonomik, sportif ve sanatsal çevrenin geliştirilmesi, durumu özellik arz eden güç koşullardaki bütün çocukların refah seviyesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi, Türkiye'de bebek, çocuk ve anne ölüm oranlarını düşürmeye yönelik etkin, acil ve sonuç alıcı çalışmaların yapılması planlandı.

Taslakta, ayrıca beslenme ve sağlık hizmeti standartlarının belirlenmesi, bütün çocuklara bu standartlar içinde öncelikle aileleri, ailelerinin sağlayamaması halinde ilgili kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları tarafından düzenli ve sürekli hizmet sunulmasının sağlanması hedeflendi. Engelli çocukların saygın bir birey olarak sosyal hayata katılımını ve bu katılımın sürekliliğini sağlamaya yönelik her türlü tedbirin alınması, geliştirilmesi, bu konuda çalışan uzman sivil toplum kuruluşları ile hizmet, eğitim ve araştırma projelerinin desteklenmesi hedeflenen taslakta, çocuğun refahı için hukuki, ekonomik, sportif ve sanatsal çevreyi geliştirilmesi tasarlandı.
 

Eğitim program ve yöntemleri geliştirilmeli

Çocuklar için adalet, sağlık, eğitim ve medya alanlarında yapılması planlananlara da yer verilen taslakta, bilim, spor, sanat, öğretim, örgün ve yaygın eğitim politikaları oluşturması istendi. Taslakta, okul öncesi, ilköğretim birinci ve ikinci kademe, ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde çocuk hakları öğretimi ve eğitiminin gerektirdiği programların tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanması hedeflendi. ''Çocuğun gelişme ve becerilerini geliştirme hakkı'' doğrultusunda, eğitim sisteminin iyileştirilmesi, eğitim program ve yöntemlerinin geliştirilmesi ve eğitim öğretim kurumlarının yeniden ele alınması gerektiği belirtilen taslakta, örgün eğitime devam edemeyecek olanlara yerinde öğrenim imkanlarının sağlanması istendi.

Üstün yetenekli ve engelli çocuklar başta olmak üzere, her çocuğa gelişimi için gerekli öğrenim imkanlarının sağlanması planlanan taslakta, ''Herkesi orta seviyede eşitleyici yaklaşımdan vazgeçilerek gelişim hızını kesmeyen ve fırsat eşitliğini de sağlayacak yeni bir yapılanmaya'' gidilmesi planlandı. Üniversitelerde Çocuk Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezleri açma ve Enstitüler kurulmasının planlandığı taslakta, üniversitelerle sanat ve spor alanında faaliyet gösteren kamu ve özel kurumların çocuğun gelişme ve becerilerini geliştirme hakkı konusunda hizmet, eğitim ve araştırma yapması gerektiği belirtildi.
 

Çocuğa yönelik suçların cezalarının ağırlaştırılması planlandı

Kanunla ihtilafa düşen ve suça itilen çocukları, Ceza Hukuku yaklaşımı dışında ele alacak, Çocuk Hukuku yaklaşımı sağlamanın planlandığı taslakta, çocuğu suça iten nedenleri önleyici ve iyileştirici politikaların çocuk hukuku yaklaşımıyla geliştirilmesi ve çocuğa yönelik suçları önleyici sosyal politikalar geliştirmesi gerektiğine dikkat çekildi. Çocuğa yönelik suçların cezalarını ağırlaştırıcı düzenlemelerin yapılması planlanan taslakta, Özgün Çocuk Hukuku'nun oluşumu ve gelişimi için çalışmaların teşvik edilmesi, mevzuatın çocuk hukuku yaklaşımı ile gözden geçirilmesi, gerekli değişiklik ve düzenlemelerin yapılması ve çocuk adalet sistemi çalışmalarında çocuk görüşünün alınması süreçlerine, aileler, yerel yönetimler, kamu kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının daha etkin katılımının sağlanması planlandı.

Çocuk Adalet Sistemi kapsamında, suça sürüklenmiş çocuklara yönelik rehabilite edici, topluma kazandırıcı uzman kuruluşların oluşturulması hedeflenen taslakta, ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne üye seçilenlerle tüm kamu kurum ve kuruluşlarının karar vericilerinin ve yargı mensuplarının çocuk hakları konusunda eğitilmesinin sağlanması tasarlandı. Taslakta, Anayasa, yasa ve yönetmelikleri Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne uyumlu hale getirilmesi planı da yer alıyor.
 

'Aile ve çocuk bakanlığı oluşturulması sağlanmalı'

Çocuk haklarının ihlallerini önlemeye, sorumlularına yaptırım uygulamaya ve zararlı sonuçlarını gidermeye yönelik hızlı ve etkin çalışan mekanizmalar kurulması planlanan taslakta, çocuk ihmali ve istismarını önleyici, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, aile ve çocuğa yönelik destek ve özel koruma hizmet modellerinin geliştirilmesi hedeflendi. Taslakta, ayrıca ailesinin yoksulluğundan ötürü, çocuğun mahrumiyetini önleyici hizmetler yapılması gerektiği belirtildi.
 

'Türkiye Çocuk Meclisi' hedefi

Mahalle, köy, belde, ilçe ve illerde ''Çocuk Meclisleri'' ve ülke genelinde ''Türkiye Çocuk Meclisi'' oluşturulması planlanan taslakta, Çocuk Hakları Stratejisi'nin bütün aşamalarının ''Türkiye Çocuk Meclisi'' aracılığıyla çocuklar adına izlenmesi ve denetlenmesi hedeflendi.
Güç koşullarda çocuklara hizmet vermek amacıyla Türkiye Çocuk Fonu ve Çocuk Koruma Sisteminin kurulması planlanan taslakta, tüm bunların hayata geçirilmesi ve izlenmesi için Aile ve Çocuk Bakanlığı'nın oluşturulması tasarlandı.
 

Medyada çocuk hakkı ihlalleri

Çocuk haklarına dayalı çocuk dostu medya anlayışını yaygınlaştırması hedeflenen taslakta, çocuğa yönelik yayınların, çocuk haklarına uygunluğunun izlenmesine yönelik mekanizmaların geliştirilmesi planlandı. Taslakta, medyanın çocuk hakkı ihlali yapmasını önleyici tedbirler alması istenirken, ihlallere yönelik etkin ve ağırlaştırılmış yaptırımların uygulanması tasarlandı. Taslakta, ayrıca ülke ölçekli medya okur yazarlığı eğitiminin gerçekleştirilmesi hedeflendi.

''Türkiye Çocuk Konseyi''nin kurulması planlanan taslakta, ayrıca çocuk hakları ve ihlalleri ile ilgili sürekli izleme, değerlendirme, görüş ve öneri işlevini yerine getirecek kurumsal yapıların oluşturulması tasarlandı. Taslaktaki ayrıca kamu denetçiliği içinde Çocuk Ombudsmanlığı'nın kurulması ve Türkiye Çocuk Bilgi Veri Bankası'nın oluşturulması planlandı.