İnşaatı kurtarma paketi

Türkiye gayrimenkul sektörü, son yıllarda yaşanan kur oynaklığı, terör olayları ve turizm krizi gibi nedenler ile zor günler geçiriyor. Gelişmeler, konut geliştirme şirketleri borçlanmalarının, son 10 yılın en yüksek seviyesine çıkmasına yol açtı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK), verilerine göre, Mart 2016 itibarıyla 1.5 trilyon TL olan toplam krediler içinde inşaat şirketlerinin payı yüzde 7.62’ye ulaştı. Sektörün takipteki kredilerinin payı da son beş yılda yaklaşık ikiye katlandı. Alarm veren sektörü kurtarmak için İstanbul Ticaret Odası ve hükümet iki farklı paket açıkladı.

İTO, ‘İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü 2023 Vizyonu Stratejik Eylem Planı’ ile sektöre özel ihtisas bankası kurulmasını önerdi. İTO Başkanı İbrahim Çağlar, bu amaçla ya Eximbank’ın görevlendirilmesi ya da bağımsız bir banka oluşturulması gerektiğini vurguladı.

Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli de bir konutun tamamı yerine belirli metrekaresinin alımına imkân tanıyan gayrimenkul sertifikasıyla ilgili düzenlemenin Resmi Gazete’ye gönderildiğini açıkladı. Uygulama kapsamında yatırımcı yatırım karşılığında konutun tamamını değil ama belirli metrekaresini satın alıyor ve bunun karşılığında gayrimenkul sertifikası alıyor. Hükümetin 2016 Eylem Planı’nda yer alan gayrimenkul sertifikası, inşaat şirketi tarafından projenin finansmanında kullanılmak üzere ihraç edilen menkul kıymetlerden oluşuyor. Söz konusu sertifika 1980’li yıllarda uygulanmış ama o dönem tek bir ihraç gerçekleştirilebilmiş ancak tutmadığı için devam edilmemiş.

Çare olur

Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Ömer Faruk Çelik, sektörün finansman sıkıntısı yaşadığını ve uygulamanın bu sıkıntıya çare olacağını anlattı. Çelik, “Firmalar da ciddi banka borçları var. Bankadan kredi almak yerine sertifika ihraç edebilirler. Lansmanda ev satayım da para elde edeyip, projeyi ona göre yapayım demek yerine sertifika satıp finansmanı sağladıktan projeyi tamamladıktan sonra evleri satabilirler” dedi.

Küçükler için risk

Ancak uzmanlara göre gayrimenkul sertifikası küçük yatırımcı için risk. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Öner Günçavdı, bu adımı, tasarrufların artırılması yönünde bir hamle olarak ele almanın pek mümkün görünmediğine dikkat çekti. Uygulamayı, daha çok ‘kentsel rantın tabana yayılması amacıyla yapılan bir düzenleme’ olarak değerlendiren Günçavdı, “Bahsi geçen gayrimenkul sertifikasında geliri sağlayacak olan olası bir ranttır. Bu rant değerinin nasıl tesbit edileceği ise çok net değil. Dahası ikincil piyasada ticareti yapılacak bir araç ise, bu ticaretin nasıl olacağı ve o piyasadaki fiyatın nesıl belirleneceği de net değil. İkincil piyasadaki değerin oluşumu diğer finansal araçlara göre çok daha fazla spekülasyona ve dışarıdan müdahaleye açık görünüyor. Bu konularda netlik olmayınca yabancıların böyle bir finansal araca yönelik iştahı da sınırlı olur” diye konuştu.

Harç oranları düşmeli

İTO’nun, ‘İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü 2023 Vizyonu Stratejik Eylem Planı’nda öne çıkan diğer önerilerden bazıları ise şöyle:

* İnşaat ve gayrimenkul sektöründe kullanılan veriler, kadastro, imar, altyapı, elektrik, su, kanalizasyon gibi katmanlar halinde üç boyutlu olarak saklanmalı. Sistem gayrimenkul kimlik numarası ile çalışmalı ve internetten erişime açılmalı.

* Alım-satım harç oranları daha düşük seviyelere indirilmeli.

* Lisanslı emlak danışmanlığı kanunu çıkarılmalı.

* Yapı denetim sigorta sistemi kurgulanmalı.

* Sigorta poliçeleri ile kullanılan konut teminatlı krediler için ikincil piyasalar üzerinden sektöre yeni kaynak oluşturulmalı.

* Haksız rekabeti denetleyecek ve firma şikâyetlerini karara bağlayacak etik kurul oluşturulmalı.