Dünyanın en eski su rezervi bulundu

Kanadalı ve İngilizler şimdi uzak geçmişe ait eşsiz bir kalıntı buldu. Bu, Kanada’daki derin sondaj çalışmaları sırasında 2,4km derinlikteki bir kaya yarığında hapsolan ilkel bir su rezervi. Su, dış dünyadan yalıtılmış olarak 1,5 milyar yıldan bu yana korunagelmiş. Bu rezervde belki eski yaşam biçimleri de olabilir (Nature). Hatta Mars’ta bile bu tür yaşama elverişli su kalıntıları bulunabilir.

Yerkabuğu normalde huzursuz bir ortamdır. Kıtaların sürekli sürüklenmeleri yüzünden kabuk bazı yerlerde yükselirken, diğer yerlerde alçalır. Bu şekilde yeraltında çatlaklar açılır, yarıklar oluşur ve yeniden kapanırlar. Bu yüzden de bugüne kadar kayacın derinliklerinde, içlerinde milyarlarca yıllık suyun bozulmadan kalabileceği boşlukların bulunamayacağı düşünülüyordu. Güney Afrika’daki Witwatersrand taşocağındaki yarık içindeki izotoplar ve gazlar buradaki suyun 25 milyon yıllık olduğunu kanıtlıyordu, diyor Lancaster Üniversitesi’nden Greg Holland. Bu ilkel suyun içinde yaşam bile var. Bunlar ışık olmadan sadece kimyasal reaksiyonlarla hayatta kalabilen bakteriler. Bundan daha eski su rezervlerinin bulunup bulunmadığını araştırmacılar bugüne kadar bilemiyorlardı.

Kanada’daki Timmins ocağında derin sondaj çalışmaları sırasında yanardağ püskürmelerinden arta kalan kayaca ulaşılmış. Kayaç bol miktarda bakır ve çinko cevherleri içeriyor. Tarihlendirmelerden de bu kayaç tabakalarının prekambriyen devrine yani yaklaşık olarak 2,7 milyar yıl öncesine ait olduğu biliniyordu. Sondajdan aniden su fışkırınca, Holland örnekler alarak analiz yapmış. Suyun çok fazla hidrojen, metan, azot ve çeşitli gazlar içermesi nedeniyle araştırmacılar hangi izotopların bulunduğunu incelemiş. Çünkü bir elementin belli başlı atom varyantlarına göre örneğin hangi zamana ait olduğu ve ne kadar süre yüzeyden yalıtılmış olarak varlığını korumuş olduğu tespit edilebiliyor. Su örneklerindeki neon, argon ve ksenon gazlarının izotop dağılımı gerçekten de “taze sudan” farklı çıkmış. Değerler bu gazların suyla birlikte en az 1,5 milyar yıldır yeraltında yalıtılmış olarak korunageldiğini gösteriyor.