Orta sınıf ev sahibi olabilecek mi?

Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) tarafından düzenlenen, İstanbul Restate Gayrimenkul Fuarı'nda ''Küresel Kriz Sonrası Gayrimenkul Sektörü ve Türkiye İçin Öngörüler 2015'' raporu açıklandı. Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri Başkanı Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından açıklanan raporda, 2008 yılında başlayan küresel ekonomik krizin tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de gayrimenkul sektörünü olumsuz etkilediği ve hızlı gelişimini kesintiye uğrattığı belirtildi. Krizin etkisi ile birlikte yeni ekonomik koşullar ortaya çıktığı, bu ekonomik koşulların dünyadaki ve Türkiye'deki gayrimenkul sektörünün gelişiminde belirleyici olacağı kaydedildi.

Raporda, ''Türkiye'de gayrimenkul sektörü Türkiye ekonomisindeki gelişmeler ve kendi iç dinamikleri ile kriz sonrası yeni bir döneme girmektedir. Bu yeni dönemdeki eğilimler bir önceki dönemden farklı olacaktır'' denildi. ABD ve AB'de konut ve ticari gayrimenkul sektörüne ait tüm göstergelerde 2009 yılında gerileme yaşandığı ifade edilen raporda, ticari gayrimenkul kredilerine dayalı menkul kıymetleştirme pazarında 2007 yılında 315 milyar dolar olan işlemlerin 2009 yılında 28 milyar dolara düştüğüne dikkati çekildi.

Raporda, 2007 yılında 759 milyar dolar olan küresel ticari gayrimenkul doğrudan yatırımlarının 2009 yılında 209 milyar dolara gerilediği, 2008 yılından sonra 2009 yılında da küresel ölçekte ticari gayrimenkul yatırımı getirilerinin gerilemeye devam ettiği belirtildi. Küresel gayrimenkul sektöründe 2010 yılında dibe ulaşma ve dipte tutunma süreci yaşanırken, 2011–2012 durağan piyasalar içinde yeni arz-talep ve fiyat dengelerinin oluşması, 2013–2014'ün ise yeniden istikrarlı bir büyüme sürecine geçiş dönemleri olacağı vurgulandı.
 

2015'te 492 bin adet konut kredisi

Rapora göre, Türkiye'de 2010–2015 yılları arasında hane halkı artışı, yenileme ve kentsel dönüşüm kaynaklı konut ihtiyacı 3,4 milyon adet olacak. 2010–2015 yılları arasında yıllık ortalama yüzde 4,5 ekonomik büyüme varsayımına bağlı olarak konut kredilerinin 2015 yılında 124 milyar lira ile GSMH'nin yüzde 7,5'ine ulaşacağı öngörülüyor. Bu öngörü çerçevesinde yıl içinde kullandırılacak kredi büyüklüğü 2010 yılında 17,4 milyar lira iken 2015 yılında 36,9 milyar liraya kadar çıkacak. 2015 yılında 75 bin lira büyüklüğünde 492 bin adet konut kredisi kullandırılabilecek. Hane halkı gelir dağılımındaki göreceli iyileşme ve ekonomik büyüme varsayımı altında en yüksek gelir grubu dışındaki hane halkları ancak faizlerin aylık ortalama 0,60–0,80 arasına inmesi halinde konut kredisi kullanabilir hale gelecekler.
 

Organize perakende pazarı

2009 yılında 207,7 milyar dolar olarak gerçekleşen perakende harcamalar yıllık ortalama yüzde 4,5 ekonomik büyüme varsayımı ile 2015 yılında 304 milyar dolara ulaşacak. Organize perakende pazarın 2009 yılında yüzde 38 olan payı da genişlemeye devam edecek. AB–27 ülkelerinde alışveriş merkezi kiralanabilir metrekare başına harcama 4.330 avro iken, Türkiye'de bu rakam 1.532 avro olarak gerçekleşti. Türkiye'de 2008 yılında toplam AVM harcamaları 8,0 milyar avro oldu. Halen inşaatı devam eden AVM'lerin açılması ile birlikte toplam kiralanabilir alan 2011 yılında 8 milyon metrekareye, bin kişi başına kiralanabilir alan 108,1 metrekareye ulaşacak. İzleyen yıllarda yavaşlama öngörülüyor. 2015 yılında toplam kiralanabilir alan 9,7 milyon metrekareye ulaşacak. Rapora göre, Türkiye, yabancı perakende markaların en çok girmek istedikleri pazarlar içinde 2008 ve 2009 yıllarında ilk sıralarda yer aldı.
 

Lojistik bina talebi

İnşaatı devam eden 241 bin metrekare A ve B tipi ofisin ilavesi ile İstanbul'daki ofis arzı 2011'de 3,2 milyon metrekareye, 2013 sonunda ise 3,45 milyon metrekareye ulaşacak. Orta vadeli ekonomik gelişmeler İstanbul'da özellikle yabancıların ofis talebini canlı tutacak. Ancak en iyi iş şehirleri arasında 27. sırada bulunan İstanbul'u listenin üst sıralarına çıkartmak için iyileştirmeler yapması gerekiyor. Dış ticaret ve perakende sektöründeki genişlemeye bağlı olarak İstanbul'da uluslararası standartlarda lojistik bina ihtiyacı ve talebi orta vadede artışını sürdürecek. Dünya lojistik performansı endeksinde 39. sırada yer alan Türkiye'nin konumunu iyileştirmek için bu alanda da ilerlemeler sağlaması gerekli.
 

Şehir oteli yatırımları

İstanbul otel piyasası Avrupalı gayrimenkul yatırımcıları için en cazip şehir konumuna geldi. İstanbul'da oda fiyatları ve oda gelirleri olgun pazarların seviyelerine yaklaşıyor. İstanbul'da ve Türkiye genelinde şehir oteli ağırlıklı yatırımlar devam edecek. İstanbul gayrimenkul piyasasında getiriler 2015 yılına kadar olgun Avrupa pazarlarının üzerinde kalmaya devam edecek. Ancak Rusya dışında Romanya, Hırvatistan, Sırbistan, Bulgaristan gibi ülkeler yeni rakipler olmaya başlayacak.