Gezi yasakları

AKP hükümetinin “demokratikleşme paketi” olarak nitelendirdiği yasa tasarısı, TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Tartışmalı düzenlemelerin yer aldığı tasarıda, Gezi, ODTÜ ve HES karşıtı eylemlere hapis cezası, eylemcilerin görüntülerinin kaydedilerek fişlenmesi, Abdullah Öcalan’a siyaset yapma olanağı, Kürtçe propaganda ve özel okul getiriliyor. “İnanç gereği yaşam tarzı” güvence altına alınırken diğer yaşam tarzları için “düşünce ve kanaate dayalı yaşam tarzı” ifadesi getiriliyor. Nefret suçunda ise “eşcinsellere yönelik suçlar” kapsam dışında tutuluyor.

Tasarıda, şu düzenlemeler öngörülüyor:

Kürtçe propaganda: Siyasi partiler ve adaylar seçim süreçlerinde Türkçenin yanı sıra farklı dil ve lehçelerde her türlü propaganda yapabilecek.

Eşbaşkanlık: Siyasi partiler, tüzüklerinde yer almak ve 2 kişiden fazla olmamak kaydıyla eş genel başkanlık sistemine uygulayabilecek.

Belde teşkilatı: Siyasi partilerin beldelerde teşkilat kurması zorunluluğu kaldırılırken isteğe bağlı olacak.

Partilere Hazine yardımı: Siyasi partilere yapılacak Hazine yardımı için gerekli olan yüzde 7 oy alma koşulu yüzde 3’e düşürülecek. Buna göre yapılacak yardım 1 milyon TL’den az olamayacak.

Gösteriler siyasi partilere sorulacak: İl ve ilçelerde toplantı ve gösteri yürüyüşü yer ve güzergâhı, kamu düzenini ve genel asayişi bozmayacak ve yurttaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak ve Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’nda öngörülen sınırlamalara uyulması kaydıyla TBMM’de grubu bulunan siyasi partilerin il ve ilçe temsilcileri ile en çok üyeye sahip üç sendikanın ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının il ve ilçe temsilcilerinin görüşleri alınarak mahallin en büyük mülki amiri tarafından belirlenecek. Açık yerlerdeki toplantılarla yürüyüşler güneş batmadan önce dağılacak biçimde, kapalı yerlerde toplantılar ise saat 24.00’e kadar yapılabilecek.

Eylemcilere fişleme: Toplantı ve gösteri yürüyüşlerine katılımcıların ve konuşmacıların ses ve görüntüleri kolluk tarafından kaydedilecek. Elde edilen kayıt ve görüntüler şüphelilerin ve suç delillerinin tespiti dışında başka bir amaçla kullanılamayacak.

Valiye polis önerisiyle dağıtma yetkisi: Toplantı ve gösteri yürüyüşlerdeki gözetim yetkisi hükümet komiserinden alınarak kolluğa verilecek. Gösteri ve yürüyüşün, yasaya aykırı hale dönüşmesi durumunda yetkili kolluk amirinin bildirmesi üzerine mülki amir tarafından sona erdirilmesine karar verilecek.

Özel okullara Kürtçe eğitim: Farklı dil ve lehçelerde eğitim ve öğretim yapmak amacıyla özel öğretim kurumları açılabilecek. Bu kurumlarda eğitimi ve öğretimi yapılacak dil ve lehçeler Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek.

Üniversitede türbanı engelleyene ceza: Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla kişinin eğitim ve öğretim hakkının kullanılmasını engelleyenlere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Gezi, ODTÜ, HES eylemcilerine hapis: Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir kamu faaliyetinin yürütülmesine engel olanlara 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek. Buna göre, Gezi Parkı eylemcileri, ODTÜ’de yol yapımına karşı eylem yapanlar ile HES’leri protesto edenler “bir kamu faaliyetinin yürütülmesine” engel oldukları gerekçesiyle hapis cezasıyla yargılanabilecek. Mevcut yasada, 1 yıldan 3 yıla kadar ceza verilmesi hükmü yer alıyor. Paketle eylemcilerin cezasının erteleme kapsamına alınmasının önüne geçiliyor.

Türkiye Barolar Birliği’ne ceza: Kamu kurumlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında verilen ya da kamu makamlarının verdiği izne dayalı olarak sunulan hizmetlerden yararlanılmasına engel olunması durumunda fail hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek. Buna göre, türbanlı avukatlara ruhsat vermemesi durumunda Türkiye Barolar Birliği yöneticileri yargılanabilecek.

Mesaide namaz engellenemeyecek: Dini inancın gereğinin yerine getirilmesinin engellenmesi halinde fail hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilecek. Bu maddeyle, türban takılması, mesai saatleri içinde vakit namazı ya da cuma namazına gidenlere yönelik bir engelleme yapılamayacak, yapanlar hapis cezasıyla yargılanacak.

Kime göre yaşam tarzı: Bir kimsenin inanç, düşünce veya kanaatlerinden kaynaklanan yaşam tarzına ilişkin tercihlerine müdahale eden veya bunları değiştirmeye zorlayan kişiye 3 yıla kadar hapis cezası verilecek. “Düşünce veya kanaate göre yaşam tarzı” ifadesinin muğlak olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Başbakan Tayyip Erdoğan, kızlı-erkekli evlere müdahalenin yaşam tarzına müdahale olmadığını açıklamıştı.

Eşcinsellere nefret kapsam dışı: Dil, ırk, milliyet, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi düşünce, felsefi inanç, din veya mezhep farklılığından kaynaklanan nefret nedeniyle bir kişiye taşınmaz mal satışı, kiraya verilmesi, bir hizmetten yararlanması, işe alınmasını engelleyen kişiye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilecek. Cinsel yönelime ilişkin nefret suçu ise kapsam dışı tutuldu.

Köylere Kürtçe isim: Türkçe olmayan köy adlarının değiştirileceğine ilişkin yasa hükmü kaldırılarak köylere Türkçe dışında isim verilmesinin önü açılacak.

Öcalan ve PKK’lilere siyaset yolu: Siyasi partilere “Kamu hizmetlerinden yasaklılar, basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, ihaleye fesat karıştırma gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkûm olanlar, taksirli suçlar hariç 5 yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar, terör eylemlerinden mahkûm olanlar”ın üye olma yasağı kaldırılıyor. Buna göre, Abdullah Öcalan başta olmak üzere terör eylemlerinden mahkûm olanlara siyasi partilere üye olma olanağı getiriliyor. Öcalan, herhangi bir siyasi partiye üye olursa parti yönetiminde yer alabileceği gibi genel başkan da olabilecek.

İsteyen fitre ve zekât toplayabilecek: Fitre, zekât, kurban derisi yardımlarının Kızılay, Diyanet Vakfı ile sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları tarafından toplanması uygulamasına son verilerek bunların her vakıf ve dernek tarafından toplanmasının önü açılacak.

X, Q, W serbest: Bu harflerin kullanımını yasaklayan ve devrim yasaları arasında yer alan Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki Yasa ile Şapka İktisası Hakkındaki Yasa’ya aykırı davrananlara ceza verilmesini öngören TCY’nin 222. maddesi kaldırılacak.