Ekonomik kriz bağımsızlığı erteletti

Yaklaşık 2,5 milyon nüfuslu Bask'ın 32 yıllık özerk yönetim tarihinde en büyük siyasi parti olan ve sosyalistlerin iktidarda olduğu 2009-2012 dönemi hariç 29 yıl bu bölgeyi yöneten Bask Milliyetçi Partisi (PNV), 21 Ekim'deki son seçimlerde yine birinci parti olmuştu.

Avrupa Birliği terör örgütleri listesinde yeralan ETA'nın 20 Ekim 2011'de silahlı faaliyetlerini tamamen bıraktığını açıklaması ve ardından ETA yanlısı siyaset yapan, ''izquierde abertzale'' diye adlandırılan sol görüşlü ve Bask milliyetçisi grubun seçimlere katılmasına izin verilmesiyle birlikte, Bask bölgesinde ilk defa tüm siyasi oluşumların katıldığı sakin bir seçim gerçekleşmişti.

Seçimde 75 sandalyenin bulunduğu Bask özerk yönetim parlamentosunda, PNV 27, yasa dışı Batasuna partisinin bir uzantısı olarak 2011'de kurulan Bildu 21, Bask Sosyalist Partisi (PSE-EE) 16, muhafazakar ve İspanyol milliyetçisi Halk Partisi (PP) 10, Demokrasi ve İlerici Birlik (UpyD) ise 1 milletvekiline sahip olmuştu.

Yeni hükümeti kurmak için ilk tur görüşmelerini sürdüren PNV'nin Alava bölgesi başkanı Xabier Agirre, partisinin önümüzdeki sürece ilişkin planlarını anlattı.

ETA'nın geçtiğimiz yıl silahlı eylemleri bırakmasının ''Bask'ın beklediği en önemli haber'' olarak değerlendiren Agirre, ''Ancak, bunun sosyalistlerin zamanında olması, sadece onların başarısı olduğu anlamına gelmiyor. ETA'nın silahlı faaliyetlerini bırakması, uzun zamandır buna göğüs geren tüm Bask halkının ortak başarısı'' diye konuştu.

Agirre, 2009 seçimlerinden PNV'nin 30 milletvekiliyle birinci parti olarak çıkmasına rağmen 25 milletvekiline sahip PSOE'nin Bask bölgesinde bir ilk gerçekleştirerek PP'nin dışarıdan desteğini alarak iktidara geldiğini, PP ile ittifakını bozan PSOE'nin ise kendisine hiçbir destek bulamadığı için seçim tarihinin 1 yıl erkene çekilmek zorunda kalındığını hatırlattı. Agirre, "izquierda abertzale" grubunun seçime katılmasının Bask siyasetindeki gerçek tablonun ortaya çıkmasını sağladığını ifade etti.
 

"İşsizlik Basklıların öncelikli endişesi"

Agirre, Bask bölgesinde PNV'nin gelecek 4 yılı kapsayacak iktidarındaki öncelikleri "ekonomik kriz ile mücadele, ETA'nın silahlı faaliyetlerini bırakmasının ardından normalleşmenin sürdürülmesi, barış ve birlikte yaşamın yeniden yapılandırılması ile İspanyol devleti ile ilişkilerde tam eşitlik ve ikililiği öngören yeni formül arayışları" olarak sıraladı.

İspanya'nın 17 özerk yönetimi arasında, kendini yönetme yetkisi en fazla olan bölge durumundaki Bask, vergilerini kendi toplayıp, gelirinin yüzde 6,24'ünü İspanyol devletine aktarıyor. Ayrıca istatistiklere göre, İspanya genelinde yüzde 25'i bulan işsizlik oranı Bask'ta yüzde 15 civarında. Ülkedeki özerk yönetimler arasında da, çalışan başına aylık ortalama geliri en yüksek ikinci bölge durumunda. Bu durum için, "İspanya'da ekonomik krizden en az etkilenen özerk yönetimlerden biriyiz. İspanya içinde kötünün iyisiyiz ama Bask'ta da çok zor bir ekonomik durum var" diyen Agirre, ekonomik kriz ve işsizliğin Basklıların öncelikli endişesi olduğunu kaydetti.

PNV'nin Alava bölgesindeki başkanı Agirre, Bask'ın endüstriyel yapısının İspanya'nın diğer özerk yönetimleriyle kıyaslanamayacak kadar ileride ve büyük olduğunu, Bask şirketlerinin ihracatının daha fazla olduğunu ve sayıları gittikçe artan çok uluslu Bask firmaları bulunduğunu vurguladı. Her ekonomik krizin belli bir siyasi yıpranmaya neden olduğunun farkında olduklarını dile getiren Agirre, bu yüzden Bask'taki tüm siyasi partilerden uzlaşma beklediklerini ve ekonomik krizle mücadeleyi öncelikli madde olarak ele aldıklarını söyledi.

"Tüm partiler sürece katılırsa ETA tamamen ortadan kalkar"

Agirre, PNV'nin ikinci önceliğini, ETA şiddeti dönemindeki saldırıların mağdurlarının, örgüte haraç ödemek zorunda kalanların ve korumayla dolaşmak zorunda olanların yaralarının sarılması suretiyle Bask'ta normalleşmenin ve birlikte huzur içinde yaşamın tesisi olarak gösterdi. Agirre, "İspanyol hissiyatı ya da Bask hissiyatı ağır basan taraftar arasında birlikte yaşam olmalı çünkü hepimiz burada yaşıyoruz, çalışıyoruz" diye konuştu.

