Enerji hatları ateş altında

Kafkasya’da hiç beklenmedik bir zamanda patlak veren Rus-Gürcü savaşı ile, Bakû-Tiflis-Ceyhan’dan Kerkük-Yumurtalık’a, Bakû-Tiflis-Erzurum’dan Irak-Türkiye doğalgaz hatlarına kadar, Türkiye geçişli bütün petrol ve doğalgaz hatları sıcak çatışmaların ortasında kalmış oldu. Hatların çıkış noktalarının ve Türkiye dışındaki bölümlerinin saldırı tehdidine açık olması Ankara’nın terminal ülke olma politikasını da sıkıntıya sokuyor. Türkiye’nin doğalgaz alımında önemli bir hat olan Mavi Akım’ın vanasının, Kafkasya’daki savaşın taraflarından Rusya’nın elinde olması Türkiye için kritik bir konu olarak öne çıkmaya başladı. İran’dan Türkiye’ye uzanması planlanan doğalgaz hattına ilişkin belirsizlik ise sürüyor.

Savaş ile birlikte tehdit altında kalan hatlar ve önemleri şöyle:

Bakû-Tiflis-Ceyhan (BTC): Hattın faaliyete geçmesine başından beri karşı olan Rusya, Gürcistan’ı ağır bir yenilgiye uğrattığı savaş ile birlikte, “BTC’yi istediğim zaman devre dışı bırakabilirim” mesajını da vermiş oldu. BTC, Hazar bölgesi petrolünün dünya pazarlarına gönderilmesinde Rusya’yı by-pass eden ilk petrol boru hattı olma özelliği taşıyor. Yıllık 50 milyon ton taşıma kapasitesine sahip ve 1774 km. uzunluğunda olan ve 440 kilometresi Azerbaycan’dan, 1074 kilometresi Türkiye’den geçen BTC petrol boru hattının 260 kilometresi Gürcistan toprakları üzerinde bulunuyor.

Bakû-Tiflis-Erzurum (BTE): Hazar’da Şahdeniz yataklarından çıkarılan doğalgazı Erzurum’a taşıyor. Bu hattan 2007’de Türkiye’ye doğalgaz ihracatı başladı. Sonuç olarak bu hatla 20 milyar metreküp doğalgaz taşınması hedefleniyor.

Mavi Akım: Mavi Akım projesi, Ankara ile Moskova arasında 1997 yılında imzalanan anlaşmaya göre, 25 yıl süreyle, Türkiye’nin Rusya’dan yılda 16 milyar metreküp doğalgaz satın almasını öngörüyor. Yıllık 16 milyar metreküp kapasiteli boru hattından Türkiye, 2002 yılı sonundan bu yana gaz alıyor.

Kerkük-Yumurtalık: Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 27 Ağustos 1973 tarihinde, iki ülke arasında imzalanan “Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması” çerçevesinde Irak’ın Kerkük ve diğer üretim sahalarında üretilen ham petrolün Ceyhan Deniz Terminali’ne ulaştırılması amacıyla inşa edildi. 2001 yılında hattan taşınan ham petrol miktarı 31 milyon 280 milyon 690 oldu.

Irak-Türkiye Doğalgaz Hattı: Irak’taki bölümü Kerkük-Yumurtalık hattına paralel olarak inşa edilecek olan, Diyarbakır-Bismil-Şırnak-Silopi arasındaki bölümü de BOTAŞ tarafından yaptırılması planlanan ve Irak doğalgazını Türkiye üzerinden dünya pazarlarına ulaştıracak hattan, yılda 10 milyar metreküp doğalgaz taşınması hedefleniyor. Irak’ın beş sahasında üretilecek yıllık 10 milyar metreküp gaz bir boru hattıyla Türkiye’ye taşınacak

İran-Türkiye Doğalgaz Hattı: Türkiye ile İran arasında 1996’da imzalanan, 25 yıl süreyle yılda 10 milyar metreküp doğalgaz alımını içeren anlaşmayla faaliyete geçen hattın yanı sıra geçen yıl yine doğalgaz konusunda iki ülke arasında bir anlaşmaya zemin niteliği taşıyan mutabakat zaptı imzalandı. Buna göre Türkiye Avrupa’ya gaz sağlayacak olan Nabucco hattı için gereken doğalgazı İran ve Türkmenistan’dan alabilecekti.

Samsun-Ceyhan: Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan projenin temeli 2007 yılında atıldı. Projenin 2009’da faaliyete geçmesi bekleniyor. Samsun’dan Ceyhan’a ulaşacak petrol boru hattı, hem petrolün çabuk ve ucuz naklini, hem de İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından yapılan petrol taşımacılığını azaltmayı hedefliyor.