Doğu'nun en yoksul ülkelerinden biri: Afganistan

Uluslararası müdahaleden beri şiddet olaylarının eşi benzeri görülmemiş biçimde tırmandığı bir ortamda seçime hazırlanan Afganistan, Orta Doğu, Orta Asya ve Güney Asya'nın kavşağında dağlık bir ülke.

Dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Afganistan'la ilgili bazı bilgiler şöyle:

Coğrafi Konum: Orta Asya'nın merkezindeki Afganistan, kuzeyde dağılan SSCB'nin 3 Müslüman cumhuriyeti Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan, batıda İran, doğu ve güneyde Pakistan, doğuda Çin ile komşu. 652 bin 225 kilometrekarelik ülkenin yükde 85'ini dağlık alanlar oluşturuyor.

Nüfus: 26-32 milyon.

Yoksulluk: Ayda 14 doların altında yaşamaya çalışan yüzde 42'lik nüfusa sahip Afganistan, dünyanın beşinci yoksul ülkesi.

Çoçuk ölümü: BM'ye göre, Sierra Leone ve Angola'dan sonra çocuk ölümlerinin en çok görüldüğü üçüncü ülke olan Afganistan'da her bin çocuktan 257'si ölüyor.

Anne Ölümü: BM'ye göre, Sierra Leone'den sonra ikinci yüksek oran Afganistan'da. Her 100 bin anneden 1600'ü ölüyor.

Okuma-Yazma oranı: Yetişkin nüfusun sadece yüzde 23'ü okuma yazma biliyor.

Okula gitme oranı: Çocukların yarısı okula gidiyor, ama bunlar arasında sadece yüzde 35'i kız.

Ortalama Ömür: 43.

Başkent: Kabil.

Resmi Diller: Farsça, Peştun dili ve başta Özbekçe olmak üzere 30 kadar azınlık dili.

Dini: İslam (Yüzde 80 Sünni, yüzde 20 Şii).

Tarihçe: Afganistan'da 1747 ile 1973 arasında Peştun Durrani hanedanı hüküm sürdü. 1973'te Kral Zahir Şah devrildi.

Nisan 1978'de yapılan bir darbe, komünistleri iktidara taşıdı. Sovyet ordusu Aralık 1979'da ülkeyi işgal etti, ama Mücahitlerin direnişiyle karşılaşınca Şubat 1989'da çekildi. Devlet Başkanı Necibullah, Moskova tarafından 1986'da ülkenin başına getirildi ve Nisan 1992'de azledildi. Bu da kanlı iç savaşın başlangıcı oldu.

1996 sonbaharına gelindiğinde çoğu Pakistan'da eğitilen radikal dinciler, Kabil'i kuşattı ve şeriat kanunları uygulamaya başladı. Taliban rejimi, 11 Eylül saldırıların sorumlusu kabul edilen Usame Bin Ladin'i teslim etmeyi reddettiği için de 2001'de ABD liderliğindeki uluslararası koalisyonun müdahalesiyle devrildi.

Aralık 2001'de Bonn'da düzenlenen uluslararası konferans, Hamid Karzai liderliğindeki geçiş hükümetini göreve getirdi.

Rejim: 2004'teki anayasa uyarınca devlet başkanlığı sistemi var. Hamid Karzai, Ekim 2004'te demokratik olarak seçilen ülkenin ilk devlet başkanı.

Kaynaklar: Kömür (Dünya rezervinin yüzde 4'ü), demir, bakır, (lapis ve yeşim taşı başta olmak üzere) değerli taşlar (dünyanın en önemli rezervi). Kurşun, çinko, kalay, tungsten, sezyum yatakları henüz işletilmiyor. Afganistan, doğal gaz bakımından da zengin bir ülke.

Uyuşturucu: Dünyada afyon üretiminin yüzde 93'ü Afganistan'da bulunuyor. 2008'deki tahminlere göre, ihracat değeri 3,4 milyon dolar. Bu paranın bir kısmının Taliban'ı finanse etmeye gittiği sanılıyor.

Savunma: 20 Ağustos'ta bir kez daha seçilirse Karzai 5 yıl içinde Ulusal Afgan Ordusu'nun personel sayısını 130 binden 260 bine, polis sayısını da 80 binden 160 bine çıkaracağını söylüyor.

Ülkede, çoğu Amerikalı 100 binden fazla yabancı asker bulunuyor.