Cumhuriyetimizin 88. Kuruluş Yıldönümü

Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanı uzun ve zorlu bir süreç sonunda gerçekleşmiştir. Tarihsel bir gelişimin ve savaşımın sonucu olan Cumhuriyeti’miz 29 Ekim 1923 tarihinde sadece şekilsel olarak ilan edilmiştir. Aslında Cumhuriyet 23 Nisan 1920’de Meclis’in açılması ile bir devlet şekli olarak ilan edilmişti. Meclis’in temel söylemi ‘egemenlik ulusundur’ şeklinde ifade edildiğine göre, Cumhuriyet’in aslında Meclis’in açılışı ile ilişkili bir gelişimi olmuştur. Kısaca şöyle diyebiliriz: 29 Ekim 1923’te ilan edilen Cumhuriyet sadece hükümet şekli olarak yeni rejimin Türkiye’deki ifadesidir. Gazi Mustafa Kemal 4 Aralık 1923’te Cumhuriyet’imizi ve bu yolda yapılanları şu sözleri ile açıklıyordu: “Cumhuriyet’imiz öyle sanıldığı gibi zayıf değildir. Cumhuriyet bedava da kazanılmış değildir. Bunu elde etmek için bolca kan döktük. Her yana kırmızı kanımızı akıttık. Gerektiğinde kuruluşlarımızı savunmak için gerekeni yapmaya hazırız. Cumhuriyet serbest düşünce yanlısıdır. Candan ve yasal olmak koşulu ile her düşünceye saygımız vardır. Her anlayış bizce saygındır. Yalnız bize karşı çıkanların insaflı olması gerekir.”

Mustafa Kemal İstanbul hükümetinden, padişahlıktan ayrı bir yeni devlet kurmak üzere Samsun’a çıktığı zaman, artık kuruluş süreci başlamıştır. Önce ihtilal yapılmıştır. Bu adım yerleşik düzene bir karşı harekettir. Ardından toplanan Erzurum, Sivas kongreleri ve nihayet Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılması ile yeni devlet kuruluşunu tamamlamıştır.

Dr. Handan Diker-Yeditepe Üniversitesi