EPDK'dan doğalgaz piyasası sektör raporu

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 2009 Yılı Doğalgaz Piyasası Sektör Raporu'nu yayımladı. Rapordan yapılan derlemeye göre, küresel ekonomik kriz, Türkiye'deki doğalgaz tüketimini de etkiledi. 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,8'lik azalışla yaklaşık 35,1 milyar metreküp doğal gaz tüketildi. Söz konusu miktarın yüzde 53'ü elektrik üretimi için, yüzde 25'i sanayi sektöründe, yüzde 22'si de konutlarda tüketildi. 2010 yılında ulusal doğalgaz tüketim tahmini, ekonomik kriz ortamının etkilerinin 2010 yılında da kısmi oranda devam edeceği göz önünde bulundurularak EPDK kararı ile 37 milyar metreküp olarak ilan edildi.

Rapora göre, 2001 yılında Türkiye'de sadece 6 şehirde doğalgaz kullanıyorken, şu anda 60 dağıtım şirketi ile 58 bölgede doğalgaz kullanılıyor. Son olarak geçen yıl Adıyaman ve Çukurova dağıtım bölgelerine gaz arzı sağlandı. Bu yıl Geyve-Ali Fuat Paşa-Pamukova, Havza-Bafra-Vezirköprü ve Akşehir-Ilgın dağıtım bölgeleri için EPDK tarafından dağıtım ihalesi gerçekleştirilecek. Aydın ve Siirt, Batman dağıtım bölgelerine gaz arzı sağlanması çalışmaları yapılıyor. Ayrıca Zonguldak ve Bartın bölgeleri için de ihale ilanına çıkılması planlanıyor.

 

37 bin kişiye istihdam

Rapora göre, 2002 yılından itibaren inşaatı başlayan dağıtım bölgeleri için bugüne kadar 1,5 milyar lira yatırım yapıldı. 16 bin 300 kilometre polietilen boru inşa edildi, 2 bin 250 kilometre de çelik boru döşendi. Dağıtım bölgelerinde yaklaşık 37 bin kişiye istihdam sağlandı ve bir milyon 500 bini aşan konut eşdeğeri abone sayısına ulaşıldı. Şebekenin ulaştığı potansiyel konut eşdeğeri abone sayısı ise 6 milyon 250 bin oldu.

2002 yılı öncesinde doğalgaz kullanan 7 şehirde ise yaklaşık 24,7 bin kilometre polietilen boru, yaklaşık 3,4 bin kilometre de çelik boru hattı inşa edildi. Yapılan toplam yatırım tutarı 6,8 milyar liraya ulaştı ve yaklaşık 33 bin kişiye istihdam sağlandı. Söz konusu bölgelerde 6 milyon 950 bin kişinin üzerinde konut eşdeğeri abone sayısına ulaşıldı.

Rusya'ya ithalat bağımlılığı

Rapora göre, yerli doğalgaz kaynakları istikrarlı bir artış eğiliminde olan ancak, tüketim miktarını karşılamadaki yetersizliğin doğrudan sonucu olarak Türkiye'nin, doğal gazda ithalat bağımlılığı ve ithalatta da Rusya lehine bir bağımlılığı söz konusu. Türkiye uzun dönemli doğalgaz anlaşmaları ile Rusya'nın yanı sıra İran, Azerbaycan, Cezayir ve Nijerya'dan doğalgaz ve LNG alıyor. Doğal gaz ithalatının 2008 yılında serbest bırakılmasıyla BOTAŞ'ın yanı sıra Shell Enerji A.Ş., Bosphorus Gaz Corporation A.Ş., Enerco Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Avrasya Gaz A.Ş. ithalat ve toptan satış faaliyeti yapma yetkisine sahip bulunuyor. Geçen yıl, Türkiye'nin toplam doğalgaz tüketiminin yüzde 90'lık kısmı, piyasanın ana tedarikçisi olan BOTAŞ tarafından karşılandı. Sözleşme devri mekanizması sonucu piyasa tedarikçisi olan 4 şirket ile ithalat (spot LNG) lisansı sahibi şirketlerin piyasadaki payları toplamı yüzde 8, üretim şirketinin payı ise yüzde 2.

 

Dünyada durum

Raporda, Uluslararası Enerji Ajansı tarafından 2007-2030 dönemine ilişkin oluşturulan projeksiyonlara da yer verildi. Buna göre, 2007 yılında 12 milyar ton petrol eşdeğeri olan dünya enerji tüketiminin, yüzde 40 artış göstererek 2030 yılında 16,8 milyar ton petrol eşdeğerine yükseleceği öngörülüyor. Projeksiyon döneminde petrol için yüzde 0,9 ve doğal gaz için yüzde 1,5'lik yıllık ortalama artış öngörülürken, bu oran kömür için yüzde 1,9 olarak tahmin edildi.
Doğalgaz tüketim projeksiyonuna bakıldığında ise 2007 yılında 3 trilyon metreküp olan dünya doğalgaz tüketiminin 2030'da 4,3 trilyon metreküpe ulaşacağı bekleniyor. Söz konusu projeksiyon dönemi için OECD üyesi olmayan ülkelerin toplam birincil enerji tüketimindeki yıllık ortalama artışının yüzde 2,3 olarak gerçekleşeceği hesaplanırken, OECD üyesi ülkelerin toplam enerji tüketimlerinde ise yıllık ortalama artışın yüzde 0,2 olacağı öngörüldü.

Dünya enerji tüketiminde artışa önemli ölçüde katkıda bulunacak ülkeler, Hindistan ve Çin olurken, ABD tüketiminin toplam enerji tüketimindeki payının azalacağı bekleniyor. 2007-2030 dönemi için doğalgazın, elektrik üretiminde önemli bir kaynak olarak kalmaya devam edeceği ve dünya elektrik üretimindeki payının yüzde 21'ler seviyesinde kalmaya devam edeceği beklentisi de projeksiyonda yer aldı. 2007 yılında elektrik üretiminin yüzde 42'sini karşılayan kömürün 2030 yılında elektrik üretimindeki payının ise yüzde 44'e yükseleceği öngörülüyor.

 

25,5 trilyon dolarlık yatırım ihtiyacı

Aynı projeksiyona göre 2008-2030 dönemi kümülatif enerji yatırım ihtiyacı 25,5 trilyon dolar olarak tahmin edildi. Bu tutarın yüzde 53,7'sini elektrik yatırım ihtiyacı oluştururken, yüzde 23,1'i petrol, yüzde 20,4'ü doğalgaz, yüzde 2,7'si ise kömür için öngörülen kümülatif yatırım ihtiyacı. Rapora göre, dünya doğal gaz rezerv miktarının yaklaşık 4'te 1'i Rusya'da bulunuyor. Dünya doğalgaz üretiminin yüzde 44'ü de Rusya, ABD ve Kanada tarafından gerçekleştiriliyor.
Katar, İran, Nijerya, Venezuela, Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkmenistan'ın her birinde 100 yıldan daha fazla yetecek kadar doğalgaz rezervi bulunuyor. Verilere göre, 2007-2030 döneminde doğalgaz üretiminin, Kuzey Denizi üretiminde azalmanın beklendiği Avrupa bölgesi dışında diğer bölgelerde artması bekleniyor. Kuzey Amerika üretim artışının 2020 yılından sonra yavaşlaması bekleniyor.