Ekonomi yüzde 7 küçüldü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), GSYH İkinci Dönem (Nisan, Mayıs, Haziran) 2009 sonuçlarını açıkladı. Ekonomi yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 7 azalışla 23 milyar 513 milyon TL'ye geriledi. Üretim yöntemi ile hesaplanan GSYH tahmininde, 2009 yılı ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 4.4'lük azalışla 228 milyar 817 milyon TL oldu.


Yılın ilk altı ayında küçülme yüzde 10.6

2009 yılının altı aylık döneminde sabit fiyatlarla GSYH geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10.6 azalarak 44 milyar 497 milyon TL'ye geriledi. Yılın ilk yarısında cari fiyatlarla GSYH yüzde 3.7 azalarak 438 milyar 250 milyon TL'ye geriledi


Büyük revizyon

TÜİK'in ikinci çeyrekte büyüme rakamlarında revizyona gittiği dikkat çekti. TÜİK, 2009 yılı ilk çeyreğinde yüzde 13.8 olarak açıkladığı küçülme oranını, yüzde 14.3'e yükseltti. 2009 yılı ilk çeyrekte TÜİK, GSYH değerini cari fiyatlarla yüzde 13.8'lik azalışla 21 milyar 145 milyon TL olarak açıklamıştı. TÜİK yaptığı revizyonla bu rakamı 20 milyar 984 milyon TL'ye çekti. İlk çeyreğe ilişkin yapılan revizyonla daha önce 210 milyar 997 milyon TL olarak açıklanan sabit fiyatlarla GSYH değeri, yapılan revizyonla 209 milyar 433 milyon TL'ye indi.

2008 yılı rakamlarında da revizyona giden TÜİK, 2008 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değerini cari fiyatlarla yüzde 12.7'lik artışla 950 milyar 98 milyon TL, sabit fiyatlarla yüzde 0.9'luk artışla 102 milyar 164 milyon TL olarak açıkladı. 2008 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 13 bin 367 TL, dolar cinsinden 10 bin 436 dolar olarak hesaplandı. TÜK'in geçen yıl sonunda yüzde 1.1 olarak açıkladığı sabit fiyatlarla yıllık büyüme hızı, yüzde 0.9 olarak düzeltildi.


Yüzde 14.3 Cumhuriyet tarihinin en büyük ikinci küçülme oranı

Türkiye 1945 yılında gördüğü yüzde 15.3'lük küçülmeden sonraki en yüksek küçülmeyi 2009 yılının ilk çeyreğinde yaşamış oldu. Türkiye, 1945 yılında gördüğü yüzde 15.3'lük küçülmeden sonraki en yüksek küçülmeyi 2009 yılının ilk çeyreğinde yüzde 14.3'le yaşadı. 2009 ilk çeyrekte yaşanan yüzde 14.3'lük küçülme oranına yakın en yüksek küçülmelerden bir diğeri ise yüzde 12.8 ile 1927 yılında görülmüştü. Böylece Birinci Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve 1929 dünya ekonomik krizini atlatan genç Türkiye Cumhuriyeti'nin bile görmediği küçülme mevcut krizde ortaya çıktı. Yılın ilk çeyreğinde görülen çift haneli bu küçülme 1932 yılında yaşanan yüzde 10.7'lik, 1941 yılında yaşanan yüzde 10.3'lük küçülmelerle birlikte Cumhuriyet tarihinin beş kez yaşanan çift haneli küçülmesinden biri olmuştu. Ekonominin toparlandığına yönelik iyimser senaryoların gündeme getirildiği bir dönemde, TÜİK'in yılın ikinci çeyreğine ilişkin olarak açıkladığı yüzde 7'lik küçülme ise Türkiye'nin 2001 krizi dönemini hatırlattı. 2001 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 7.7 küçülmüştü. İlk çeyrekte yüzde 14.3 oranında rekor bir küçülme yaşayan Türkiye ekonomisi, ikinci çeyrekte yaptığı frenle ancak küçülmede 2001 krizi dönemine ulaşabildi.


