Devletin malı deniz...

Sayıştay’ın Maliye Bakanlığı denetim raporu, kıyılar başta olmak üzere Hazine arazilerindeki talanı gözler önüne serdi. Öyle ki, devletin tasarrufu altındaki taşınmazların kayıt altına alınması ve izlenebilmesi amacıyla düzenlenmesi gereken cetveller bile düzenlenmemiş.

Sayıştay’ın, “Maliye Bakanlığı 2013 Yılı Denetim Raporu”nda özetle şu değerlendirmelere yer verildi:

* Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya Hazine’nin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların kayıt altına alınabilmesi ve izlenebilmesi amacıyla düzenlenmesi gereken form ve cetvellerin düzenlenmediği tespit edildi.

* Hazine’ye ait taşınmazların envanter ve değerleme çalışmaları yapılmadığından, muhasebe kayıtlarının ve mali tabloların Maliye Bakanlığı’nın malik sıfatına sahip olduğu taşınmazlar hakkında tam ve doğru bilgi sunmadığı belirlendi.

* Hazine taşınmazlarının taksitli satış, kira ve irtifak hakkı işlemlerinden doğan alacaklar ile bedelsiz devir suretiyle yapılan çıkış işlemlerinin, muhasebe kayıtlarına yansıtılmadığı ve satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde yönetmelik hükümlerine aykırı kayıtlar yapıldığı tespit edildi.

* Protokol düzenlenmek suretiyle belediyelerin kullanımına bırakılan kıyı niteliğindeki taşınmazlar üzerinde, kıyı mevzuatına aykırı yapıların inşa edilerek ticari amaçlı işletildiği, buna karşın idarece protokolün feshi yoluna gidilmediği ve tesislerin usulsüz şekilde kullanımına devam edildiği belirlendi.

* Maliye Bakanlığı’nın yönetim sorumluluğunda olan devletin hüküm ve tasarrufu altındaki kıyıların, üçüncü kişiler tarafından herhangi bir hakka dayanmaksızın kullanılması suretiyle işgal edildiği, bu alanların tahliye edilmeyerek ecrimisilin bir yönetim biçimine dönüştürüldüğü ve bu suretle işgale süreklilik kazandırıldığı tespit edildi.

İDO’ya ücretsiz iskele!

* Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş’nin (TDİ) özelleştirilmesi sonrasında; daha önce bu kuruluş tarafından İstanbul ve Marmara çevresindeki hatlarda yolcu ve araç taşıma hizmetlerinin yürütülmesi esnasında iskele olarak kullanılan Hazine taşınmazları ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanların, mevzuata ve Özelleştirme Yüksek Kurulu kararına aykırı olarak Hazine’ye herhangi bir bedel ödemeksizin İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İDO) ile İstanbul Şehir Hatları Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından kullanıldığı tespit edildi.

* Kocaeli ili İzmit ilçesinde bulunan toplam 104 bin 452.51 m² büyüklüğündeki Hazine taşınmazlarının üzerinde bulunan ticari ünitelerin bir ortaklık tarafından üçüncü kişilere kiraya verilmek suretiyle işgal edildiği ve söz konusu alana ilişkin kira gelirlerinin Maliye Bakanlığı yerine ilgili ortaklık tarafından tahsil edildiği tespit edildi.

* Hazine’ye ait taşınmazlar üzerinde üçüncü kişiler lehine tesis edilen irtifak haklarında bedelin mevzuata aykırı olarak belirlendiği ve bu bedelin taşınmazın gerçek değerini yansıtmadığı görüldü.

* Yap İşlet Devret usulü ile gerçekleştirilen yatırım projelerine konu olan Hazine taşınmazları üzerinde, yatırımcılar lehine sınırlı ayni hak tesis edilmesi ve bu hak karşılığında kullanım bedeli ile hasılat payı alınması gerektiği halde, yat limanı ve gümrük kapılarının modernizasyonu projelerine konu taşınmazların, üzerinde ayni hak tesis edilmeksizin yatırımcıların kullanımına bırakıldığı ve karşılığında Hazine’ce herhangi bir bedel alınmadığı tespit edildi.

* Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan kıyı kesimlerinde Yap İşlet Devret yöntemiyle gerçekleştirilen Yat Limanı (Marina) projeleri kapsamında idarece tesis edilen kullanım izni sözleşmelerinde hasılat paylarının mevzuata aykırı olarak belirlenmesi sonucu nihai kiracıların hasılatından pay alınmadığı tespit edildi.

* Yapılan örnek taşınmaz dosyası incelemelerinde; kıyı alanlarında Ulaştırma Bakanlığı (Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü) ile şirketler arasında imzalanan ve Yüksek Planlama Kurulu’nca onaylanan Yap İşlet Devret uygulama sözleşmelerine dayanılarak Maliye Bakanlığı tarafından Antalya, İzmir, Mersin ve Yalova illerinde gerçekleştirilecek“Yat Limanı (Marina)” projeleri için ilgili şirketler ile kullanım izni sözleşmesi imzalandığı, kullanım izni sözleşmelerinin hasılat payına ilişkin maddelerinde mevzuata aykırı olarak üçüncü kişilere kiralama yapılması halinde kiracıların hasılatlarından pay alınacağına dair hüküm konulmadığı, yat limanı projelerine konu devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan sahalardaki ticari ünitelerin hak sahiplerince üçüncü kişilere kiralanması yöntemi benimsenmiş olmasına rağmen sözleşmedeki hükümlerin eksik olması sebebiyle kiracılardan hasılat payı alınmadığı tespit edildi.

* İzmir Çeşme, Antalya Alanya, Kaş, Mersin ile Yalova’da yat limanı içinde yer alan süpermarket, mağaza, restaurant, kafeterya-bar, ATM noktaları, seyahat acenteleri gibi ticari ünitelerin üçüncü kişilerce işletildiği, ancak elde edilen gelirler üzerinden hasılat payı alınmadığı tespit edildi.

* Maliye Bakanlığı’na ilişkin 2012 yılı denetim raporunda; doldurma yoluyla kazanılan arazilerden olmadığı idarece hazırlanmış teknik raporlarla sabit olan taşınmazlar için, belediyelerce hazırlanan dolgu imar planına Maliye Bakanlığı’nca itiraz edilmemesi nedeniyle planların kesinleştiği ve bu suretle kıyılarda yer alan mevzuata aykırı yapıların yıkımına engel olunduğu tespitine yer verildi. Ancak bakanlık tarafından, düzeltici mahiyette herhangi bir işlem tesis edilmediği anlaşıldı.

* 2012 raporunda İmar Yasası’na göre park ve yeşil alan olarak kullanılması amacıyla belediyeler lehine bedelsiz terk edilen taşınmazlardan bazılarının, terk amacına aykırı olarak ticari amaçlı kullanıldığı, Milli Emlak birimlerince bu durumun tespitine yönelik olarak rutin çalışmaların yapılmadığı, yapılan tespitlerde ise herhangi bir yaptırımın uygulanmadığı tespitine yer verildi. Ancak bakanlık tarafından düzeltici herhangi bir işlem tesis edilmedi.