Ekonomide ylın olayları/ Haziran

Rusya ve Belarus arasında doğalgaz krizi yaşandı. Rusya, Belarus'un borcunu ödemediği gerekçesiyle ülkeye gaz sevkiyatını yüzde 60'a kadar kesti. Moskova'nın bu adımına Avrupa'ya giden transit gazı keserek karşılık veren Belarus, krizin tırmanması üzerine 187 milyon dolar tutarındaki borcu ödediğini açıkladı.

Avrupa İstatistik Kurumu (Eurostat) verilerine göre, geçen sene AB ortalamasında kişi başına düşen milli gelir 100 kabul edildiğinde, Türkiye 46 puanda kaldı. Türkiye'nin düzeyi 2005'te yüzde 40, 2006'da yüzde 43, 2007 ve 2008'de yüzde 44 seviyelerindeydi.
Japonya Başbakanı Naota Kan, ülkenin kamu borçları nedeniyle iflas riskiyle karşı karşıya olduğunu bildirdi. İspanya ekonomisine ilişkin kaygılar yüzünden ülkede borçlanma maliyeti büyük artış gösterdi.
Ekonomide 2010 yılının haziran ayında yaşanan bazı önemli gelişmeler şöyle:

1 Haziran:
-Avrupa İstatistik Kurumunun (Eurostat) verilerine göre, Avro bölgesinde mart ayında yüzde 10 olan işsizlik oranı, nisan ayında yüzde 10,1'e çıktı.

2 Haziran:
-Dahilde işleme rejimi kapsamında 1 yıl süreyle buğday ithalatı yasaklandı.

3 Haziran:
-TÜİK, mayıs ayında TÜFE'nin yüzde 0,36, ÜFE'nin de yüzde 1,15 gerilediğini açıkladı. Mayıs ayı itibarıyla yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 9,10, ÜFE'de yüzde 9,21 oldu.

4 Haziran:
-Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) başkanlığına Mehmet Büyükekşi yeniden seçildi.
-Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü, nisan ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,5 artarak 857 milyar 608 milyon lira oldu.
-Macaristan bütçe açığının GSYH'ye oranının, 2010'da IMF ve AB ile varılan anlaşma çerçevesinde hedeflenen yüzde 3,8'in çok üzerinde olacağını açıkladı. Bunun üzerine avro, dolar karşısında 4 yılın ardından ilk kez 1,20 seviyelerine geriledi.

7 Haziran:
-Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), sigara ve içki kaçakçılığıyla mücadeleye dönük bir Eylem Planı hazırladı.
-Çin'de borsa, 13 ayın en düşük düzeyinden kapandı. Şanghay Bileşik Endeksi, yüzde 1,6 oranında değer kaybıyla, 2.511,73 puana geriledi.
-Türkiye ve Azerbaycan enerji bakanlıkları arasındaki deklarasyonla, Azerbaycan'dan Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya doğal gaz satışı ve taşınmasına ilişkin mutabakat zaptı imzalandı.
-Avro bölgesi maliye bakanları, 440 milyar avroluk ''Güvence Fonu''na onay verdi.

8 Haziran:
-Sanayi üretim endeksi, nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17 arttı, bir önceki aya göre yüzde 2,3 geriledi.
-Rusya'nın Nabucco'ya alternatif geliştirdiği Güney Akım projesinin Yunanistan ayağını yürütmek üzere Rus Gazprom ve Yunan şirketi Hellenic Gas Transmission System Operator S.A. arasında ''Güney Akım Yunanistan S.A.'' ortak girişimi için ana mukavele imzalandı.
-Altının ons fiyatı uluslararası piyasalarda 1,252 doları görerek, yeni bir rekor kırdı.

9 Haziran:
-Yunanistan'da mayıs ayında enflasyon, yüzde 5,4 ile son 13 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

10 Haziran:
-Dünya Bankasının Küresel Ekonomik Beklentiler 2010 raporunda, Türkiye'nin 2010'da yüzde 6,3, 2011'de yüzde 4,2, 2012'de de yüzde 4,7 büyümesinin beklendiği bildirildi.

11 Haziran:
-Merkez Bankası verilerine göre, 2009'un ilk dört ayında 3 milyar 562 milyon dolar olan cari açık, bu yılın aynı döneminde 14 milyar 251 milyon dolara ulaştı. Nisan ayında cari açık, 4 milyar 361 milyon dolar olarak hesaplandı.
-Japonya Başbakanı Naota Kan, ülkenin kamu borçları nedeniyle iflas riskiyle karşı karşıya olduğunu bildirdi.

