'Sahip çıkarım, doğurun'

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin’in “evlilik kredisi” ile Gençlik ve Spor Bakanı Suat Kılıç’ın öğrenciyken evlenenlerin öğrenim kredisi borçlarının silineceği yönündeki açıklamaları tartışılıyor. Konuya ilişkin Ankara Üniversitesi Dil ve Tarip Coğrafya Fakültesi (AÜ DTCF) Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hayriye Erbaş, “Kadınlar genç yaştaki evlilik teşvikleriyle geleneksel rollerine geri döndürülecek” uyarısı yaparken, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Ankara Gençlik Birimi Sorumlusu Doğan Dandik, “Evlenecek çiftler krediye başvurmayarak, öğrenciler ise evlenmeyerek tepkisini koymalı” çağrısında bulundu.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Şahin, geçen haftanın başında yeni evlenenlere faizsiz 10 bin lira kredi verileceğini, çiftlerin 1 yıl içinde çocuk yapması durumunda ödemenin erteleneceğini açıklamıştı. Şahin’in açıklamaları tazeliğini korurken, Gençlik ve Spor Bakanı Kılıç da öğrenciyken evlenenlerin öğrenim kredisi borçlarının silineceği ve yurtlarda para vermeden kalabileceklerini duyurmuştu. Şahin, krediyle ilgili olarak, yaş sınırının olacağını, kredinin kamu bankasından kullanılacağını ve yardımın alt gelir gruplarına yapılacağını açıkladı.
Cumhuriyet konuya ilişkin uzmanlarla ve konunun en çok muhatabı olan gençlik örgütleriyle görüştü. Uzmanlar, genç yaşta evliliği teşvik eden uygulamalardan en çok kadının etkileneceğini belirtirken, gençlerin hazır olmadan sırf “para için” erken yaşta evlenebileceği uyarılarında bulundu. Uzmanlardan gelen uyarılar şöyle

‘Boşanmalar artabilir’

AÜ DTCF Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hayriye Erbaş: Konu, doğum ve doğum sonrası izinler için yapılan düzenlemeler ile çocuk sayısına ilişkin beklentiler gözönünde bulundurulduğunda, kadınlar için “senin yerin evindir, asıl işin ev kadınlığı ve anneliktir” söylemini güçlendirmektedir. Bu nedenle sosyolojik anlamda sorunludur. Evlenen öğrencilerin, öğrenim kredilerinin geri ödenmesinin kaldırılması da özellikle yoksul ailelerin çocuklarını erken evlenmeye, gençleri “kağıt üzerinde evlilik” yapmaya yöneltebilir. Bu düzenlemelerin özendirdiği evliliklerin artması, ilerleyen dönemlerde boşanmaların da artması anlamına gelir. Özellikle de kırsal kesimde ailelerin evlilik yardımını alma adına, çocuklarını küçük yaşta evlendirmelerine karar vermelerine neden olabilir.    

Türk Psikologlar Derneği Başkanı Prof. Dr. Gökhan Malkoç: Spor kültürünü oluşturmadan sporculara ödül sistemi koyulduğunda, nasıl suiistimal edildiğini gördük. En çok doping kullanan ülkelerden olduk. Bu nedenle uygulamaya geçmeden önce yapay evliliklerin olmaması adına altyapı oluşturulmalı. Kısa süre önce Gölcük’te çocuk sahibi olan bir annenin Türkiye’yi sarsan olayını okuduk.  Bugün en büyük sorunlardan biri budur. Bunlar için neden özel bir politika geliştirmiyoruz? Devlet, “Sahip çıkarım doğur” diyor, ancak Gölcük’teki çocuğa sahip çıkabildi mi?

Çift ve Aile Terapileri Derneği üyesi Aslı Çarkoğlu: Evlenmek çok stresli bir iştir. Ciddi bir hayat değişikliği söz konusudur. Bir de okurken evlenmek üzerine eklendiğinde öğrencilerin başarı oranları düşer. İlerleyen zamanda birinin okulu bırakması söz konusu olur. Bunun da kadın olacağını öngörmek zor değildir. Bu teşvik hem evliliği hem de öğrenim hayatını bitirir. Kredi borçlarının silinmesi eğitimi desteklemez. Erken evlenip, çocuk doğurma söylemleri uzun süredir var. Ancak evlilik yaşı ortalamasında anlamlı bir değişiklik yok. Bu yüzden genç yaşta evliliği teşvik etmenin bir gereği yok.

‘Başvuru yapmayarak tepki verelim’
ÇYDD Ankara Gençlik Birimi üyesi Doğan Dandik: Birçok genç ciddi bir gelecek endişesi taşırken “Evlilik Kredisi”nin gündeme gelmesi hükümetin toplumun yaşam tarzına açık bir müdahalesidir. Bu olay, gençliğin geri ödemeli kredilerle borç yükü altına sokulup sonra da en az üç çocuk amacıyla evliliğe yönlendirilmesi amacını taşıyor. Çağdaş, demokrat ve bilinçli gençlerin bu dayatmaya boyun eğmeyeceğini biliyorum. Ancak meslek yaşamına karamsar bir şekilde başlamak durumunda olan birçok genç için bu sözde destek, çok cazip gelebilir. Ayrıca okumuş, kendi ayakları üzerinde durabilen, evde oturup çocuk doğurmanın ötesinde toplumsal hayatta etkin olan bir kadın tipinin birileri için rahatsızlık yarattığı tekrar ortaya çıkıyor, Evlenecek çiftler krediye başvurmayarak, öğrenciler ise evlenmeyerek tepkisini koymalı.

Yanıt bekleyen sorular
- Genç yaşta evlenip boşananlar, yaş sınırları içinde tekrar evlilik kararı verirlerse teşvik alacaklar mı?
- Gençlerin kısa sürede boşanmaları durumunda, geri ödeme konusunda çiflerin yaşayacağı sorunlara ilişkin çalışma yapıldı mı?
- Olası sorun ve çözümlere ilişkin konunu uzmanlarıyla görüşüldü mü?
- Gençlerin aileleri tarafından zorla evliliğe itilip itilmediği nasıl bilinecek, kredinin nasıl kullanıldığı takip edilecek mi?
- Kentler arasındaki ekonomik farklılık, kredinin sabit tutulması durumunda adaletsizliğe