Cumhurbaşkanlığı sisteminde belirsizlik

Yeni sistemin başlamasıyla birlikte TBMM’nin 2 haftalık yasama deneyimi, AKP ve MHP’nin muhalefetin tüm uyarılarına rağmen anayasa değişikliğini hızla çıkarması nedeniyle birçok belirsizliği ve sıkıntıyı da ortaya çıkardı. Bunlardan ilkini artık hükümetten yasa tasarısı gelmemesi, yalnızca milletvekillerinin yasa önerisi vermesi oluşturuyor. Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından onaylanacak uluslararası antlaşmaların Meclis’te nasıl yasalaşacağı tartışılıyor. Anayasadaki ‘yasa’ zorunluluğu nedeniyle antlaşmaların uygun bulunduğuna ilişkin milletvekillerinin yasa önerisi vermesi gerekiyor. Ancak burada inisiyatifin vekillere bırakılmasının da sıkıntı yaratacağı kaydediliyor.

Meclis’in yeni yasama yılına başlamasıyla birlikte ilk gündem maddesini TBMM İçtüzüğü’nde yapılacak değişiklikler oluşturacak. Anayasa değişikliklerine uyum düzenlemelerinin içtüzüğe yansıtılmaması nedeniyle seçimlerin ardından TBMM Genel Kurulu’nun iki haftalık çalışması sırasında sık sık usul ve yöntem tartışmaları yaşandı. AKP, kendi içinde kurduğu içtüzük değişikliği komisyonuyla yeni sisteme uyumlu olarak komisyon ve genel kurulun çalışma yöntemiyle ilgili öneri hazırlayacak. Meclis’in seçimlerin ardından 2 haftalık çalışması sırasında yeni sistemden kaynaklanan birçok belirsizlik ve sıkıntı da kendini göstermeye başladı. Meclis’in ve siyasetin yeni yasama yılında karşısına çıkacağı bazı belirsizlikler şöyle sıralanıyor:

-Bakan olmayınca yanıt zorlaşıyor: Yeni sistemle birlikte 4 bakan dışında kabine dışarıdan atanan isimlerden oluşturuldu. Anayasa gereği kabineye Meclis’ten alınan 4 ismin milletvekilliği düştü. Bakanların davet üzerine komisyonlardaki toplantılara katılabilmesi, ancak genel kurula katılmamaları yönünde düzenleme yapması bekleniyor. Bu konuda içtüzüğe bir hüküm konulabilecek. Ancak hem komisyonlardaki hem de genel kuruldaki görüşmeler sırasında milletvekillerinin sorularını kimin yanıtlayacağı tartışma konusu oluyor. Komisyonlarda yasa önerisi sahibi milletvekilleri, bürokratlardan aldıkları bilgi notuyla yanıt vermeye çalışıyor. Genel kurulda ise, komisyon başkanları yine aynı yöntemle milletvekillerinin sorularını yanıtlıyor. Bu da garip bir tablo oluşmasına neden oluyor. İçtüzük değişikliği sırasında bu duruma bir netlik kazandırılması bekleniyor.

-Yürütme yasamaya nasıl bilgi verecek: Eski sistemde muhalefet, önemli konularda ‘genel görüşme’ talebinde bulunabiliyor ya da hükümetten Meclis’i bilgilendirmesini isteyebiliyordu. Ancak yeni sistemde bu mekanizmanın devam edip etmeyeceği ya da nasıl bir formülle uygulanacağı konusu tartışılıyor. Dış politika, ekonomi ya da büyük bir afet gibi durumlarda muhalefetin yürütmeden bilgi istemesi halinde Meclis’in nasıl bilgilendirileceği konusunda bir netlik yok. İçtüzükte yapılacak değişiklikle yalnızca bu kapsamda bakanların, TBMM Genel Kurulu’na gelerek bilgilendirme yapabileceği belirtiliyor.