13 Haziran:
-Güney Kore, ''sıcak para'' olarak da adlandırılan kısa vadeli sermaye giriş ve çıkışlarından korunmak için yeni önlemler aldı.
-Türkiye Bakkallar ve Bayiler Federasyonu başkanlığına Bendevi Palandöken yeniden seçildi.

14 Haziran:
-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Yunanistan'ın kredi notunu dört basamak düşürdü.

15 Haziran:
-TÜİK'e göre, Türkiye'de mart ayında işsizlik oranı, geçen yılın aynı ayına göre 2,1 puan azalarak, yüzde 13,7 olarak gerçekleşti.
-Sanayi ciro endeksi, 2010 yılı nisan ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,1 arttı, bir önceki aya göre ise yüzde 4,3 azaldı.
-Merkezi yönetim bütçesi mayıs ayında 5 milyar 812 milyon lira fazla verdi. Ocak-Mayıs döneminde ise bütçe açığı,9 milyar 984 milyon lira olarak hesaplandı.
-Tüketici kredileri, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 98 artarak, 21 milyar 337 milyon liraya ulaştı.

16 Haziran:
-Merkez Bankası, 1 Temmuz 2010 tarihinden geçerli olmak üzere TL işlemlerinde aylık azami akdi faiz oranını yüzde 2,80'den yüzde 2,69'a, aylık azami gecikme faiz oranını da yüzde 3,55'den yüzde 3,19'a düşürdü.
-İspanya ekonomisine ilişkin kaygılar yüzünden ülkede borçlanma maliyeti bir rekor daha kırdı. İspanya'nın 10 yıllık tahvillerin getirisi ile Almanya'daki benzer gösterge tahvillerin getirisi arasındaki fark, bugün 0,10 puan artarak yüzde 2,23 oldu.
-Fransa Çalışma Bakanı Eric Woerth, halen 60 olan emeklilik yaşını 62'ye çıkarmayı öngören hükümetin ''emeklilik reform planını'' açıkladı.
-EBK'nın, et fiyatlarının yanı sıra besi hayvanı fiyatını da dengelemek amacıyla açtığı 4 bin ton besilik canlı sığır ihalesini Khaled Hijazi firması, 4,08 dolar/kilogram (6,96 lira) fiyatla kazandı.

17 Haziran:
-AB devlet ve hükümet başkanları, Yunanistan'ın ardından Macaristan, Portekiz ve İspanya'ya yayılan borç krizinin sarstığı ekonomiyi düze çıkaracak önlemler almak için toplandı. Liderler, ekonomi yönetiminde AB'nin rolünü artırmak konusunda uzlaştı.
-Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmedi. Buna göre, gecelik faiz oranları, borçlanmada yüzde 6,50, borç vermede ise yüzde 9 olarak uygulanacak.
-Kerkük-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattından Irak petrolünün dağıtım anlaşmasının süresi 15 yıl uzatılması konusunda ön anlaşma imzalandı.
-AB devlet ve hükümet başkanları, AB'ye 2004 yılında katılan eski Doğu Bloku ülkelerinden Estonya'nın 2011 yılı başında Avro Bölgesi'nin 17'inci üyesi olmasına onay verdi.
-TPAO'nun Batı Karadeniz açıklarında sürdürdüğü doğalgaz arama çalışmaları sırasında 1600 metre derinlikte yeni rezerv bulunduğu bildirildi.
-Türkiye-Yunanistan-İtalya doğalgaz boru hattı mutabakat zaptı imzalandı.

18 Haziran:
-Altının ons fiyatı, uluslararası piyasalarda 1.258,13 dolara ulaştı.

19 Haziran:
-Ankara Ticaret Odasının Tüketicinin Borç Ligi sıralamasına göre, Türkiye'de kişi başına düşen tüketici borcu 2 bin liraya yaklaştı.

20 Haziran:
-Altı aya kadar pasaport harcı 126 liradan 65 liraya, 1 yıllık pasaport harcı 180 liradan 95 liraya indirildi. Pasaportlar için 138 lira olan değerli kağıt bedeli de 50 liraya düşürüldü.

21 Haziran:
-Altının ons fiyatı uluslararası piyasalarda 1.265 doları gördü.
-BDDK finansal piyasalar raporuna göre, 2010 mart ayı itibarıyla bankacılık sektörünün toplam aktif büyüklüğü 860,5 milyar liraya, sektörün dönem net karı da yüzde 22,1 artışla 6,3 milyar liraya çıktı.
-Eurostat verilerine göre, geçen sene AB ortalamasında kişi başına düşen milli gelir 100 kabul edildiğinde, Türkiye 46 puanda kaldı. Türkiye'nin arkasında 45 puanla Romanya, 41 puanla Bulgaristan yer aldı.