Bask'taki yeni sürece tüm partilerin katılması gerektiğini vurgulayan PNV milletvekili, "Ancak bu şekilde ETA tamamen ortadan kalkar ve birlikte yaşam yeniden sağlanır. Ben Bask bölgesindeki barış ve normalleşme sürecinin artık geri dönüşü olmadığına inanıyorum. Tekrardan silahlı bir mücadele başlatılacağını sanmıyorum" dedi.

"ETA yarın bir saldırı yaparsa bu Bask halkı için şaşırtıcı bir şey olur mu?" şeklindeki bir soruya Agirre, "Şu dönemde böyle bir şeyin tam bir sürpriz olacağını sanıyorum. Bu, açık bir şekilde izquierda abertzale dünyasının sosyo-psikolojisinin cezalandırılması olur. Mevcut sürecin iyi kontrol edilmesi durumunda, ETA'nın bir daha saldırı düzenleyeceğine inanmıyorum" yanıtını verdi.

PNV'nin 117 yıl önce Bask egemenliğini elde etme hedefiyle kurulduğunu hatırlatan Agirre, bundan sapmadıklarını sadece gerçekçi hareket ettiklerini söyledi. Agirre, sözlerine şöyle devam etti:

"Biz ayakları yere basan insanlarız. 100 metre atleti değiliz, maratoncuyuz. Biz Bask milliyetçisiyiz ama dünyanın tamamen globalleştiğinin farkındayız. Herkesin herkesle ilişki kurması gerektiği, uluslararasılaştığı bir dünyadayız. Biz İspanyol devleti ile olan ilişkilerimizin bir emir altında olmasını değil, tam eşitlikle, garantiyle, ikili ilişkilerle kurulmasını istiyoruz."

Bask halkının çoğunluğunun, "ulusal egemenliğe ulaşmak istediğini" savunan Agirre, İspanya'nın 17 özerk yönetimli devlet yapısının, "Bask, Katalonya ve Galisya gibi tarihi özellikleri olan ulusların yoğunluğunu azaltmak için oluşturulduğunu ve gerek ekonomik gerek siyasi açıdan başarısız olduğu" görüşünü dile getirdi.
 

2015'teki yeni girişim

2005-2006'da gündemde olan ve Bask bölgesinde bağımsızlık yanlısı bir halk oylaması yapılmasını öngören "İbarretxe Planı"nın Bask parlamentosunda çoğunlukla alınmış bir karar olmasına rağmen İspanyol meclisinde tartışılmadan reddedildiğini anımsatan Agirre, "Bir halk oylaması istiyorduk, bağlayıcılığı olan bir referandum değil. İspanya meclisinde PSOE ve PP buna karşı çıktılar. Anayasa Mahkemesi de 'Evet bu bir halk oylaması referandum değil ama altında yatan gerekçeler bir referandum niteliği taşımaktadır' diyerek yasakladı. Yani kapıyı suratımıza kapattılar" dedi.

"Bask halkı kendi geleceğine karar verme hakkını sağlayacak yeni bir girişimde bulunacak ama öncelik ekonomik krizle mücadele olduğu için bunu 2015 yılında yapmayı hedefliyoruz" diyen Agirre, "Tekrardan suratımıza kapı kapatılacak mı bilmiyorum ama biz deneyeceğiz" dedi.

Katalonya özerk yönetiminde son dönemlerde yükselen bağımsızlık yanlısı söylemleri de değerlendiren Bask siyasetçisi, Katalonya özerk yönetim başkanı Artur Mas'ın yeni mali anlaşma talebini İspanya Başbakanı Mariano Rajoy'un tamamen görmezden gelmesi nedeniyle Mas'ın erken seçim ve bağımsızlık referandumu talep etmekten başka bir çaresi kalmadığını savundu.

İskoçya örneği

Katalonya'nın atmak istediği adımları Bask'ın geçmişte yaşayarak bugünlere geldiğini ve Bask halkının tarihi haklarının İspanya Anayasası'dan önce tanındığını vurgulayan Agirre, şöyle devam etti:

"İspanyol devleti bunları mevzu bile etmiyor. İngiltere ile İskoçya el sıkışıp bağımsızlıkla ilgili bir referanduma gitme kararı alırken, İspanya'da tanklar konuşuluyor. Bunlar demokratik olduğunu söyleyen bir devletle bağdaşmayan şeyler. Özellikle İspanyol milliyetçileri tehdit ve korku yaratmaya çalışıyorlar. Geçmişte biz bunları yaşadık. 'Baskça konuşulursa kimse Bask'da iş bulamaz, Bask milliyetçisi olmayanlar valizlerini toplayıp burayı terk etmek zorunda kalacaklar, Bask bölgesi bağımsız olursa emekli maaşlarını ödeyemezler' gibi laflar edildi ama hepsi yanlış çıktı. Şimdi de 'Bask veya Katalonya bağımsız olursa Avrupa Birliği'nden çıkar' diyorlar ama bu da doğru değil."