Nükleer santral ihalesinde bir skandal daha

Nükleer santralda Yarışma Komisyonu'nun olumsuz kararının işleme konulmadığının ortaya çıkmasının ardından, kararını değiştirmesi için baskı yapılan Komisyon'un devre dışı bırakılarak teklifin incelenmesi için TETAŞ Yönetim Kurulu tarafından Enerji Alış Dairesi'ne talimat verildiği iddia edildi.

İddiaya göre, TETAŞ (Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi) Yönetim Kurulu, 22 Nisan 2009 tarihli 13/35 sayılı karar yazılı ile Enerji Alış Dairesi'ni görevlendirdi.
Nükleer Yarışma Komisyonu'nun "Rusya'daki en pahalı benzerinin bile iki katı para istiyor" sonucuna vararak olumsuz karar verdiği, ancak bu kararın işleme konulmadığı ve değiştirilmesi için baskı yapıldığının belirlenmesinin ardından yeni bir iddia gündeme geldi.

Buna göre, Komisyon'un olumsuz yöndeki kararı değiştirilmeyince, JSC Atomstroyexport, JSC İnter Rao Ues (Rusya), Park teknik Elektrik Madencilik ortaklığının, mevzuata aykırı biçimde ihale süreci sonrası verdiği revize teklifinin incelenmesi için Komisyon by-pass edilerek başka bir birime yetki verildi. TETAŞ Yönetim Kurulu'nun 22 Nisan 2009 tarihli ve 13/35 sayılı karar yazısı ile Enerji Alış Dairesi'ni görevlendirdiği iddia edildi.
 

İddia meclis gündemine taşınıyor

CHP Antalya Milletvekili Hüsnü Çöllü, söz konusu iddia için, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı'na bir sonu önergesi verdi. Önergede şu sorular yönetiltildi:

"-Akkuyu'da kurulmak istenen nükleer santrala ilişkin olarak 24 Mart 2008 tarihinde ihale süreci başlamıştır. İhalenin son aşaması olan üçüncü zarfların açılması işlemi 19 Ocak 2009 tarihinde yapılmıştır. Aradan üç ay geçmiş olmasına rağmen hala kararın açıklanmamış olması kamuoyunda kuşkular yaratmaktadır. Bu kapsamda; fiyat zarfı değerlendirme süreci neden bu kadar uzamıştır?

-Tek firmanın katıldığı ihalede, yarışma nasıl olacaktır? Tek firmayla yarışma sürecine devam edilmesinin hukuki dayanağı nedir?

-Nükleer yarışma mevzuatına göre katılımcı firmalardan yeniden teklif alınmasına imkan olmamasına rağmen tek katılımcının revize tekliflerinin evrak kaydına girmesine neden ve nasıl izin verilmiştir?

-Firmanın kapalı sunduğu revize tekliflerin, evrak kaydına girdikten sonra açılmadan iade edildiği bizzat Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı tarafından kamuoyuna açıklanmışken, sonradan sunulan açık teklif ile ilgili hangi işlem yapılmıştır? Açık teklif de iade edilmiş midir? Açık teklif, hangi gerekçe ile işleme alınmıştır?
 

Neden olumsuz karar için işlem yapılmadı?

-TETAŞ Yarışma Komisyonu'nun 8 Nisan 2009 tarihinde fiyat teklifine ilişkin olumsuz görüş bildirdiği basına yansımıştır. Yarışma Komisyonu'nun kararıyla ilgili hangi işlem yapılmıştır? Bir işlem yapılmamış ise gerekçesi nedir?

-TETAŞ Yarışma Komisyonu üzerinde ihaleye ilişkin olumlu görüş verilmesi ve yeni fiyat teklifinin dikkate alınması konusunda baskı yapıldığı iddiaları gerçeği yansıtmakta mıdır? Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bu tür baskılara karşı ne gibi önlemler almış, bir soruşturma başlatmış mıdır?

