RTÜK tasarısı Meclis'te

Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi, medya hizmet sağlayıcıların idari, mali ve teknik yapıları ve yükümlülükleri ile RTÜK'ün teşkilat, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esasları belirliyor. Tasarıya göre, yayın hizmetlerinin Türkçe yapılması esas olacak. Ancak Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde de yayın yapılabilecek. Bu yayınlara ilişkin usul ve esaslar Üst Kurulca yönetmelikle belirlenecek.

Yayın hizmetleri önceden denetlenemeyecek

Tasarıya göre, yayın hizmetlerinin içeriğine ve yayınlanmasına önceden müdahale edilemeyecek ve yayınların içeriği önceden denetlenemeyecek. Savaşlar, terör amaçlı saldırılar, doğal afetler ve benzeri olağanüstü durumların ortaya çıkardığı kriz zamanlarında da ifade ve haber alma özgürlüğü esas olacak, yayın hizmetleri önceden denetlenemeyecek ve yargı kararları saklı kalmak kaydıyla durdurulamayacak. Ancak, milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde yahut kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda, Başbakan veya görevlendireceği bakan geçici yayın yasağı getirebilecek. Alınacak kararlar aleyhine açılacak iptal davaları doğrudan Danıştay'da açılacak.

Terörü öven terör örgütlerini güçlü gösteren yayın yasak

Irk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik eden ve toplumda nefret duyguları oluşturan yayınlar yapılamayacak. Terörü öven, teşvik eden, terör örgütlerini güçlü ve haklı gösteren, terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı yayınlar yapılamayacak. Yayınlar, toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamayacak, suç işlemeyi, suçluyu ve suç örgütlerini övücü, suç tekniklerini öğretici nitelikte olamaz. Çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiren, güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik eden yayınlarla, alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte yayınlar yapılamayacak. Suçlu olduğu yargı kararı ile kesinleşmedikçe hiç kimse suçlu ilan edilemeyecek veya suçluymuş gibi gösterilemeyecek. Yargıya intikal eden konularda yargılama süresince, haber niteliği dışında yargılama sürecini ve tarafsızlığını etkiler nitelikte olamayacak. Yine yayınlar müstehcen olamayacak. Kişileri fal veya batıl inançlar yoluyla istismar eden, cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik edici, kadını istismar eden, şiddeti özendiren yayınlar yapılamayacak.

Reklamlarda ses yükseltilemeyecek

Ticari iletişimde bilinçaltı teknikleri kullanılamayacak, gizli ticari iletişime izin verilmeyecek. Haber bülteni ve haber programlarını düzenli olarak sunan kişilerin görüntü veya seslerine ticari iletişimlerde yer verilemeyecek. Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemeyecek. Reklamlardaki ses seviyesi ile diğer yayın bölümleri aynı seviyede olacak. Televizyon ve radyo yayın hizmetlerinde reklamlar ile tele-alışveriş, sesli ve/veya görüntülü bir uyarıyla açıkça fark edilebilecek ve program hizmetinin diğer unsurlarından kolaylıkla ayırt edilebilecek biçimde düzenlenecek. Tele-alışveriş yayınları hariç her türlü reklam yayınlarının oranı, bir saat başından bir sonraki saat başına kadar ki yayın içinde yüzde yirmiyi aşamayacak. Ücretsiz yayınlanan ve Üst Kurul tarafından tavsiye edilen kamu hizmeti duyuruları reklam sürelerine dahil edilmeyecek.

Reklamlar her 30 dakikada bir olacak

Reklam ve tele-alışveriş yayınları, programların arasına veya programın bütünlüğü, değeri ve hak sahiplerinin hakları zedelenmeyecek biçimde bir program içine yerleştirilebilecek. Sinema ve televizyon için yapılmış filmler ile haber bültenleri, planlanan yayın sürelerinin otuz dakikadan fazla olması halinde, her otuz dakikalık yayın süresi için bir kez olmak üzere reklam ve tele-alışverişle kesilebilecek. Dini tören yayını içine hiçbir şekilde reklam ve tele-alışveriş yayını yerleştirilemeyecek. Alkol ve tütün ürünleri için hiçbir şekilde ticari iletişime izin verilemeyecek. Reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler hakkında ticari iletişim yapılamayacak. Radyo ve televizyon kuruluşları, yayınlarında belirli oran ve saatlerde Türk halk ve Türk sanat müziği programlarına yer verecek. Bu programların oran ve yayınlanma zamanı ile ilgili esaslar Üst Kurulca belirlenecek.

RTÜK önemli olaylar listesi hazırlayacak

Üst Kurul, toplum için büyük önem arz eden ulusal ve uluslararası olayları; ülke geneline şifresiz ve ücretsiz yayın yapan televizyon kanallarından canlı veya banttan yayınlanmasını temin etmek amacıyla, konuyla ilgili diğer kurumların görüşlerini de almak suretiyle bir önemli olaylar listesi hazırlayarak ilan edecek. Önemli olayları yayınlayacak televizyon yayıncıları, önemli olaylar listesinde yer alan olayların ülke geneline şifresiz ve ücretsiz olarak yayınlanmasını sağlayacak.

