'Protokoller başarısızlığı yıkıcı gelişmeleri tetikler'

Türkiye ile ilgili değerlendirmeleriyle, zaman zaman tartışma yaratan ABD'li profesör Henri Barkey, Los Angeles Times'de yayımlanan makalesinde Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme sürecinin kurtarılması gereğini savunurken "Protokollerin başarısız olmasına izin vermek, yıkıcı bir gelişmeler zincirini tetikler" derken "Ermenistan ile düşmanlık sürerse Türkiye'nin, 'komşularla sıfır sorun' hedefini güden iddialı dış politikası, sonuçsuz kalacak" yorumunu da yaptı.

Ermeni topluluğunun yoğunlaştığı, Kalifornya'da yayımlanan Los Angeles Times gazetesi, uluslar arası ilişkiler uzmanı Leigh Üniversitesi öğretim üyelerinden ve halen Carnegie Endowment adlı düşünce kuruluşunda da geçici görev yapan Prof. Henri Barkey ile aynı kuruluşun Kafkaslar kıdemli uzmanı Thomas de Waal imzalı bir makaleye ye verdi.
Barkey ve de Waal, "Ermenistan ve Türkiye: Kurtarılmaya ihtiyaç olan mütareke" başlıklı makalede ikili ilişkilerin normalleşmesine ilişkin protokoller imzalandığında bunun "büyük bir barışma"nın başlangıcı olarak göründüğüne, ABD'nin büyük destek verdiğine işaret ettiler.
 

'Türkiye süreci frenleme tertibi'

Ancak bu "büyük mütarekenin şimdiden kurtarılmaya ihtiyacı bulunduğu" ve bozulması halinde başlangıçtaki noktadan daha kötü bir yerde olunacağı uyarısı yapıldığı makalede Türkiye'nin Ermenistan Anayasa Mahkemesinin kararına verdiği tepkilere dikkat çekilerek "Ocak ayında Türkiye, isteksizlik sinyallerini verdi" ifadesini kullanıldı. Halbuki Mahkemenin protokollere yeşil ışık yakmasının, Ermenistan parlamentosunun onay sürecine yol açtığı savunulan makalede "Türkiye'nin girişimi, süreci frenlemeye yönelik oldukça şeffaf bir tertipti" iddiasında bulunuldu. Bu çerçevede "Türkiye neden geri adım atmaya çalışıyor?" sorusunu da soran Barkey ve de Waal, Ankara'yı iç kamuoyu ve Azerbaycan'ın tepkilerinin boyutunun şaşırttığını öne sürdü.
 

'Nazi'yi yenen Stalin bile sınır değiştiremedi'

Malakede Ermenistan ve diasporada da yükselen itirazlara da dikkat çekilirken "Dünya, Türkiye'nin sınırlarının yeniden çizilmesini hiçbir zaman tolare etmez. Stalin, 1945 yılında Nazilere karşı sağladığı zaferin ortamında bile buna beceremedi ve başına bir silah dayandırılan bir Türk hükümetinin, Ermeni soykırımı tanıması beklenemez. Türkiye'nin giderek artan, 1915 suçlarına ilişkin iç tartışmaların yurt dışındaki siyasi lobicilikten bir tanımaya götüren daha emin bir yoldur" yorumunu da yapıldı.

Karabağ konusunda önemli bir taviz vermenin Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan için "siyasi intihar" olacağı ancak Türkiye'nin bir miktar ilerleme beklemesinin makul olduğunu da vurgulayan Barkey ve de Waal, şu görüşleri de dile getirdiler: "Bu protokollerin başarısız olmasına izin vermek, yıkıcı bir gelişmeler zinciri tetikler. Gücenen ABD Kongresi, soykırım kararını benimseyebilir, bu da Türkiye'de çok büyük bir Amerikan karşıtı tepkisi yaratır. Zaten pek iyi gitmeyen Karabağ sorununa ilişkin barış süreci, çok ağır bir darbe alır ve Azerbaycan'da savaş çağrıları yeniden başlayabilir."

Ermenistan'a çağrı

Buna karşın Los Angeles Times'deki makalede Ermenistan'ın, kördüğümünün üstesinden gelinmesi için daha küçük adımlar atabileceği belirtilen makalede Ermenistan'a yönelik önerilere yer verilerek şöyle denildi: "Ermeni-Türk sınırın açılmasının paralelinde iyi niyet jesti olarak Erivan hükümeti, Nahçivan'a uygulanan blokajı hafifletmek için adımlar atabilir. Ermeniler ayrıca bir zamanlar Azerbaycan, Ermenistan, Nahçivan ve Türkiye'yi bağlayan demiryolu hattının rehabilitasyonuna yönelik çalışmaları da başlatabilir. Türklerin de böyle bir girişimi, bir başarı olarak olumlu karşılaması yerinde olur ve protokolleri onaylamak için harekete geçebilir"

Barkey ve de Waal, makaleye son verirken "Ermenistan ile daha iyi ilişkiler, Türkiye'ye tarihin yükünü omuzlarından kaldırma şansını veriyor. Ermenistan ile düşmanlık sürerse, Türkiye'nin, 'komşular ile sıfır çözüm politikası ve bölgede merkezi bir güç olma hedefini güden iddialı dış politikası, sonuçsuz kalır" görüşü de savunuldu.