‘Sanat yasaklarla dolu’

Gazetemizde 18 Haziran tarihinde yayımlanan haber (üstte). İlgezdi, “Yasak yok” diyen bakana “Martı”yı örnek gösterdi.

Tiyatro yönetmeni Ayşe Emel Mesci’nin yönettiği Anton Çehov’un ünlü “Martı” adlı oyunun sahneye taşınmasının Devlet Tiyatroları’nca (DT) defalarca ertelenmesine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ilginç yanıt geldi. Konuyu TBMM gündemine taşıyan CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi’nin soru önergesini yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, “2002-2019 (nisan ayı dahil) yılları arasında Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü bünyesinde sahnelenmesi uygun görülmeyen eser bulunmamaktadır” dedi. İlgezdi ise bakanlığın verdiği yanıta “‘DT, 2002’den beri sahnelenmesi uygun görülmeyen oyun yok’ diyor ancak gerçekler çok farklı. Daha geçen ay Ayşe Emel Mesci’nin yönettiği ‘Martı’ adlı oyun yasaklandı. 2002’den günümüze sanat yasaklar, sansürler ve engellemelerle dolu” tepkisini gösterdi.
Tiyatro rejisörü Ayşe Emel Mesci, geçen aylarda, gazetemize verdiği söyleşide, Anton Çehov’un dünyaca ünlü tiyatro oyunu “Martı”nın sahnelenmesinin DT’ce ertelenmesine ilişkin, “Çözemediğim nedenlerle bir erteleme süreci başladı. Önce oyun ikinci tura kaldı; sonra ‘üçüncü tur’ denildi. Sonra oyuncular başka oyunlara dağıtıldı; en sonunda ‘sessizce’ kaldırıldı. Bu sürecin gerçek nedenleri konusunda ne yazık ki bir bilgi sahibi değilim” demişti. Mesci’nin bu açıklamasının ardından CHP’li İlgezdi de konuyu Meclis gündemine taşımıştı. İlgezdi, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle Meclis’e verdiği soru önergesinde, “2002-2019 (nisan ayı dahil) yılları arasında DT Genel Müdürlüğü bünyesinde sahnelenmesi uygun görülmeyen eser sayısı nedir? 1980-2002 yılları arasında sahnelendiği halde, 2002’den sonra sahnelenmesi uygun görülmeyen eser sayısı nedir? Bu eserler hangileridir” sorularını yöneltti.

‘Gerçeği yansıtmıyor’
İlgezdi’nin soru önergesini bakan adına Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam yanıtladı. Çam, “2002- 2019 yılları arasında DT Genel Müdürlüğü bünyesinde sahnelenmesi uygun görülmeyen eser, 1980- 2002 yılları arasında sahnelendiği halde, 2002 yılından sonra sahnelenmesi uygun görülmeyen eser bulunmamaktadır” dedi. Bakanlığın yanıtının gerçeği yansıtmadığını belirten İlgezdi, “‘DT bünyesinde 2002’den beri sahnelenmesi uygun görülmeyen oyun yok’ diyor ancak gerçekler çok farklı. Daha geçen ay Ayşe Emel Mesci’nin yönettiği ‘Martı’ oyunu yasaklandı. 2002’den günümüze sanat yasaklar, sansürler ve engellemelerle dolu” tepkisini gösterdi. Shakespeare’in “Macbeth” adlı oyunun 2014 yılında sahneden kaldırıldığını ifade eden İlgezdi, “Kapalı gişe oynayan birçok oyun kaldırıldı. Sanatın özgür alanı yok ediliyor” dedi.

‘Martı oyunu tek değil’
İlgezdi, 2016’da sadece yerli oyunların sahnelenmesi kararının alındığını ve DT Genel Müdürü Necat Birecik’in, “Milli, manevi duyguları pekiştirmek için hümanist vatan milliyetçisi sanatçılar olarak vatan bütünlüğüne, birliğine katkıda bulunmak amacıyla sadece yerli oyunlarla sahnelerimizi açıyoruz” sözlerini anımsattı. Alınan karar üzerine DT’nin Çehov, Brecht, Dario Fo, Shakespeare dahil yabancı oyunlar olmadan sahnesini açtığını ifade eden İlgezdi, “İngiliz Times gazetesine konuşan Dario Fo ‘Türkiye’de yasaklanan dört yazardan hayatta olan tek kişi benim. Bu benim için ikinci bir Nobel ödülü kazanmak gibi’ demişti. Hani yasak yoktu” dedi. Örneklerin birden fazla olduğunu kaydeden İlgezdi, “İstanbul DT’de sahnelenen ‘Güneş Batarken Bile Büyük’ oyunundaki bazı ifadeler yüzünden prömiyeri bakanlık tarafından ertelendi. Bu da mı sansür değil, bu da mı yasak değil” sorularını yöneltti.