Obama'nın hezimeti

ABD’de Kongre, valilikler ve eyalet meclislerinin yenilendiği ara seçimler Başkan Barack Obama açısından hezimete dönüştü. Temsilciler Meclisi’nden sonra senato çoğunluğunun da Cumhuriyetçilere geçmesiyle, Demokrat Partili Obama, başkanlığının son iki yılında “topal ördek” konumuna düştü.

Obama’nın 6 yıllık icraatları için referandum niteliğindeki seçimlerde Temsilciler Meclisi’nin tamamı, senatonun üçte biri, 50 eyalet valiliğinden 36’sı yenilendi. Cumhuriyetçiler 435 üyeli Temsilciler Meclisi’nde sandalye sayısını 234’ten en az 246’ya çıkardı. En son 1946’da, Harry S. Truman’ın başkanlığı döneminde böyle ezici çoğunluğa ulaşmışlardı.

Cumhuriyetçiler, senatoda Iowa, Colorado, Montana, Güney Dakota, Arkansas, Batı Virginia ve Kuzey Carolina’yı Demokratlardan alarak 100 sandalyeden en az 52’sini kazandı. Öncesinde senatoda 53 Demokrat, 45 Cumhuriyetçi ve 2 bağımsız vardı.

Şahinlere şahin kattılar

Seçimin bir başka sonucuysa, ABD’nin dünyadaki krizlere askeri müdahalesini savunan “şahin” senatörlerin sayısının artması oldu. Eski Vietnam gazisi John McCain, Lindsey Graham, Marco Rubio ve Kelly Ayotte’ye Arkansas’tan Tom Cotton, Colorado’dan Cory Gardner ve Joni Ernst eklendi. Cotton ve Ernst, Irak işgalinde görev almış asker kökenli senatörler oldu.

Cumhuriyetçiler, valilik yarışlarında, çok sıkı rekabete sahne olan Florida, Maine ve Wisconsin’de koltuklarını korurken Demokratların kalesi Maryland, Massachusetts, Arkansas ile Obama’nın memleketi Illinois’yi de kazandı.

2009’dan beri önemli kısmı batan bankalara giden 1 trilyon dolara yakın ekonomik teşvik harcamasına rağmen arzulanan ekonomik büyüme ve istihdamı yakalayamayan ve halk desteği yüzde 38’e düşen Obama, halefinin seçileceği 2016’ya dek Cumhuriyetçi kontrolündeki bir kongre ile baş başa kaldı. Kongre dengedeyken bile, Ekim 2013’te bütçe anlaşmazlığı yüzünden federal hükümet bir süre “kepenk kapatmak” zorunda kalmıştı. Bundan sonra Cumhuriyetçiler, Obama’nın icraatlarını kilitlemekle kalmayacak, takıntı haline getirdikleri sağlık hizmeti reformunu (Obamacare), daha önce kongre onayı almış olmasına rağmen, geri çevirmek için her yolu deneyecek. Obamacare, 308 milyonluk nüfusun sigortasız 32 milyonunu sağlık sistemine alıp, 65 yaşın altındaki nüfusta sigortalı oranını yüzde 95’e çıkarmayı amaçlıyor. Cumhuriyetçiler, Latinleri alakadar eden “göçmen reformunu” rafa kaldırabilir, çevrecilerin karşı çıktığı katran petrolü boru hattı Keystone XL’e onay verebilir ve dünyayı alakadar eden IŞİD’e karşı savaşta karadan müdahaleyi gündeme getirebilir.

Asıl zaferi marihuana kazandı

ABD’de son 2 yılda tarihi başarılara imza atan “marihuananın yasallaşması” hareketi, ara seçimlerde önemli kazanımlar elde etti. Oregon ve Alaska eyaletleri ile başkent Washington DC’yi kapsayan Columbia bölgesi, düzenledikleri referandumlarda marihuananın yasallaşmasına onay verdi. 2012 ara seçimlerinde Washington ve Colorado bu adımı atan ilk eyaletler olmuş, kısa zamanda oluşan marihuana ekonomisiyle diğerlerinin iştahını kabartmıştı.

Nitekim yüzde 54 ve 53 ile evet diyen Oregon ve Alaska, Washington ve Colorado gibi yetişkinlerin marihuana alım-satımına izin verdi. Columbia bölgesinde, tıbbi amaçlı kullanımla sınırlandığından, sadece marihuana bulundurmaya izin çıktı. Bölgede onayın yüzde 65’e fırlamasında, marihuana bulundurdukları gerekçesiyle siyahların orantısız biçimde tutuklandığına dair kampanya yürütülmesi etkili oldu. Florida’da ise tıbbi amaçlı marihuana kullanımı, yüzde 57 evet oyuna ulaştı, ama yüzde 60 barajını aşamadı. Federal yasaların hâlâ “yasadışı” kabul ettiği marihuananın yasallaşması böylece ana akım bir hareket haline geldi ve diğer eyaletlere yayılmasının önü açıldı.

Cumhuriyetçiler siyahlara ve kadınlara açılıyor

Ara seçimlerde bazı ilkler ABD’nin nasıl bir çelişkiler ülkesi olduğunu gözler önüne serdi. 1861’de iç savaşın başladığı eyalet olan Güney Carolina, Cumhuriyetçi Tim Scott’ı senatör seçerek iç savaşın 1877’de bitmesinden beri Senato’ya siyah gönderen ilk güney eyaleti oldu. Oysa Güney Carolina, 2003’e dek 48 yıl boyunca aleni ırkçı Strom Thurmond’u senatör seçmişti.

Mormon eyaleti Utah’ın milletvekili seçtiği Mia Love da, Temsilciler Meclisi’ne giren ilk Cumhuriyetçi siyah kadın ünvanını kazandı. Bu kez P. Bush Scott ve Love, Cumhuriyetçilerin sadece beyaz muhafazakâr ve zenginlerin partisi olmaktan çıkma çabası için önemli. New York eyaletinin taşrası sayılan 21. bölgenin milletvekilliğini Demokratlardan alan 30 yaşındaki Cumhuriyetçi Elise Stefanik, ABD Kongresi’ne seçilen en genç kadın oldu.

George W. Bush’un başkanlığı döneminde Beyaz Saray’da görev almış Stefanik, sadece erkek partisi olmaktan da çıkmaya çalışan Cumhuriyetçilerin “yeni yıldızı”. Teksas’ta petrol-gaz gelirlerine bakan toprak ofisine seçilen Bush’un yeğeni George P. Bush için de hanedanlığın taze üyesi olarak “müstakbel başkan” denildi.