Madencilik faaliyetlerine yeni düzenleme

Sürdürülebilir kalkınma kavramı temel hedef alınarak, doğal kaynakların israf edilmeden, ekonomik, sosyal ve endüstriyel gelişmelerin, insan ve çevre sağlığına uygun şartlarda geliştirilmesi amaçlanıyor. Bu çerçevede, çevre ve madencilik faaliyetlerinin iç içe ve birbiri ile uyumlu bir şekilde sürdürülmesi zorunluluğu göz önünde bulundurularak bilinen tedbirlerin yanında teknik ve bilimsel ek tedbirler alınması amaçlanıyor. Tasarıyla, madencilik faaliyetleri yasaklanmadan faaliyetlerini yasal ve uygun şartlarda yapılması da hedefleniyor.

Meclis Başkanlığı'na sunulan, "Maden Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına" dair tasarıyla; Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra ortaya çıkan yasal boşluğun giderilmesi ve madencilik faaliyetlerinin etkin bir şekilde devamının sağlanması amaçlanıyor.
Tasarıya göre; bilimsel ve teknik değerlendirmelere göre çevresel etkileri, alınacak önlemlerle giderilebilecek düzeydeki madencilik faaliyetlerine izin verilirken, kanun dışında madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak yapılacak her türlü kısıtlama, ancak kanun ile düzenlenebilecek. Maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılan yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme ve benzeri hususlar dikkate alınarak, ruhsat verilen alanlarda kazanılmış haklar korunmak kaydıyla, yeni verilecek ruhsat alanlarına Başbakanlık Müsteşarı başkanlığındaki Kurul tarafından kısıtlama getirilecek.

Ruhsatlara yeni denetim

Madencilik faaliyetlerinde ruhsatlara da yeni düzenleme getiriliyor. Bu çerçevede, madencilik faaliyetleri için zorunlu ve temdit dahil ruhsat süresi ile sınırlı olan yol, su, haberleşme, enerji nakil hattı, şantiye binası, yemekhane, atölye, kantar tesisleri, maden stok alanı, pasa döküm alanı, atık barajı, trafo, patlayıcı madde ve müştemilatı deposu gibi geçici yapı ve binalar tesis kapsamına alınacak. Maden ruhsatının süresine bağlı olarak yapılan tesis ve altyapı tesisleri ise geçici tesis kapsamına dahil edilecek.

Tasarıyla, bilimsel ve teknik değerlendirmelere göre çevresel etkileri, alınacak önlemlerle giderilebilecek düzeydeki madencilik faaliyetlerine izin verilebilecek. Bu Kanun dışında madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak yapılacak her türlü kısıtlama yine bu kanun ile düzenlenecek. Ancak, maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılan yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme ve benzeri hususlar dikkate alınarak, ruhsat verilen alanlarda kazanılmış haklar korunmak kaydıyla, yeni verilecek ruhsat alanlarına Kurul tarafından kısıtlama getirilebilecek. İlk müracaat veya ihale yolu ile yapılacak ruhsatlandırmalarda müracaatın yapılacağı alanlar diğer kanunlar ile getirilen kısıtlamalar gözönüne alınarak, Bakanlıkça ruhsat müracaatına kapatılacak. Kısıtlama gerekçesi ortadan kalkan alanlar aramalara açılabilecek.

Ruhsat müracaatlarının hak sağlaması halinde onbeş gün içinde harç ve teminatın yatırılmasından sonra bu alanlara ilişkin ilgili kurumlardan izin alınması için müracaat sahibine bir yıl süre verilecek. Bu süre içinde izin alınması durumunda ruhsat düzenlenirken, izin alınamaması halinde müracaat reddedilecek. Müracaat alanının bir kısmının bahse konu alanlarla çakışması halinde, çakışan alan dışındaki serbest alana ilişkin olarak onbeş günlük süre içinde harç ve teminatla birlikte müracaatta bulunulması halinde ruhsat düzenlenecek.

Orman alanları

Maden arama faaliyetlerinde, orman sayılan alanlarda yapılacak maden arama ve işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için zorunlu ve ruhsat süresine bağlı olarak yapılan geçici tesislere orman idaresince izin verilecek.

Madencilik faaliyeti yapılan alanların, izne tabi alan olmaları halinde, ilgili olduğu kanun hükümlerine göre gerekli izinlerin alınması zorunlu olacak. Ancak, Genel Müdürlükçe işletme ruhsatı verildikten sonra, işletme ruhsat alanının diğer kanunlara göre izne tabi alan haline gelmesi durumunda ilgili kanunların öngördüğü yükümlülüklerin yerine getirilmesi suretiyle kazanılmış haklar korunarak faaliyetler sürdürülecek. Diğer kanunlara göre izin alınması gerekli alanlar ilan edilmeden önce Genel Müdürlüğün görüşü alınacak.

İmar alanları

İmar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri, ilgili yerel merciden izin alınarak yapılacak. Ruhsat alındıktan sonra imar alanları içine alınan maden sahalarına bu hüküm uygulanmayacak. İmar planı bulunmayan alanlarda yapılan veya yapılacak olan madencilik faaliyetleri ile bu faaliyetlere bağlı geçici tesisler ve bunların müştemilatı için imar planı yapılmayacak. İşletme ruhsatları çevre düzeni ve imar planları notuna işlenecek. İmarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı, inşaat ve yapı kullanma iznine tabi olmayacak. Ancak, yapıların fen ve sağlık kurallarına uygun olması ve ilgili il özel idaresine bildirilmesi zorunlu olacak. İmarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı niteliğindeki yapıların, ruhsat sahibi tarafından madencilik faaliyetinin sonlandırılmasını müteakip bir yıl içinde kaldırılması, bunlardan çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararı alınmış olanların, çevresel etki değerlendirmesi raporunda belirtildiği şekli ile süresinde yerinden kaldırılması veya çevre ile uyumlu hale getirilmesi zorunlu olacak.

Ruhsat sahibinin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde, çevre ve insan sağlığı bakımından sorumlu olacaklar.

Bu sorumluluklar çerçevesinde; Ruhsatın ait olduğu grup dışında, üretim hakkı olmayan diğer grup madenin üretilip sevk edilmesi, Arama ruhsat döneminde izinsiz üretim veya verilen üretim izninden fazla üretim ve satış yapılması, Ruhsat sahibinin kamulaştırılan alanı kamulaştırma amacı dışında kullanması, Galeri atımı yöntemi ile patlatma yapılması, Genel Müdürlükçe faaliyeti durdurulan sahalarda üretim faaliyetinde bulunulması, Ruhsat sahasında yapılan üretimlerin beyan edilmemesi şartları getirilecek.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından buluculuk hakkı kazanılan maden ruhsat sahaları, arama masrafları karşılığında ihtisaslaşmış devlet kuruluşlarına Bakanlar Kurulu kararı ile devredilebilecek. Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlarda, havza ve kuşak madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak için Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğüne arama ruhsatı verilecek.