Milyonluk yapıtlar 4 bin franga satıldı

2011 yılında Cornelius Gurlitt’in Münih’teki apartman dairesinde ortaya çıkarılan yaklaşık 1 milyar Avro değerindeki 1400’den fazla tablodan 200’ünün, Gurlitt’in babası, dönemin sanat taciri Hildebrand Gurlitt’e Hitler’in Propaganda Bakanı Joseph Goebbels tarafından yalnızca 4 bin İsviçre Frangı’na satıldığı öğrenildi.

Hildebrand Gurlitt’in, Naziler tarafından “yoz sanat” olarak damgalanan ve aralarında Marc Chagall ve Pablo Picasso’nun yapıtlarının da bulunduğu 200 tabloyu 1940 Mayısı’nda Goebbels’den satın aldığını kanıtlayan sözleşme, Alman gazetesi Bild am Sonntag tarafından yayımlandı.

1956 yılında ölen Hildebrand Gurlitt’in, söz konusu yağlıboya tablolar, suluboya resimler ve desenleri, “E.K.” kod adlı banka hesabına 4 bin İsviçre Frangı transfer ederek satın almış olduğu açıklandı.

Bild am Sonntag gazetesinde, “Böylece aralarında Chagall’in ‘Gezinti’, Picasso’nun ‘Çiftçi Ailesi’ ve Nolde’nin ‘Hamburg Limanı’ adlı yapıtlarının da bulunduğu ve bugün yüz binlerce, hatta milyonlarca Avro değer biçilen tablolardan her birine yalnızca 20 İsviçre Frangı ödemiş olduğu anlaşılıyor” denildi.

Nazilerin 1930’lu ve 1940’lı yıllarda el koyduğu, yaklaşık 1 milyar Avro değerindeki 1400’den fazla sanat yapıtının 2011 yılında Münih’te bir eve düzenlenen baskın sonucunda ortaya çıkarıldığı, ancak soruşturmanın güvenliği bakımından olayın bugüne kadar gizli tutulduğu, bir süre önce Focus dergisi tarafından açıklanmıştı.

Focus dergisinin haberine göre, Nazilerin “yoz sanat” olarak niteleyerek el koydukları yapıtlar arasında Pablo Picasso, Henri Matisse, Marc Chagall, Emil Nolde, Franz Marc, Max Beckmann, Paul Klee, Oskar Kokoschka, Ernst Ludwig Kirchner ve Max Liebermann gibi ünlü sanatçıların tabloları bulunuyordu. Tablolardan bazılarının da Yahudi sanat koleksiyoncularından çalındığı ya da çok düşük fiyatlara satılmak zorunda bırakıldığı belirtiliyordu.

Focus dergisine göre, söz konusu tablolar o dönemde bir Alman sanat taciri olan Hildebrand Gurlitt tarafından satın alınmış, onun ölümünden sonra da oğlu Cornelius Gurlitt’e kalmıştı. Resimleri 50 yıldan fazla bir süre Münih’teki evindeki kirli ve karanlık odalarda saklayan Gurlitt, zaman zaman tablolardan bazılarını satarak yaşamını sürdürmüştü.

80 yaşındaki Gurlitt, İsviçre’den Münih’e giden bir trende, kaynağı belirsiz nakit parayla yakalanınca Alman gümrük yetkilileri vergi kaçakçılığı soruşturmasını genişleterek 2011 yılı başlarında Gurlitt’in evinin aranması için izin belgesi çıkartmışlar ve evde yapılan aramada hiç beklemedikleri bir biçimde söz konusu tabloları bulmuşlardı.

‘Savaşta herkes biraz yağmalar!’

Nazi Partisi’nin önderlerinden ve Nazi polis devletinin başlıca mimarlarından Hermann Göring, II. Dünya Savaşı’nın ardından Nürnberg’de yargılandığı Uluslararası Askeri Mahkeme’de, “Savaşta herkes biraz yağmalar!” demişti.

Bu çarpıcı açıklama, yakın tarihin belki de en büyük “örgütlü sanat soygunu”nun itirafıydı. Devlet eliyle yürütülen bu soygun yıllarca sürmüş, Almanya’da ve Almanya’nın işgal ettiği Avrupa ülkelerinde binlerce resim ve heykele, yalnızca Fransa’dan 26 bin vagon dolu yapıta el konulmuştu.

“Yoz sanat” olarak nitelenen bu yapıtların bir bölümü Luzern’de açık artırmayla, bir bölümü de yurtdışında galericiler aracılığıyla satılmış, geri kalanlar da 1939’da Berlin’de yakılmıştı.