RTÜK yasası sil baştan

Radyo Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında hazırlanan,Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), yasasında değişiklik öngören tasarı bu hafta TBMM Anayasa Komisyonu'nda ele alınacak.

51 maddelik tasarıyla RTÜK'ün yapısı yeniden düzenleniyor. Tasarıyla; medya kuruluşlarında, toplam yabancı sermaye payı, ödenmiş sermayenin yüzde 50'sini geçemeyecek. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi, en fazla iki medya kuruluşuna doğrudan ortak olabilecek. Yayınlar, Türkçe olacak ancak Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde de yayın yapılabilecek.
Buna göre, medya hizmet sağlayıcısı, merkez bürosunun Türkiye'de bulunması ve yayın hizmetlerine ilişkin editoryal kararların Türkiye sınırları içinde alınıyor olması durumunda Türkiye'de yerleşik kabul edilecek.

Yayın hizmetlerinin alımı ve yeniden iletimi serbest olacak. Bir medya hizmet sağlayıcı kuruluşun aynı yayın hizmetini uydu, kablo ve karasal gibi farklı ortamlardan değişiklik yapmaksızın eş zamanlı olarak iletmesi yeniden iletim olarak kabul edilmeyecek.
Yayınlar, Türkçe olacak ancak Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde de yayın yapılabilecek.
Yayınların içeriğine ve yayınlanmasına önceden müdahale edilemeyecek ve denetlenemeyecek.

Medya hizmet sağlayıcılar, künye bilgilerini, iletişim adresini, izleyici temsilcisinin adını ve iletişim bilgilerini RTÜK'e bildirmek ve internet sitelerinde yayınlamak zorunda olacak.
 

Nefret duyguları oluşturmayacak, çocuklar şiddete özendirilmeyecek

Yayın hizmetleri; Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olamayacak; ırk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamayacak. Terörü övemeyecek ve teşvik edemeyecek, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremeyecek.

Yayınlar, çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiremeyecek; güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik edemeyecek. Alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte olamayacak. Müstehcen olamayacak; cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremeyecek; şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamayacak.
 

Dini törenler

Dini tören yayını içine, hiçbir şekilde reklam ve tele-alışveriş yayını yerleştirilemeyecek. Alkol ve tütün ürünleri için hiçbir şekilde ticari iletişime izin verilemeyecek.

Bir program tamamen veya kısmen destek görmüşse, bu husus programın başında, program içindeki reklam kuşaklarına giriş ve çıkışta ve programın sonunda uygun ibarelerle belirtilecek.
Televizyon kuruluşları, çocuk yayınlarında çizgi filmlere yer vermeleri halinde, çizgi filmlerin en az yüzde 20'si, diğer çocuk programlarının en az yüzde 40′ı Türkiye'de üretilmiş olacak.
 

Sermaye payı

Üst Kurul, toplum için büyük önem arz eden ulusal ve uluslararası olayları; ülke geneline şifresiz ve ücretsiz yayın yapan televizyon kanallarından canlı veya banttan yayınlanmasını temin etmek amacıyla önemli olaylar listesi hazırlayarak ilan edecek.

Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, yayın tarihinden itibaren 60 gün içinde, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmamak ve suç unsuru içermemek kaydıyla, düzeltme ve cevap yazısını ilgili medya kuruluşuna gönderecek. Medya kuruluşları, düzeltme ve cevap yazılarını aldıkları tarihten itibaren en geç 7 gün içinde yayınlayacaklar.

Yayın lisansı; münhasıran radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmeti sunmak amacıyla kurulmuş anonim şirketlere verilecek. Aynı şirket ancak bir radyo, bir televizyon ve bir isteğe bağlı yayın hizmeti sunabilecek.
 

Yabancı sermaye yüzde 50'yi geçmeyecek

Bir medya kuruluşunda toplam yabancı sermaye payı, ödenmiş sermayenin yüzde 50'sini geçemeyecek. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi, en fazla iki medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olabilecek.

