Et artık zengin yemeği

Dünyanın 8. tarım ülkesi Türkiye kırmızı eti fahiş fiyatlara yerken, Bulgaristan’da aynı etin kilosunun 3.35 dolara satılması dikkat çekiyor. Sağlıklı Gıda Platformu (SGP) Yürütme Kurulu Başkanı Hüseyin Bozdağ, son bir yıl içerisinde dana eti fiyatlarında yüzde 50, kuzu eti fiyatlarında ise yüzde 60-65 oranında bir artış yaşandığını söyledi.

Bozdağ bugün lüks bir lokantada 185 dolara kadar yüksek fiyatla satıldığına dikkat çekerek Bulgaristan’da 3.35 dolar, Avustralya’da 2.5 dolar ve Romanya’da 5 dolara karşılık geldiğini vurguladı.

Fiyat neden arttı?

Artan nüfusa karşılık, kasaplık hayvan sayılarındaki azalma fiyattaki yükselişi tetikledi. 1980’li yıllardan bu yana belirgin bir hayvancılık ve beslenme politikamızın olmayışı, hayvancılık politikalarımızın doğru tespit edilememesi, bilimsel ve akli uygulamalardan uzak oluşu, uygulanan yanlış ve yetersiz teşvik ve desteklere, bu teşvik ve desteklerin doğru yer ve zamanda kullandırılmaması sorunu da eklenince, bu tablo ortaya çıktı.

Bozdağ, önümüzdeki 10 yıl boyunca mevcut politikanın sürdürülmesi durumunda, Türkiye’nin kırmızı et ihtiyacının yarısını dahi üretememe sorunuyla karşı karşıya kalacağını söyledi. Yüksek fiyat cazibesinin süt üreticilerini de tetiklediğine dikkat çeken SGP Yürütme Kurulu Başkanı, “2009 yılında yaklaşık 300 bin baş inek kesimi yapıldı. Azalan süt üretimi aynı şekilde süt fiyatlarının da litre başına 40 kuruştan 80-85 kuruşlar seviyesine kadar yükselmesine neden oldu” dedi. Fiyat artışında ayrıca spekülasyon ve domuz gribinden dolayı AB ülkelerinin domuz tüketmemesi ve girdi maliyetlerindeki artış da etkili oldu.

Et ve süt fiyatlarındaki fahiş fiyat artışı, hileli ürünleri raflara çıkardı. Köfteye et yerine soya katılırken, kırmızı et yerine hindi budu satışı patladı. Piyasada satılan süt ürünlerinin yüzde 15’inde ise süt tozu kullanılıyor.

Ne yapılmalı?

Bozdağ, sorunun aşılabilmesi için kısa, orta ve uzun vadeli tedbirler alınması gerektiğini söyledi. “Kısa vadede canlı hayvan ithalatı yapılması zorunlu. Fakat bu ithalatın da bilimsel dayanakları oluşturularak yapılması gerekir. Aksi takdirde ithalat da geçici bir çözüm olmaktan öteye gidemez” diyen Bozdağ, dişi hayvan kesiminin yasaklanmasının da acil eylem planı içinde görülmesi gerektiğini ifade etti. Bozdağ, orta vadeli çözüm önerilerini ise şu sözlerle anlattı: “Besiciliği bırakan çok sayıda işletme mevcut. Bu işletmelerin ihtiyaçları tespit edilerek, doğru hayvan ırklarından oluşacak sürüleri kontrollü şartlarda besiye almaları ve üretime geçmeleri teşvik edilmelidir.”

Fiyatlardaki artışın sorumlusu hükümet

Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Gökhan Günaydın, et fiyatlarındaki artışın sorumlusunun hükümetin tarım ve hayvancılık politikaları olduğunu belirtti.

ZMO Başkanı Günaydın, son dönemde et fiyatlarının artışı sonucunda et ithalatının tartışılmaya başlandığı süreci şöyle anlattı: “Türkiye’de hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvan varlığı azalıyor. Hem yem fiyatları arttı, hem de süt fiyatları 2007-2008 döneminde o kadar düştü ki, insanlar süt veren ineklerini kesime gönderdiler. Bunda ana etken hükümetin politikaları. Et Balık Kurumu ile Süt Endüstrisi Kurumu’nu kapatıp, piyasayı müdahale kuruluşları dışında bırakırsanız ve küçük değil büyük üreticiyi desteklerseniz ve Ulusal Süt Konseyi’nin Başkanı AKP’ye yakınlığıyla bilinen Ethem Sancak olursa, ette ithalata bağımlı hale gelirsiniz. Bu, büyük üretici lehine tekelleştirme yaratan ve süt fiyatlarının üretici için düşmesine, tüketici için artmasına neden olan süreçler.”

Yaşanan bu sürecin son bir-iki yılda süt ineklerinin kesime gitmesine neden olduğunu anımsatan Günaydın, “O zamanlar inek resimleriyle ‘Beni kesmeyin’ diye ilanlar verilmiş, ‘Sarı kız hakkını helal etmiyor’ diye mitingler düzenlenmişti. Ama kesimlerde AKP, ‘Et üretimi arttı’ diye bir propaganda yapmıştı. Hemen arkasından et üretimi düştü” dedi.

Çözüm olarak etin ithalata açılmasının önerildiğini anımsatan Günaydın, şunları söyledi: “At, eşek etinin Ankara’ya satıldığına ilişkin haberler de buna malzeme yapılıyor. Oysa bizim Türkiye’de hem büyükbaş, küçükbaş hayvan varlığını arttırmamız, verimlerini yükseltmemiz, hem de bu ticareti kârlı yapılacak bir hale getirmemiz gerekiyor. Bunu yapmazsak Türkiye ciddi kırmızı et ithalatçısı haline gelir. İthalattan da damızlık hayvan ithalatını savunanlar ile doğrudan kırmızı et ithalatını savunanlar faydalanacak. İlki büyük çiftlikler kuran, ikincisi entegre et sanayisini kuran ‘işadamları’. Bütün AKP’ye yakın olan ‘işadamları’ hayvancılığa çok ciddi yatırım yaptılar. Tarım Bakanlığı 50 başın üstünde çiftlik kuranlara yüzde 40 hibe desteği verileceğine dönük açıklama yaptı. Hangi sıradan yurttaş kurabilir ki, bunlar kaynak transfer mekanizması.”

CHP araştırılmasını istedi

CHP, kırmızı et piyasasında yaşanan sorunların ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amacıyla Meclis araştırma komisyonu kurulmasını istedi.

CHP Adıyaman Milletvekili Şevket Köse ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunulan araştırma önergesinin gerekçesinde, üretim azlığı nedeniyle artan kırmızı et fiyatlarının, vatandaşların kırmızı ete ulaşımını engellediği ifade edilerek, halk sağlığı ve gelecek kuşakların sağlıklı yetişmesi konusunda büyük endişeler doğduğu belirtildi. Kırmızı et konusunda spekülasyonun önlenmesi için küçük ve orta ölçekli işletmelerin sektörde tutulmasının bir zorunluluk olduğu vurgulanan gerekçede, şunlar kaydedildi: “Hayvancılık ve besicilik konusunun, sadece gıda olarak değil, işsizlik ve köyden kente göçü önlemek için de bir çare olduğu unutulmamalıdır. Kırmızı et konusunda ülkemizde bir kaos ortamına doğru gidilmektedir. Toplum sağlığından ekonomiye, köyden kente göçten gelecek kuşakların sağlığına kadar çok sayıda alanı etkileyen kırmızı et konusunda zaman geçirilmeden önlemlerin alınması mecburidir.”