22 Haziran:
-Rusya, 200 milyon dolarlık gaz borcunu ödemediği gerekçesiyle Belarus'a verdiği gazın miktarını kademeli olarak düşürmeye başladı.
-Belarus da Moskova'nın bu adımına, toprakları üzerinden Avrupa'ya giden transit gazı keserek karşılık verdi.
-Fitch, Japonya'yı uzun vadeli kredi notunu düşürebileceği yönünde uyardı.
-Merkezi yönetim brüt borç stoku 31 Mayıs 2010 tarihi itibarıyla 457,2 milyar lira olarak gerçekleşti. Bunun 340,5 milyar lirasını iç borç, 116,7 milyar lirasını da dış borç stoku oluşturdu.
-İngiltere ''acil bütçesini'' açıkladı. Son yılların en büyük kesintilerini ve vergi artışlarını içeren bütçeye göre, KDV gelecek yıl yüzde 20'ye çıkarılacak.
-Almanya, Fransa ve İngiltere, bankalara vergi konusunda ortak hareket etme kararı aldı.

23 Haziran:
-Rusya, Belarus'a gaz sevkiyatını yüzde 60 azalttı. Belarus, Rusya'ya 187 milyon dolar tutarındaki doğal gaz borcunu ödediğini açıkladı.
-İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği'nin aylık sektör raporuna göre, 2010'un ilk çeyreğinde konut satışları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21, bir önceki çeyreğe oranla yüzde 26 düştü.

24 Haziran:
-TÜİK'in çalışmasında, geçen yıl işsizlik oranı en yüksek iller Adana (yüzde 26,5), Diyarbakır(yüzde 20,6) ve Hakkari (yüzde 19,7) olarak tahmin edildi.
-İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı haziranda, geçen yılın aynı ayına göre 6,8 puan, mayıs ayına göre 0,2 artışla yüzde 73,6 oldu.
-Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, bir haftada 288 milyon dolar azalarak 18 Haziran itibarıyla 70 milyar 571 milyon dolara indi.

25 Haziran:
-Çin para birimi yuan Merkez Bankası tarafından dolar karşısında yönetilen dalgalanmaya bırakıldığı Temmuz 2005'den bu yana en değerli seviyeye çıktı. Yuanın, ABD Doları karşısındaki paritesi 6,7896 olarak açıklandı.
-Doğan Gazetecilik A.Ş., şirkete tebliğ edilen 2008 Hesap Dönemine ait vergi aslı ve cezasıyla toplam 4 milyon 252 bin 888 lira için ''tarhiyat öncesi uzlaşma'' sağlandığını bildirdi.

29 Haziran:
-Bakanlar Kurulu, EBK'nın damızlık olmayan canlı sığır ithalatı için 100 bin ton olarak belirlenen tarife kontenjanı açtı. Karara göre, damızlık olmayan canlı sığır için 100 bin ton olarak belirlenen tarife kontenjanında gümrük vergisi uygulanmayacak. Uygulama, 31 Aralık 2010 tarihinde sona erecek.
-Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1 Temmuz 2010'de yürürlüğe girmesi öngörülen binalara ''enerji kimlik belgesi'' düzenlenmesine ilişkin uygulamayı, 1 Ocak 2011 tarihine erteledi.

30 Haziran:
-TÜİK, yılın ilk çeyreğinde büyüme hızının yüzde 11,7 olduğunu açıkladı. Cari fiyatlarla gayri safi yurt içi hasıla 243 milyar 258 milyon lira oldu.
-İhracat mayıs ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 34,5 artarak, 9 milyar 885 milyon dolara ulaştı. Dış ticaret açığı yüzde 37,3 artışla 4 milyar 834 milyon dolara yükseldi.
-TÜPRAŞ, Ekonomi dergisi Fortune'nin, Türkiye'nin en büyük 500 şirketini belirlendiği listede, yaklaşık 20,4 milyar lira net satışla ilk sırada yer aldı.
-Radikal Gazetesi, tüm marka ve isim haklarıyla Hürriyet Gazetecilik'e devredildi.
-Türkiye'nin brüt dış borç stoku, 2010 mart sonu itibariyle 266,6 milyar dolar, özel sektör borçlarının toplam dış borç stoku içindeki payı 169,2 milyar dolar ile yüzde 63,5 oldu.