Şirket devir veya birleşme işlemlerinden önce Üst Kuruldan gerekli bilgi ve belgelerle izin alınması ve devir veya birleşme işleminin gerçekleşmesinden sonra otuz gün içinde Üst Kurula bildirimi zorunlu olacak.
 

Sendika ve siyasi partiler TB kuramayacak

Siyasi partiler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, birlikler, dernekler, vakıflar, mahalli idareler ve bunlar tarafından kurulan veya bunların doğrudan veya dolaylı ortak oldukları şirketler ile sermaye piyasası kurumları ve bu aracı kurumlara doğrudan veya dolaylı ortak olan gerçek ve tüzel kişilere yayın lisansı verilemeyecek.

TRT, karasal ortamdan gerçekleştireceği yayın hizmetlerinin sayısını ve kapsama alanlarını Üst Kurula bildirecek. Bu taleplerin hangi oranda karşılanacağına, frekans planları çerçevesinde Üst Kurul karar verecek.

Kamu kurumlarının ikaz, duyuru ve eğitim maksadıyla karasal radyo veya televizyon yayını yapma talepleri TRT'den hizmet alınarak karşılanacak. TRT haricindeki kamu kurumlarına, kanal veya frekans tahsisi yapılmayacak.

Yayınların iletimi ve yetkilendirme

Multipleks işletmecileri, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin iletimi alanında sadece Üst Kuruldan karasal yayın lisansı almış kuruluşlara hizmet verebilecek.
Bu işletmeciler, Üst Kurulca durdurulmasına karar verilen yayınların iletimini durdurmak zorunda olacak. Yapılan uyarıya rağmen bu yayınları iletmeye devam eden multipleks işletmecilerinin yayın iletim yetkisi, Üst Kurul tarafından iptal edilecek.
 

Seçim döneminde yayınlar

Üst Kurul, medya hizmet sağlayıcıların seçim dönemlerindeki yayınlarını, Yüksek Seçim Kurulunun kararları doğrultusunda denetleyecek. Üst Kurulca, Yüksek Seçim Kurulu kararlarına aykırı yayın yaptığı değerlendirilen programlara ait kayıtlar ve izleme raporları, Yüksek Seçim Kuruluna gönderilecek.
Seçimlerde oy vermenin başlayacağı saatten önceki 24 saat içinde, bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde seçmenlerin oyunu etkileyebilecek nitelikte hiçbir haber, röportaj, kamuoyu araştırması, anket, tahmin, mini referandum ve benzeri yayınlar yapılamayacak.
 

Cezalar

Üst Kurul, yayın ilkelerinnde belirtilen esaslara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun ihlale konu olan programının yayınını, 1 ile 5 kez arasında durdurabilecek.
Cezaya yol açan fiilde sorumlulukları belirlendiği takdirde programın yapımcısı ve varsa sunucusu da bu süre içinde hiçbir ad altında başka bir program yapamayacak ya da sunamayacak. Yayını durdurulan programların yerine, aynı yayın kuşağında ve ticari iletişim yayını içermeksizin, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından Üst Kurulca temin edilen eğitim, kültür, trafik, kadın ve çocuk hakları, gençlerin fiziksel ve ahlaki gelişimi, uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı, çevre eğitimi, özürlü sorunları, sağlık ve benzeri kamuya yararlı konularda programlar yayınlanacak.
 

Adli yaptırımlar

Üst Kurul tarafından geçici olarak durdurulmasına rağmen yayın yapan yöneticiler, 1 yıldan 2 yıla kadar hapis ve 1000 günden 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. İzinsiz olarak faaliyetine devam eden yayın cihaz ve tesisleri, Üst Kurulca mühürlenerek kapatılacak. Öte yandan tasarıyla; Üst Kurula, 670 kadro ihdas ediliyor.