Irak'ta yeni seçim yasası sonrası hükümet karşıtı protestolar bitecek mi?

Hükümet karşıtı protestoların üç aya yakın süredir dinmediği Irak'ta, Meclis Salı günü yeni seçim yasasını onayladı. Irak Meclisi, Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun işleyişine dair bir yasayı da kabul etti.

Bazı siyasi gruplar, Meclis'te sandalyelerin yarısını bağımsız milletvekillerine ayıran bu yeni düzenlemeyi destekliyor ve bunun "yolsuzluğa bulaşmış partilerin" etkisini azaltacağını savunuyor.

Diğerleriyse yasanın uygulama kısmında sorunlar yaşanmasından endişeleniyor ve siyaseten etkili olan grupların bu sistemde de etkilerini koruyabileceğini söylüyor.

Yasada neler var?

Irak Temsilciler Konseyi (Meclis), parti listeleriyle işleyen önceki seçim yasasının yerini alacak 50 maddelik bir seçim yasasını onayladı.

Buna göre Meclis'teki sandalyelerin yarısı bağımsız vekillere ayrılacak. Geri kalan yarısı ise parti listelerinden seçilecek.

Bugün 329 sandalyeye sahip olan Meclis bir dahaki seçimde 251 sandalyeye indirilecek.

Bunların 242'si Irak'ın 18 seçim bölgesine dağıtılırken kalanı da azınlık kotası kapsamında Hristiyanlara (5 sandalye), Feyli Kürtlerine (1 sandalye), Şabaklara (1 sandalye) ve Sâbiîlere (1 sandalye) ayrılacak.

Adaylık yaşı 30'dan 25'e indirilecek.

Seçim bölgelerine en az 100 bin nüfusa sahip olma şartı getirilecek. Böylece bir sonraki seçimde nüfusu 100 binden az olan ilçeler komşu ilçeleriyle birleştirilerek yeni bir seçim bölgesi oluşturacak.

Planlama Bakanlığı, seçim bölgelerinde kaç kişinin yaşadığını Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'na ileterek seçim bölgelerinin oluşturulmasına yardımcı olacak.

Yasaya göre çifte vatandaş Iraklıların Meclis'e girebilmeleri için ikinci vatandaşlığından vazgeçmesi gerekecek.

Yasayı kimler destekliyor?

Şii din adamı Mukteda es-Sadr tarafından kurulan, Meclis'teki Saeroun Bloğu'na mensup siyasi gruplar bu yasayı destekledi.

Es-Sadr, Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun gerçekten bağımsız ve adil olmasını umduklarını belirtti.

Eski milletvekili ve başbakanın kadın konusundaki danışmanı Hanan al-Fatlawi, çifte vatandaşların aday olmasının yasaklanmasını "gerçek bir reform" olarak yorumladı.

Ulusal Hikmet Hareketi lideri Şii din adamı Ammar al-Hakim de yasayı "kitlelerin iradesinin zaferi" olarak niteledi.

Fakat Kürtler ve bazı Sünni vekiller bu yeni sisteme karşı çıktı ve protesto amacıyla Meclis'i terk etti.

Kürtler neden karşı?

Yasanın geçmesinin ardından bir basın toplantısı düzenleyen Kürt vekiller ilçelerin seçim bölgesi olarak kabul edilmesi, seçim bölgelerinin coğrafi ve idari sınırlarını çizmenin teknik zorlukları gibi nedenlerle bu sistemde kısa süre içinde erken seçim düzenlemenin mümkün olamayacağını söyledi.

Facebook sayfasında bir paylaşım yapan Kürt vekil Civan İhsan, "Oy sayımını elektronik olarak yapmada ısrar etmek ve biyometrik kimlik kartları yerine elektronik kimliklerin kullanılması hile yapma niyetinin açık bir göstergesi" dedi.

Bir diğer Kürt vekil Hoşyar Abdullah ise büyük partilerin "Bu yasa bağımsız adaylara yarayacak" diyerek seçmenleri kandırdığını savundu.

Sünniler neden karşı?

Sünni milletvekilleri de ilçelerin birer seçim bölgesine dönüştürülmesinin, Irak'taki çatışmalar sırasında yerinden edilen insanların oylarını göz ardı edeceğini savunuyor.

Irak'ta 1,5 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı ve bunların çoğu Sünni.

Londra merkezli Al-Araby al-Jadeed, bazı Sünni vekillerin de Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile merkezi yönetim arasında sınırları tartışmalı ilçeler bulunmasının bu ilçeleri birer seçim bölgesine dönüştürme sırasında zorluk yaratacağını söyleyerek yasaya karşı çıktığını aktarıyor.

Ninovalı Sünni vekillerden Ahmed al-Jarba yasayı, ülkeyi bölecek bir kamaya benzetti ve "Ülke bir bilinmezliğe doğru yol alıyor" dedi.

Jarba, ülkede erken seçim düzenlemenin zor olacağını ve seçim bölgelerinin sınırlarını belirleme sürecinde zorluklarla karşılaşılacağını söyledi.

Bundan sonra ne olacak?

Irak siyasetini takip edenler bu yasanın ülkedeki İran destekli partilerin hegemonyasını bitirebileceğini aktarıyor.

Yasayı eleştirenlerse bağımsız vekillerin ülkenin çıkarını değil kendi seçim bölgelerinin çıkarını düşüneceğini belirtiyor.

Yasa ülkede beklenen çok sayıda siyasi reformdan sadece biri.

Fakat bütün siyasetçilerin istifasını talep eden protestocuların bu yasayla tatmin olması düşük ihtimal.

Seçim bölgelerinin sınırlarını çizme sorunu da erken seçimlerin yapılmasını zorlaştıracak.

• Irak'ta protestolar: Kadınların sesleri Bağdat duvarlarından yankılanıyor
• Irak'ta protestolar: Kimliği belirsiz kişiler göstericilere ateş açtı, ordu asker konuşlandırma kararı aldı
• Iraklı Kürt istihbarat yetkilisi: IŞİD'in yeniden inşa süreci tamamlandı