-TETAŞ Yönetim Kurulu'nun Yarışma Komisyonu'nun olumsuz görüşü üzerine Komisyonu devre dışı bırakacak şekilde, nükleer yarışmaya katılan firmanın yeni teklifini incelemek üzere, 22 Nisan 2009 tarihli 13/35 sayılı karar yazısı ile Enerji Alış Dairesi'ni görevlendirdiği doğru mudur? Bu işlemin hukuki dayanağı ile Enerji Alış Dairesi'ni görevlendirdiği doğru mudur? Bu işlemin hukuki dayanağı nedir ve Enerji Alış Dairesi ne işlem yapmıştır?
 

İhaleye fesat mı karıştırılıyor

-Milyar dolarların söz konusu olduğu bir ihalede değerlendirme konusunda tek yetkili olan ve bağımsız olması esas olan Yarışma Komisyonu üzerinde baskı oluşturabilecek ve Komisyonu devre dışı bırakacak böylesi bir girişim, yasal mevzuata aykırı değil midir? Komisyonun görüşü ortada iken, Bakanlığın başka birimlerinde inceleme yaptırılması ne anlama gelmektedir? İhaleye fesat karıştırıldığı iddiaları da dahil olmak üzere, nükleer ihaleyle ilgili tüm süreçlerin incelenmesi için bir girişimde bulunacak mısınız?"

Devre dışı bırakılmak istenen karar

Komisyon'un olumsuz olduğu için işleme konulmayan ve değiştirilmesi için baskı yapılan kararında, yüksek fiyat teklifinin ardından, şartnameye aykırı olduğu halde revize teklifler sunuldu. Revize tekliflerde fiyat aşağı çekilirken, ihale sonucunun onaylanmasını sağlamak için, kardan TETAŞ üzerinden aktarılmak üzere Hazine'ye yüzde 10 pay önerildi.
Kararda, şirket devlete 15 yıl boyunca satacağı elektrik için birim fiyat başına 21.16 cent isterken, dünyada maliyetin 2-7 cent olduğunun altı çizildi.

Kararda, istekli tarafından teklif edilen reaktör tipinin kurulu güç birim yatırım maliyetlerinin incelendiği belirtilirken, isteklinin bugüne indirgenmiş brüt kurulu güç birim yatırım maliyetinin hesaplandığı ifade edildi. Novovoronezh II, Leningrad II, Baltic, Nizhegorod santralları verileri ile yapılan karşılaştırmaya dayanılan kararda, "Rusya'daki benzer santralların kurulu güç birim yatırım maliyetleri bin 958 ile 3 bin 250 dolar/kWh aralığında olup, isteklinin teklif ettiği kurulu güç birim yatırım maliyeti, en pahalı olanın iki katına yakındır. Bu nedenle, isteklinin teklifindeki yakıt ve işletme giderleri ayrıca incelenmemiştir" denildi.

İsteklinin ilk teklifi üzerinden yüzde 28 indirim ve kardan yüzde 10 pay vermeyi içeren ikinci teklifte bulunmasının da, resmi ve geçerli teklifindeki fiyatının yüksek olduğunun gösterdiği olduğunun altı çizilen metinde, karar şöyle açıklandı:

"Teşekkülümüz tarafından yapılan 'Nükleer Güç Santralı Kurup İşletecek ve TETAŞ'a Elektrik Enerjisi Satacak Şirketin Belirlenmesi' yarışmasında, tek katılımcı olan, JSC Atomstroyexport, JSC Inter Rao ve Park teknik Elektrik Madencilik firmaları tarafından oluşturulmuş iş ortaklığının 21.16 ABD cent/kWh olan değerlendirmeye esas indirgenmiş birim fiyatını içeren teklifi yüksek bulunmuştur."
 

Komisyona baskı

Komisyon kararının TETAŞ yönetimi aracılığıyla Enerji Bakanlığı'na, Bakanlık aracılığı ile de Bakanlar Kurulu'na sunularak sonuçlandırılması gerekiyordu. Buna karşın Komisyon üyelerine, olumsuz karar almamaları için baskı yapıldı. Komisyon kararından dönmeyince, teklifin kabul edilemeyeceğini ortaya koyan karar metninin yumuşatılması istendi. Komisyon görüşünden vazgeçmeyince, karar 8 Nisan tarihinde alınmış olmasına rağmen, gereği Enerji Bakanlığı tarafından yerine getirilmedi. Ardından Enerji Alış Dairesi'ni yetki verildiği iddiası gündeme geldi.