"Helal biçimde kesilmiş domuz yemeye çalışıyor"

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, askerden arındırılmış bir Filistin devletiyle ilgili sözlerine en sert tepki, İsrail sağının siyasetçilerinden Ulusal Birlik Partisi milletvekillerinden Aryeh Eldad'dan geldi.

Konuşmayıı değerlendiren Aryeh Eldad, Binyamin Netanyahu'yu kendi verdiği sözleri ihlal etmekle suçlayarak, milliyetçi kampın artık Netanyahu'nun politikalarına destek vermeyeceğini söyledi ve ''Bugün başbakan milliyetçi kampın liderliğini, yalnızca kendi çizgilerini geçerek değil, aynı zamanda kendi dininden de saparak yitirmiştir'' dedi.

Netanyahu'nun, askerden arındırılmış ve uluslararası toplumun da bunun böyle kalmasını sağlamayı taahhüt edeceği bir Filistin devleti sözlerine atıfta bulunan Eldad, ''Askerden arındırılmış Filistin devleti diyerek Netanyahu, koşer (helal) biçimde kesilmiş domuz yemeye çalışıyor. Askerden arındırılmış devlet diye birşey olmaz. Netanyahu da çok iyi biliyor ki, yeryüzünde hiçbir politik güç, bir ülkenin kendini silahlandırmasını veya diğer ülkeler benzeri askeri anlaşmalar yapmasını önleyemez'' diye konuştu.

Eldad, daha önce iki devletli çözümden sözetmesinin, Netanyahu hükümetinin devrilmesine yönelik bir harekete neden olacağını söylemişti.

Ulusal Birlik Partisi milletvekillerinden Michael Ben-Ari de Netanyahu'nun seçmenlerine ihanet ettiğini savundu. Başbakanın bir Filistin devletine yönelik tavrındaki değişimin, İsrail seçimlerinin de gereksiz olduğunu gösterdiğini belirten Ben-Ari, ''Kararlar Washington'da veriliyor'' dedi.

Parlamentonun sağ kanadından Habayit Hayehudi (Yahudi Evi) Partisi'nden Zevulun Orlev de Netanyahu'nun askerden arındırılmış Filistin devleti önermesiyle, koalisyon ortaklarından pek çoğunu düş kırıklığına uğrattığını öne sürdü.

Arap milletvekillerinden, Birleşik Arap Listesi-Ta'al Milletvekili Ahmed Tibi ise konuşmanın birbiriyle çelişen politikalarla dolu olduğunu ifade ederken, konuşmanın aslında Netanyahu ile (ABD Başkanı Barack) Obama yönetimleri arasında giderek artan sürtüşmeyi kapatmak için bir ''hile'' olduğunu savundu.

Filistin'de düş kırıklığı

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, özellikle Filistin yönetiminde merakla beklenen konuşması, Filistinliler'de düş kırıklığı yarattı.

Filistinli Başmüzakereci Saib Erekat, Binyamin Netanyahu'nun, bu konuşmasıyla İsrail ve Filistin tarafları arasındaki görüşmeleri tek taraflı olarak ''bitirdiğini'' söyledi. Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimciler ise Netanyahu'nun konuşmasının kendilerini ''rahatlattığını'' bildirdiler. Erekat, Netanyahu'nun konuşması sonrasında yaptığı açıklamada, ''Netanyahu, tek taraflı olarak görüşmeleri bitirdi ve barış görüşmeleri olanağını masadan kaldırdı'' dedi.

Netanyahu'nun, bir Filistin devletinden sözetmesine karşın, hemen ardından Kudüs konusunu tümüyle kaldırdığını, Filistinli mülteciler konusunu görüşmeler dışına ittiğini, askerden arındırılmış bir Filistin devletinden sözettiğini hatırlatan Erekat, Filistinliler'in (kendi) devletleriyle ilgili olarak Netanyahu'nun vizyonunu onaylama olasılığının hiç bulunmadığının altını çizdi ve ''(Netanyahu) bu çelimsiz devlet için kendisini destekleyecek tek bir Filistinli görmek için 1000 yıl beklemesi gerekir'' diye konuştu.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın yardımcılarından biri de konuşmayı barış süreci için ''ölümcül bir darbe'' olarak nitelendirdi.

