Sismik ayarlar için kontrollü patlama deneyi

Haaretz gazetesinin verdiği habere göre, deney dün yapıldı. İsrail Kara Kuvvetleri'nin Necef Çölü'ndeki deney alanı kullanılarak yapılan deneyde oluşan patlamanın, şimdiye kadar İsrail'de gerçekleştirilenlerin en şiddetlisi olduğu bildirildi. Patlama sonucu ilk belirlemelere göre, 2-3 kilometre yüksekliğe ulaşan bir mantar bulutu ve 6000 kilometre uzağa kadar yayılıp Rusya, Kazakistan ve hatta Moğolistan'daki deneme istasyonlarınca ölçülebilen ses dalgaları oluştu. Adı geçen ülkeler, 1996 yılında Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşması'nın kabulünden sonra oluşturulan Uluslararası İzleme Sistemi'nin üyeleri. Topraklarında bulunan istasyonlar, Birleşmiş Milletler'e ve uluslararası topluma bildirilmeden gerçekleştirilen nükleer denemeler hakkında bilgi topluyorlar.

Afrika, Kuzey ve Güney Amerika, Asya ve Avrupa'da bu istasyonlardan onlarcası faaliyette bulunuyor. Bu son deneyde olduğu gibi miktarı bilinen patlayıcılarla gerçekleştirilen kontrollü patlamaların, ölçüm cihazlarının bilinen değerdeki veriler kullanılarak duyarlı biçimde ayarlanmasını sağladığı da kaydedildi. Veriler, patlamanın gerçekleştirildiği noktanın 100 metre yakınına yerleştirilmiş olan ve ses dalgaları ile öteki parametreleri kaydeden aygıtlarla istasyona anında iletiliyor. İzleme istasyonları da bu verileri incelenmek üzere uydu aracılığıyla hemen Viyana'daki uluslararası veri merkezine iletiyorlar. Geçen sene de benzer bir deneme yapılmış ve patlamanın akustik dalgaları esas olarak Avrupa'ya doğru yönlenirken, Fransa'ya kadar erişmişti.

İsrail Jeofizik Enstitüsü'nden Dr. Yefim Gitterman'ın verdiği bilgilere göre, akustik dalgaların çok uzak mesafelere kadar gidebilmelerinin nedeni, yerden 100 kilometre kadar yükseldikten sonra atmosferin stratosfer katmanındaki güçlü rüzgarlarla taşınmaları. Bilimadamları ve askeri yetkililerin, 6 kilometre kadar uzaktan izlediği deneme, 9 km kadar uzaklıktaki bir başka gözlem noktasında da ABD ile Fransa'dan ilgili kurumlardan ziyaretçi bilimadamları ve yakındaki bir askeri üsten askerler tarafından izlendi; patlama sesini yaklaşık 25 saniye kadar sonra etkili bir duman bulutu izledi.

Richter Ölçeği'ne göre 2,7 büyüklüğünde ölçülen patlama, İsrail'de depremleri izlemek üzere kurulmuş çok sayıda sismik istasyonca da kaydedildi. Patlamanın, çapı 20 metre kadar olan bir krater oluşturduğu ve derinliğinin de 4 metreyi bulduğu belirtiliyor. Araştırmacıların yapılan deneyin farklı yönleri ile ilgilendiği, jeofizikle ilgilenenlerin kayalara yöneldikleri, silah uzmanlarının da toprağa gelişmiş sensörler yerleştirdikleri kaydedildi. Ben-Gurion Üniversitesi'nden bilimadamlarının da İsrail Savunma Kuvvetleri ile işbirliği içinde, yapıların dayanıklılığını test etmek amacıyla, patlama noktasından 100 metre kadar uzağa iki sığınak inşa ettikleri belirtildi. Üniversite'nin Mühendislik Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Gabi Ben-Dor, ordunun, silah depolarının dayanıklılığını test etmeyi istediğini dile getirdi.