İSO ikinci 500'de 'karlılık' geriledi, 'borçlar' arttı

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, "Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2010" raporunu düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı.

İkinci 500'ün birincisi Kayserili Erbosan

Buna göre, 495 özel, 5 kamu şirketinin yer aldığı listede, üretimden satışlara göre Kayserili Erbosan, 123 milyon 729 bin 722 TL ile ikinci 500 büyük sanayi kuruluşu sıralamasında ilk sırada yer aldı. Erbosan'ı, 123 milyon 577 bin 911 lira ile Koç Haddecilik, 123 milyon 505 bin 460 lira ile Tamsa Fayans üçüncü olarak takip etti.

2010 yılında ikinci 500'ün, Türkiye'nin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'sı (GSYİH) içindeki payı, 2008 ve 2009'da olduğu gibi yüzde 0,9 oldu. Birinci 500'ün GSYİH'deki payı ise yüzde 9.3 düzeyinde gerçekleşmişti. Birinci 500 ve ikinci 500'de yer alan toplam bin kuruluş, 2010 yılında ise Türkiye GSYİH'nın yüzde 10.2'sini oluşturdu. 2010 yılında toplam satış hasılatı, ikinci 500 özellerde sabit fiyatla yüzde 18,1 oranında artarken, üretimden satışlar sabit fiyatla yüzde 15,6 artış gösterdi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı, sabit fiyatla yüzde 1,23 oranında artarken, net katma değer yüzde 11,6'ya yükseldi. Birinci özellerde ise net katma değerdeki artış yüzde 15,6'lık oranla yüksek oranda gerçekleşmişti.

Satış hasılatı 46,4 milyar TL'ye yükseldi

Satış hasılat değişimi incelendiğinde, ikinci 500 özellerde 2003 yılında, 2010 yılı sabit fiyatlarıyla 32,2 milyar TL olan toplam satış hasılatı, 2010'da 46,4 milyar TL'ye yükseldi. Raporda, birinci 500'deki satışların ise 186,6 milyar TL'den 295,6 milyar TL'ye yükseldiği belirtildi. İkinci 500'ün ihracatı ise 2010 yılında 8,2 milyar dolar ile Türkiye toplam ihracatının yüzde 7.2'sini oluşturdu. İhracatta alt sektörlere bakıldığında, ilk 500'de ihracatta ilk sırayı yüzde 26'lık pay ile taşıt araçları alırken, ikinci 500'de ilk sarıya yüzde 29,6'lık payla giyim eşyası, deri ve ayakkabı sektörü aldı. İhracatını en yüksek oranda artıran sektör, yüzde 183,3'lük oranla kağıt, kağıt ürünleri ve basım sanayi oldu.
 

İkinci 500 özellerde borçlar arttı

Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı ise 2010 yılında, 2009'a göre bir kuruluş azalarak 67'ye düştü. Bu 67 kuruluş, ikinci 500'de toplam üretimden satışlarda yüzde 13,9, brüt katma değerde yüzde 18, dönem kar ve zarar toplamında yüzde 19,2, ihracatta yüzde 14,4 ve ücretle çalışanlar sayısında yüzde 12,3 oranında pay aldı. Ücretli çalışanların oranı ise bir önceki yıla göre yüzde 6,2 oranında artış gösterdi. 2010 yılında ikinci 500'deki özel kuruluşlarda toplam borçlar, yüzde 22,3 oranında artarken, toplam varlıklardaki artış yüzde 22,7 oldu. Buna göre, 2009 yılında yüzde 54,4 olan toplam borçlar/toplam varlıkları oranı, 2010 yılında yüzde 54,2'ye gerileyerek sembolik de olsa bir iyileşme gösterdi. Özkaynak payı da yüzde 45,6'dan, yüzde 45,8'e yükseldi.
 

Satış karlılık oranı, birinci 500'ün altında seyretti

Satış karlılık oranında da gerileme görüldü. İkinci 500'deki özel kuruluşlarda 2007 yılında yüzde 5,6 olan satış karlılık oranı, 2008 yılında 2001 sonrası dönemin en düşük düzeyi olan yüzde 1,5'e gerilerken, 2009 yılında yüzde 5,4'e yükselmişti. 2010'da ikinci 500 özellerde satış karlılık oranı, satış hasılatının yüzde 25,4, dönem kar ve zarar toplamının yüzde 19,2 oranında artması sonucunda yüzde 5,1 seviyesine geriledi. Satış karlılık oranı, birinci 500 özellerdeki oranların altında seyretti. Aktif karlılık yüzde 5'e gerilerken, ekonomik karlılık yüzde 15,9'dan, yüzde 14,9'a geriledi. Özel kuruluşlarda ödenen faizler ise yüzde 19 oranında küçülürken, bu küçülme kar oluşumuna katkı sağladı. İkinci 500 özellerdeki satış karlılık oranları genel olarak birinci 500 özellerdeki oranların altında seyretti. Ücretle çalışan sayısı ise bir önceki yıla göre yüzde 6,2 oranında arttı. İkinci 500'de 2009'da yüzde 9,8 olan çalışanlara ödenen maaş ve ücretlerin satış gelirlerine oranı 2010'da yüzde 9,4'e geriledi. Bu oran birinci 500'de 6,3'ten 6,2'ye düşmüştü.
 

Karlılıkta 2009'un gerisinde kalındı

Raporu değerlendiren İSO Başkanı Tanıl Küçük, 2010 yılında kar ve karlılıktaki artışın, 2009'un gerisinde kalmasına rağmen, 2010 verilerinin hemen tüm göstergelerde olumlu performansa işaret ettiğini belirtti. 2010 yılında hem birinci, hem ikinci 500'de karlılığı artıran ana faktörlerin satış hasılatının artmasının yanı sıra, finansman maliyetlerindeki düşüşün devam etmesi olduğuna dikkati çeken Küçük, "2010 yılı sonuçları, genel tablo itibariyle olumlu olmasına rağmen, kriz öncesiyle, 2007 ile karşılaştırıldığında, özel kuruluşlarda üretimden satışlar ve toplam satış hasılatındaki kayıplar telafi edilirken, dönem kar ve zarar toplamında 2007'ye göre sabit fiyatlarla sadece yüzde 1,2 oranında artış elde edilebildiği görülmektedir" değerlendirmesinde bulundu.
 

'Vergi oranları düşsün beklentisinde değiliz'

Sanayi kuruluşlarında borçluluk göstergelerinin, özellikle uluslararası karşılaştırmalarla bakıldığında hala çok olumsuz seyrettiğini ve kaynak yaratma sıkıntısının devam ettiğini dile getiren Küçük, bu sıkıntıları hafifletecek, rekabet güçlerini artıracak adımların süratle atılması beklentisi içinde olduklarının altını çizdi. Küçük, küresel ekonomideki belirsizlikle birlikte, sanayinin rekabet gücünün artırılmasının oldukça önem kazandığına işaret etti.
Toplantı sonunda gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Küçük, bir soru üzerine, "Vergi oranlarında düşüş beklentisi içinde değiliz" yanıtını verdi. Küçük, dünya geneli ile kıyaslandığında, karlılık oranlarının gerçekçi seviyelerde bulunduğunu, karlılık oranlarındaki yükselmede kredi faizlerindeki düşüşün de etkili olduğunu ve faizlerdeki yükseliş trendinin karlılıklar üzerinde olumsuz etkileri bulunduğuna işaret etti.