Filistinli yetkili, Netanyahu'nun konuşmasının ''sağ'' görüşlü bir konuşma olduğunu savunarak, ''birleşik Kudüs'', mülteci sorununu rafa kaldırma ve Yahudi devletinin tanınması gibi koşullarla, görüşmeler için temel olan unsurları ortadan kaldırdığını bildirdi.

Barake: Yerleşimlerle barışı tercih etti

İsrail Parlamentosu'nun Arap milletvekillerinden, Hadaş Başkanı Muhammed Barake de Netanyahu'yu eleştirerek, konuşmasının ''bölgenin ve üzerinde yaşayan ulusların barışıyla taban tabana çelişmesine karşın, bir kez daha yerleşim merkezlerindeki barışı tercih ettiğini'' ortaya koyduğunu vurguladı.

Barake, ''Netanyahu, bir Filistin devletiyle ilgili olarak tıpkı bir bukalemun gibi konuştu. Sözünü ettiği koşul ve boyutlar Filistinliler için düşünülemez bile'' dedi.

İsrail muhalefetinin lideri ve iki devletli çözüme verdiği destekle bilinen, daha önce de Filistinliler ile barış görüşmelerinde İsrail tarafının heyet başkanlığını yürüten Kadima Partisi lideri Tzipi Livni ise konuşmayı ''doğru yönde atılmış bir adım'' olarak niteledi.

Livni, konuşmasında, sunduğu yola karşın Netanyahu'nun asıl testinin kelimelerle değil, yaptıklarıyla ortaya çıkacağını anlattı.

Netanyahu'nun kendi partisi Likud'dan da konuşmanın çok yumuşak olduğu yönünde eleştiriler geldi. Likudlu milletvekillerinden Dani Danon, Likud üyelerinin kimilerinin Filistin devleti sözcüklerinin konuşma metninden çıkarılmasına calıştıklarını anlatarak, ''ABD baskısıyla sarfedilen bu cümlenin yaşama geçmemesine çalışacağım. Konuşma fevkaledeydi ama Netanyahu ABD baskısına boyun eğmiş'' diye konuştu.

Netanyahu'nun koalisyon ortaklarından, Habayit Hayehudi Partisi milletvekillerinden Uri Orbah, Netanyahu'nun bir Filistin devletine yönelik eğiliminin tehlikeli sonuçları olabileceğini savundu.

İsrail İşçi Partisi'nden Daniel Ben-Simon ise Netanyahu'yu tanıdığından bu yana Filistinliler'e ödün vermeye hiç yanaşmadığını hatırlatarak, ''Bar-İlan'da Filistin devletini kurdu. Bu, tarihsel bir olay'' dedi.

Şas Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Eliyuha Yişai de Netanyahu'ya destek verdi ve Netanyahu'nun makul bir barış ve güvenliğe ilişkin konuştuğunu belirtirken, ''İsrail halkı daima barış arayışında olmuştur ve Filistin halkı da terör yolunu bırakıp, barış yolunu tutmalıdır'' diye konuştu.

"Yerleşimciler rahatladı"

Öte yandan, Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerin üst kuruluşu Yeşa Konseyi Başkanı Pinhas Wallerstein, Netanyahu'nun konuşmasının kendisini ''rahatlattığını'' söyledi. Wallerstein, Başbakan'ın yüksek düzeyde Siyonist bir tavır sergilemesinden büyük gurur duyduğunu kaydederek, ''Konuşmada, ne yerleşimlerin boşaltılmasından ne de inşaatların dondurulmasından sözetti. Bu, umut ediyorum ki yerleşimlerin sürmesine de olanak verecektir'' dedi.

"Konuşmada yeni bir şey yok"

Suriye'de yayımlanan El Sevra gazetesi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, konuşmasında Ortadoğu barışı için yeni hiçbir şey önermediğini, ABD'nin bu konuda daha çok şey yapması gerektiğini yazdı.

Hükümete yakınlığıyla bilinen gazetede, ''Netanyahu görüşlerinin hiçbirisini hafifletmedi, sadece vakit kaybettirmek istiyor'' denildi.

Netanyahu'nun Filistin'e, kısıtlı bir özerklik dışında bir şey önermediği belirtilen gazetede, ''ABD ya bölgedeki durumun gittikçe kötüye gitmesine göz yumacak ya da sorumluluğu üzerine alarak barışın hayali bir seçenek değil, istikrar için gerçek bir ihtiyaç olduğunu açıkça söyleyecek; diyaloğu başlatacak'' ifadeleri yer aldı.