Covid-19 pandemisi Latin Amerika ve Karayip ekonomilerine ağır darbe vurdu

Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını, halihazırda ekonomik durgunluğun hakim olduğu Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin ekonomilerine sert bir darbe indirdi. 

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2019'da ekonomik durgunluğun hakim olduğu ve salgından önce, 2020'de yüzde 1,6 büyüyeceği tahmin edilen Latin Amerika ve Karayip ekonomilerinin, söz konusu dönemde salgının etkisiyle yüzde 8,1 daralacağı öngörülüyor.

NEREDEYSE HER ÜLKE RESESYON YAŞADI

Bölgede neredeyse her ülke resesyona girerken, ekonomik daralmanın gelir eşitsizliği ve yoksulluğu derinleştirmesi bekleniyor.

IMF, Covid-19 salgınının etkileriyle mücadele kapsamında aralık ayı itibarıyla bölgedeki 21 ülkeye toplamda 63,8 milyar dolarlık kredi sağlarken, Dünya Bankası'nın ise bölge ülkelerine 4,6 milyar dolarlık kaynak aktardığı biliniyor.

Inter-American Kalkınma Bank (IDB), bugüne kadar proje finansmanı için 7,9 milyar dolar sundu. Kayıtlarda, Latin Amerika Kalkınma Bankası'nın Temmuz 2020'de salgının bölgedeki etkilerini gidermek için 4,9 milyar dolarlık finansman sağladığı yer alıyor.

Karantina önlemlerinin gevşetilmesi ve mali desteklerin sağlanmasıyla bölge ülkelerinin ekonomilerinde Mayıs 2020 itibarıyla iyileşme başlarken, artan vakalar nedeniyle bölgedeki ekonomik toparlanmanın yavaş olacağı ve uzun süreceği belirtiliyor.

IMF verilerine göre, bölge ekonomisinin 2021'de yüzde 3,6 büyümesi bekleniyor. Ekonomik görünümün; salgının iç ve dış talebe etkisi ve krizin bıraktığı izlerin bölgenin üretim kapasitesine etkisiyle şekilleneceği kaydediliyor. Brezilya'nın ekonomik kırılganlıkları daha da kötüleşti

Bölgenin en büyük ekonomisi olan Brezilya'da Kovid-19 salgını; düşük büyüme hızı, yüksek gelir eşitsizliği ve zayıf mali pozisyon gibi ülkenin uzun süredir devam eden kırılganlıklarını daha da kötüleştirdi.

Salgının etkisiyle geçen yılın ikinci yarısında yüzde 10,9 küçülen ülke ekonomisi, üçüncü çeyrekte yüzde 3,9 daraldı. Vaka sayısıyla bölgede Covid-19 salgınının merkezi olan Brezilya'da ekonominin 2020 genelinde yüzde 5,8 küçülmesi beklenirken, 2021'de yüzde 2,8 büyüyerek kademeli bir toparlanma göstereceği öngörüldü.

Salgın, ülkede iş gücü piyasasını da olumsuz etkiledi. Geçen yıl şubat ayından ağustosa kadar olan süreçte 12 milyonu aşkın Brezilyalı işini kaybetti ve işsizlik oranı yüzde 14,6'ya yükseldi. Ülkede 2019'da 11,9 olan işsizlik oranının 2020'de yüzde 13,4'e, 2021'de ise yüzde 14,1'e çıkacağı tahmin edildi.

Ülkede enflasyon ise Brezilya Merkez Bankası'nın 2020 için öngördüğü yüzde 4 hedefinin altında bir seyir izledi. Geçen yıl nisan ve mayıs aylarında negatif seviyelerde gerçekleşen enflasyon, Ekim 2020 itibarıyla yüzde 3,9'a çıktı. IMF, ülkedeki enflasyonun 2020'de yüzde 2 ve 2021'de yüzde 2,9 seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin etti.

Brezilya'nın kamu borcunun ise GSYH'nin yüzde 100'üne yükseleceği ve gelecek 5 yılda artmaya devam edeceği kaydedildi.

Covid-19 salgınının ekonomik etkilerine karşı Brezilya hükümetinin müdahalesi ise hızlı ve dikkate değer oldu. Acil nakit transferi ve istihdamı korumaya yönelik programlar uygulanırken, sağlık harcamaları artırıldı, yerel hükümete mali destek ve küçük işletmelere devlet destekli kredi sağlandı. Söz konusu mali önlemler, GSYH'nin yüzde 18'ini oluşturdu.