Cevap ve düzeltme hakkı

Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, yayın tarihinden itibaren altmış gün içinde, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmamak ve suç unsuru içermemek kaydıyla, düzeltme ve cevap yazısını ilgili medya hizmet sağlayıcıya gönderecek. Medya hizmet sağlayıcılar, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde, cevap ve düzeltmeye konu yayının yapıldığı saatte ve programda, izleyiciler tarafından kolaylıkla takip edilebilecek ve açıkça anlaşılabilecek biçimde düzeltme ve cevabı yayınlayacak. Düzeltme ve cevap hakkı doğuran programın yayından kaldırıldığı veya yayınına ara verildiği durumlarda, düzeltme ve cevap hakkı, yedi günlük süre içinde anılan programın yayın saatinde kullandırılacak. Gerçek ve tüzel kişilerin kişilik haklarını ihlal eden yayın hizmetlerinden doğan maddi ve manevi zarardan dolayı, medya hizmet sağlayıcı kuruluş ile birlikte programın yapımcısı müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.

Yayın lisansı

Yayın lisansı, münhasıran radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmeti sunmak amacıyla Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş anonim şirketlere verilecek. Aynı şirket ancak bir radyo, bir televizyon ve bir isteğe bağlı yayın hizmeti sunabilecek. Siyasi partiler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, birlikler, dernekler, vakıflar, mahalli idareler ve bunlar tarafından kurulan veya bunların doğrudan veya dolaylı ortak oldukları şirketler ile sermaye piyasası kurumları ve bu aracı kurumlara doğrudan veya dolaylı ortak olan gerçek ve tüzel kişilere yayın lisansı verilemeyecek. Bu kuruluşlar, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara doğrudan veya dolaylı ortak olamayacak. Bir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak en fazla dört medya hizmet sağlayıcı kuruluşa ortak olabilecek.

Ancak, bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı hisse sahibi olduğu medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yıllık toplam ticari iletişim geliri, sektörün toplam ticari iletişim gelirinin yüzde yirmi beşini geçemeyecek. Verilen süre içinde Üst Kurul kararının gereğini yerine getirmeyen gerçek veya tüzel kişi hakkında, kararın gereğini yerine getirmediği her ay için Üst Kurulca 400 bin TL idari para cezası uygulanacak.

Yabancı sermaye yüzde 50'yi geçemeyecek

Bir medya hizmet sağlayıcı kuruluşta toplam yabancı sermaye payı, ödenmiş sermayenin yüzde ellisini geçemeyecek. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi en fazla iki medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olabilecek. Yerli veya yabancı hissedarlar hiçbir şekilde imtiyazlı hisse senedine sahip olamayacak. Yayın lisansı verilen bir anonim şirketin hisse devirleri, devir tarihinden itibaren otuz gün içinde, ortakların ad ve soyadları ile hisselerin devri sonucunda oluşan ortaklık yapısı ve oy payları hakkındaki bilgilerle birlikte Üst Kurula bildirilecek.

İzleyici temsilcileri olacak

Medya hizmet sağlayıcılar, izleyici ve dinleyicilerden ulaşan şikayetlerin değerlendirilip kuruluşun yayın kuruluna sunulması ve sonuçlarının takip edilmesi amacıyla en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip bir izleyici temsilcisi görevlendirecek. Belirlenen izleyici temsilcisi uygun araçlarla kamuoyuna duyurulacak ve Üst Kurul'a bildirilecek.

Özel medya hizmet sağlayıcılar, yaptıkları her yayının kaydını bir yıl süreyle saklamakla yükümlü olacak. Üst Kurulun talep etmesi halinde, istenen yayın kaydının bir kopyası 10 gün içinde Üst Kurul'a ulaştırmakla yükümlü olacak.

Seçim döneminde yayınlar

Seçimlerle ilgili olarak seçim dönemlerinde yapılan yayınlara ilişkin usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından düzenlenecek. Üst Kurul, medya hizmet sağlayıcıların seçim dönemlerindeki yayınlarını Yüksek Seçim Kurulunun kararları doğrultusunda izleyecek ve denetleyecek. Medya hizmet sağlayıcılar, Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edilen seçim döneminde, yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamları yayınlayabilecek.

Yayın durdurma

Üst Kurul, yayın ilkelerine ve kanunda belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun ihlale konu olan programının yayınını, bir ila beş kez arasında durdurabilecek. İdari para cezaları radyo kuruluşları için 5 bin TL, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcılar için 25 bin TL'den az olamayacak. Üst Kuruldan yayın lisansı almadan veya yayınları Üst Kurul tarafından geçici olarak durdurulmasına ya da yayın lisansı iptal edilmesine rağmen yayın yapan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yöneticileri, bir yıldan iki yıla kadar hapis ve bin günden beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. İzinsiz olarak faaliyetine devam eden yayın cihaz ve tesisleri Üst Kurulca mühürlenerek kapatılacak.