Türkiye ekonomisi resesyonda

Türkiye ekonomisi üç dönem üst üste küçüldü. Avrupa'da kabul edildiği biçimiyle iki dönem üst üste küçülen ekonomiler, teknik olarak resesyona girmiş oluyor. 2008 yılının son çeyreğinde yüzde 6.2, 2009 yılının ilk çeyreğinde yüzde 14.3, ikinci çeyrekte ise yüzde 7 küçülen Türkiye ekonomisi, resesyon tartışmalarına da son noktayı koymuş oldu. 2001 krizinin ardından yıllık bazda yüzde 5.7 küçüldükten sonra 2008 son çeyreğe kadar kesintisiz olarak büyümeye devam etmişti. TÜİK'in yaptığı son revizyonla 2008'da yıllık büyüme sabit fiyatlarla yüzde 0.9'da kalmıştı.

İmalat sanayinin GSYH içindeki payı yüzde 25.4 oldu

Sabit fiyatlarla yaşanan bu GSYH gelişmelerinin sonucunda, GSYH içinde sektör payları imalat sanayiinde yüzde 24.2'den yüzde 25.4'e, toptan ve perakende ticarette yüzde 12'den yüzde 12.7'ye yükseldi. Ulaştırma ve haberleşme yüzde 14.7'den yüzde 14.5'e, inşaat yüzde 5.7'den yüzde 5.2'ye geriledi. Tarımın payı GSYH içindeki payı yüzde 4.7'den yüzde 7.7'ye, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetlerinde yüzde 8.2'den yüzde 8.3'e çıkış görülürken, mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 13.3'ten yüzde 11.2'ye geriledi.


Yılın ilk yarısında sektörler GSYH'si yüzde 9 küçüldü

2009 yılının ilk yarısında sektörler GSYH'si yüzde 9 küçülürken, toptan ve perakende ticaret 20.6, imalat sanayii yüzde 14.4 oranında küçüldü. İnşaat yüzde 19.9, vergi-sübvansiyon kaynaklı GSYH yüzde 14.4 azaldı. İktisadi faaliyet kollarına göre sabit fiyatlarla GSYH gelişme hızlarına bakıldığında üretim yapanların çöküş yaşadığı yılın ilk yarısında, mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 9.2. dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetlerinde ise yüzde 8.6 büyüme gerçekleşti. İlk yarıda konut sahipliği yüzde 4.6, oteller ve lokantalar yüzde 2.5, balıkçılık yüzde 9.7, tarım yüzde 4, kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik yüzde 1 büyüdü. Bu dönemde eviçi personel çalıştıran hanehalkları yüzde 0.8 küçülürken, eğitim yüzde 0.2, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri yüzde 0.9, sağlık işleri ve sosyal hizmetlerde ise yüzde 0.9 büyüme görüldü.


İkinci çeyrekte cari fiyatlarla en çok büyüme dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetlerinde oldu

Yılın ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla GSYH, imalat sanayiinde yüzde 11.8 azalarak 36 milyar 620 milyon TL, toptan ve perakende ticarette yüzde 20.6 azalarak 25 milyar 290 milyon TL, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 12.9 küçülerek 30 milyar 149 milyon TL, inşaatta yüzde 22.8 azalarak 9 milyar 519 milyon TL'ye geriledi.

Cari fiyatlarla en yüksek büyümeyi yüzde 53 ile 5 milyar 448 milyon TL'ye çıkan dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri gösterdi. Onu 10 milyar 787 milyon TL'ye ulaşan, yüzde 35.7 büyümenin yaşandığı mali aracı kuruluşların faaliyetleri izledi. Balıkçılık yüzde 21 artışla 323 milyar 911 milyon TL'ye, elektrik, gaz, su üretim ve dağıtımı yüzde 16 artışla 5 milyar 812 milyon TL, tarım yüzde 9.8 artışla 15 milyar 519 milyon TL, konut sahipliği yüzde 15.4 artışla 30 milyar 178 milyon TL GSYH yarattı. Sektörler toplamındaki gerileme ise cari fiyatlarla yüzde 2.6 oldu.