Parasal önlemler kapsamında ise Brezilya Merkez Bankası, politika faizini, arka arkaya 225 baz puan düşürerek yüzde 2'ye indirdi ve kapsamlı likidite tedbirleri açıkladı. 

MEKSİKA İÇİN "TEKİLA KRİZİ"NDEN DAHA KÖTÜ BİR EKONOMİK ÇÖKÜŞ ÖNGÖRÜSÜ 

Covid-19 salgını, Meksika ekonomisinde halihazırda yaşanan küçülmeyi daha da derinleştirdi. Salgının etkisiyle 2020'nin ikinci çeyreğinde ülke ekonomisi yüzde 18,9'luk daralma gösterdi.

Bir önceki yıl yüzde 0,3 daralan Meksika ekonomisinin 2020'de salgının neden olduğu ekonomik şokun etkisiyle yüzde 9 küçüleceği öngörüldü.

Salgın; ülkenin ihracat, turizm ve petrol gelirlerinin azalmasına neden olurken, GSYH'deki gerilemeyi de hızlandırdı. "Meksika'yı, enflasyonun arttığı, yoksulluğun derinleştiği 1994'teki Tekila Krizi'nden daha kötü bir ekonomik çöküşün beklediği" yorumu yapıldı.

Ülkede iş gücünün yarıdan fazlası gayriresmi işlerde çalışırken, bu durum, ülkedeki işsizliğe ilişkin tahminleri zorlaştırdı.

Merkezi Meksika'da bulunan Espinosa Yglesias Araştırma Merkezi, 2020'de 21 milyon Meksikalının yoksulluğa sürüklenebileceği tahmininde bulundu. IMF, salgın döneminde ülkede kayıtlı istihdamın yüzde 14, kayıt dışı istihdamın ise yaklaşık yüzde 30 azaldığını raporlarken, 2019'da yüzde 3,5 olan işsizlik oranının 2020'de yüzde 5,2 olacağı öngörüsünde bulundu.

Ülkede enflasyon oranının 2020'de yüzde 3,4 olacağı tahmin edildi. Meksika'nın ihracatının geçen yıl yüzde 10,2, ithalatının da yüzde 15,8 azalacağı öngörüldü.

Meksika'nın kamu borcunun GSYH'ye oranının ise 2020'de yüzde 65'e yükseleceği tahmin edildi.

Meksika hükümeti salgının ekonomik etkilerine karşı yetersiz önlem almakla eleştirilirken, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile yoksul vatandaşlara yönelik mütevazı bir destek paketi hayata geçirildi. Faiz oranlarını yüzde 4,25'e kadar indiren merkez bankası, piyasanın işleyişini desteklemek için yeni tedbirler aldı.

Kademeli bir şekilde toparlanması öngörülen Meksika ekonomisinin 2021'de yüzde 3,5 büyüyeceği tahmin edilirken, ülkedeki istihdamın ve gelirin kriz öncesi seviyelere dönmesinin yıllar alabileceği belirtildi.

ARJANTİN, IMF İLE YENİ PROGRAM İÇİN GÖRÜŞMELERE BAŞLADI 

Arjantin ekonomisi de salgının etkisiyle 2020'nin ikinci çeyreğinde yüzde 19,1 gibi rekor seviyede küçüldü.

Ülke ekonomisi 2018'den bu yanan resesyon yaşarken, salgın Arjantin ekonomisinin kayıplarını daha da artırdı. IMF, Arjantin ekonomisinin 2020'de yüzde 11,8 küçüleceğini, 2021'de ise yüzde 4,9 büyüyeceğini öngördü.

Arjantin'de 2019'da yüzde 9,8 olan işsizlik oranının, geçen yıl yüzde 11, 2021'de ise yüzde 10,1 olacağı tahmin edildi.

Ülkede geçen yıl yüzde 53,8 ile 28 yılın en yüksek seviyesine ulaşan enflasyon da salgın nedeniyle yüksek seviyelerde kalmaya devam etti.

Arjantin Merkez Bankası verilerine göre, ülkede yıllık enflasyon Kasım 2020'de yüzde 35,8 olarak gerçekleşirken, enflasyona ilişkin 2020 yılı medyan beklenti yüzde 52,5 oldu.

Ülke, yaşadığı mevcut ekonomik zorluklara Kovid-19 salgınının neden olduğu ekonomik sıkıntıların da eklenmesiyle Kasım 2020'de yeni bir destek programı için IMF ile görüşmelere başladı.

