Hasar kalıcı olacak

Tunus’ta başlayan ve son olarak Libya’ya sıçrayan isyan hareketleri petrol fiyatlarının son 2.5 yılın en yüksek seviyesine çıkardı, doğalgaz fiyatları yükselişe geçti. Enerji maliyetlerinin ve enflasyon rakamlarının artması, yatırımcıları oldukça huzursuz ediyor. Petrol fiyatları şu anda küresel ekonomik durgunluğun başlangıcından bu yana görülmeyen bir seviyeye ulaşmış durumda. Bu durum önde gelen petrol üreticilerini tatmin etse de küresel ekonomik krizin etkilerini hafifletmeye yetecek gibi görünmüyor.

Reuters Analisti Joshua Schneyer’a göre, Libya’daki olaylar nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın, ülkenin petrol sektörü mutlaka bundan zarar görecek ve uzun süreli, belki de kalıcı arz sorunları yaşanacak. Libya’nın petrol sektörü için olası senaryolardan hiçbiri, ekonominin can damarı olan petrol sanayisi ve petrol fiyatları için aydınlık beklentiler sunmuyor. Bu senaryolar, iç savaştan başlayıp enerji altyapısına saldırılara, ülkedeki yabancı uzmanların gitmesiyle de ihmal, bakımsızlık ve havzalarda hasara kadar değişiyor.
 

Toparlanma yıllar alıyor

Son on yıllar boyunca İran, Irak ve Venezzüella gibi OPEC ülkelerinde meydana gelen siyasi çalkantılar, bu ülkelerin petrol sektöründe kalıcı izler bıraktı. Houston Rice University’de enerji araştırmacısı ve Ortadoğu uzmanı Amy Jaffe, “Muhtemelen Libya’nın rafinaj ve petrol faaliyetleri bir kaos döneminden geçecek” dedi. Jaffe, “Petrol tesislerini kimin koruyacağı belirsiz. Pek çok yabancı tahliye ediliyor, o halde Libya’nın petrol sanayisini çalıştıracak kim kalacak? İşçilerin işbaşı yapıp yapmayacağı bile belli değil” diye konuştu. Petrol sektörü altyapısının iktidarın ve ülke zenginliğinin anahtarı olduğu OPEC ülkelerinde savaş ve benzeri karışıklıklar, toparlanması yıllar hatta on yıllar süren arz aksamalarına yol açıyor.

Dünyanın en büyük tahvil fonu Pimco’nun CEO’su Mohamed El-Arian da Financial Times’a yaptığı değerlendirmede, Ortadoğu’dan gelecek şok için Batılı ülkeleri uyardı. El-Arian “Küresel piyasalar Mısır ve Tunus’taki devrimlere çok fazla ilgi göstermedi. Çünkü her iki ülke de önemli küresel ekonomik güçler arasında yer almadığı gibi Batılı banka ve ülkelere fazla borcu bulunmuyor. Bu ülkeler aynı zamanda büyük emtia ihracatçıları da değil. Önemli bir petrol ihracatçısı olan Libya’da yaşanan isyan, hem bu emtia ürününün fiyatını yükseltecek hem de arz yönünde daha fazla endişe edilmesine neden olacak” dedi.

Türkiye’nin faturası kabaracak

Türkiye’nin petrol faturası 2010’da 2009’a göre yüzde 38.6 artışla 21 milyar 30 milyon dolara ulaştı. Son EPDK verilerine göre 2010’un ilk dokuz ayında Libya’dan 188 bin ton petrol ihraç edildi. Hükümetin hazırladığı Orta Vadeli Program’da petrol fiyatlarının 2013’e kadar 75-85 dolar olacağı tahmin edildi. Buna göre 2011’de yapılacak petrol ithalatı 10.6 milyar dolar olarak belirlenmişti. Ancak petrol fiyatlarında yaşanan sıçrama faturanın bu kadarla kalmayacağını gösteriyor. Artan ithalatın da cari açığı tetiklemesi bekleniyor. Öte yandan yükselen enerji fiyatları içeriye de yansıyacak. Dün benzine yapılan zam da bunun bir göstergesi. Bu da yıl sonu için yüzde 5.3 olan enflasyon hedefinin üzerine çıkma ihtimalini büyütüyor. Bu noktada Merkez Bankası’nın yeni önlemler alması beklenebilir.