IMF'nin Arjantin için 2018'de başlattığı ve Fon tarihinin en büyük programı olarak nitelendirilen 57 milyar dolarlık programın başarısız olmasının ardından ülke, söz konusu programı değiştirme ve 44 milyar dolarlık borcu için mevcut geri ödeme planını yeniden yapılandırma arayışına girmişti.

BÖLGEDE EN BÜYÜK DARALMA PERU EKONOMİSİNDE BEKLENİYOR

Covid-19 salgını nedeniyle Peru ekonomisi ise 2020'nin ilk çeyreğinde yüzde 3,5, ikinci çeyreğinde de yüzde 30,2 gibi rekor seviyede daralma kaydetti.

Bölgede en büyük daralmayı Peru'nun yaşaması bekleniyor. Peru ekonomisinin 2020'de yüzde 13,9 küçüleceği, 2021'de ise yüzde 7,3'lik toparlanma göstereceği tahmin edildi.

Ülkede salgını kontrol altına almaya yönelik uygulanan sıkı karantina önlemleri işletmelerin kapanmasına, tüketim ve yatırımın düşmesine, işsizliğin ise artmasına neden oldu.

Peru'da aktif istihdamda bulunanların sayısının 2020'de bir önceki yıla göre neredeyse yüzde 40 azaldığı kaydedildi. Ülkede 2019'da yüzde 6,6 olan işsizlik oranının 2020'de yüzde 12,5 ve 2021'de yüzde 8,9 olacağı öngörüldü. Ülkede enflasyonun ise 2020'de yüzde 1,8 olacağı tahmin edildi.

Peru hükümeti, salgının ekonomik etkilerini azaltmak için vergi indirimi ve krediler dahil yaklaşık 35,8 milyar dolarlık destek paketini onayladı.

ŞİLİ'DE YÜZDE 6, KOLOMBİYA'DA YÜZDE 8,2'LİK KÜÇÜLME ÖNGÖRÜLÜYOR

Kovid-19 salgını Şili'deki ekonomik faaliyet, finans ve ticareti de Mart 2020'den bu yana derin şekilde etkiliyor.

Ülke ekonomisi 2020'nin ilk çeyreğinde yüzde 0,3'lük büyüme gösterirken, Kovid-19 salgınının yoğun şekilde hissedildiği 2020'nin ikinci çeyreğinde yüzde 14,1 daraldı ve 1986'dan bu yana en kötü performansını kaydetti. Ülke, 2020'nin üçüncü çeyreğinde de yüzde 9,1'lik daralma kaydetti.

Şili ekonomisinin 2019'da gösterdiği yüzde 1,1'lik büyümenin ardından 2020'de yüzde 6 daralacağı, 2021'de ise yüzde 4,5 büyüyeceği öngörüldü.

Ülkede enflasyonun 2020'de yüzde 2,9 olacağı tahmin edilirken, 2019'da yüzde 7,2 olan işsizlik oranının 2020'de yüzde 11,4'e çıkacağı, 2021'de ise yüzde 10,2 olmasının beklendiği kaydedildi.

Şili Merkez Bankası, politika faizini yüzde 0,5'te tutarken, kredi arzını desteklemek için likidite önlemleri aldı. Ülkenin bütçe açığı ise GSYH'nin yüzde 12'sine yükseldi.

Kolombiya'da zayıf kamu maliyesi ve parasal manevra alanının darlığı teşvik programını engelledi

Covid-19 salgını nedeniyle petrol fiyatlarında yaşanan düşüş ve ticarette yaşanan aksamalar, Kolombiya ekonomisini olumsuz etkiledi. Ülkenin 2019'da yüzde 3,3 büyüyen ekonomisinin salgının etkisiyle

2020'de yüzde 8,2 küçüleceği tahmin edildi. Kolombiya ekonomisinin 2021'de ise yüzde 4'lük toparlanma kaydedeceği öngörüldü. 

Salgın ülkede iş gücü piyasasında kayıplara neden olurken, Ocak 2020'de yüzde 10,5 olan işsizlik oranı ekonomik faaliyetin durma noktasına gelmesiyle Ağustos 2020'de yaklaşık yüzde 20'ye tırmandı. Kolombiya'da 2019'da yüzde 10,5 olan işsizlik oranının, 2020'de yüzde 17,3 ve 2021'de yüzde 15,8 olacağı tahmin edildi.

Ülkede enflasyonun 2020'de yüzde 2,4 olacağı öngörülürken, Kolombiya Merkez Bankası, faiz oranlarını yüzde 1,75 seviyesine çekti. Kolombiya'daki zayıf kamu maliyesi ve parasal manevra alanının darlığının hükümetin büyük bir teşvik programı uygulamasını engellediği kaydedildi.