Soğuktan korunayım derken hasta olmayın

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Musa Özcan, eskiden bitkilerin çay olarak sağlık için kullanıldığının kayıtlarda yer aldığını, hatta bu bitkilerin çeşitli hastalıkların tedavisinde ilaç olarak da kullanıldığını belirtti.

Zamanın ilerlemesiyle birlikte bitkilerin ilaç olarak kullanımından daha çok çay olarak tüketiminin yaygınlaşmaya başladığını ifade eden Özcan, ''Bitkisel çaylar içerdiği fonksiyonel bileşiklerden dolayı koruyucu olarak da içilmektedir. Bu bitkiler çok sayıda ve bol miktarda faydalı maddeler içerdiği için bitkisel çaylar vücudun direncini artırmaktadır. Son zamanlarda bu çayların kullanım kolaylığının sağlanmasıyla içim sıklığı da o denli artmış bulunmaktadır'' dedi.

Prof. Dr. Özcan, özellikle adaçayı, biberiye ve kekik çaylarının antioksidan maddelerce zengin olması nedeniyle tüketiminin daha da fazla olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
''Bitkisel çaylar piyasada öğütülmüş olarak ya tek ya da karışımlar halinde piyasada bulunmaktadır. Bitkisel çaylar demleme ve kaynatma usulüne göre hazırlanırlar. Demlemede kullanılacak sıcak su ya bitki üzerine dökülür ya da sıcak su üzerine istenilen oranda bitkisel çay ilave edilerek 5-10 dakika beklemeye alınır. Kaynatmada ise istenilen oranda bitki üzerine su ilave edilerek kısık ateşte kaynatma yapılır. Kaynamaya başladıktan itibaren 10-15 dakika daha kaynamaya devam edilir.''

Bitkisel çay tüketiminde bazı noktalara dikkat edilmemesi halinde sağlık açısından fayda yerine zarar verebileceğini anlatan Özcan, bitkisel çaylarda ambalajlarının hava geçirmez olmasına dikkat edilmesi gerektiğini bildirdi.
 

''Açıkta satılan bitki çayları fayda yerine zarar verebilir"

Açıkta satılan bitkisel çayların kontaminasyona (toz, duman, toprak ve benzeri yabancı atıkların bulaşması) maruz kaldıklarından kesinlikle satın alınmaması gerektiğini dile getiren Prof. Dr. Özcan, şöyle devam etti:

''Açıkta satılan bitkisel çaylar, kış aylarında vücudun direncini artıracağı düşüncesiyle alınmasına karşın içine bulaşan yabancı atıklar nedeniyle fayda yerine sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Ayrıca bitkisel çaylar satın alınırken üretim tarihi ve izni kontrol edilmelidir. Bitkisel çayların tüketilmesinde dikkat edilecek en önemli hususlardan bir diğeri de hazırlanacak olan çayın dokusal özelliğidir. Eğer çay nane, adaçayı, kekik, biberiye gibi yapraksı dokudan oluşmuş ise demleme usulüne gre hazırlanmalı. Çay, tarçın, zencefil, zerdeçal gibi sert dokulardan oluşmuş ise kaynatma usulüne göre çaylar hazırlanmalıdır. Yani yapraksı veya sert dokulu bitkilerin çayı, yapısına göre farklı usullerde hazırlanmalı. Çünkü yapraksı dokulu olanlara kaynatma uygulanacak olursa bitkideki istenmeyen zararlı maddeler de çaya geçeceğinden faydadan ziyade zararlı bir içecek haline dönüşecektir.''

Özcan, bu gibi bitkilerde çaya aromasını veren uçucu yağların kaynatma ile ortamdan uzaklaşacağı için sadece renkli bir sıcak içecekten başka bir şey içilmemiş olacağını, bu nedenle uygun ortamlarda uygun şekilde hazırlanan bitkisel çayların tüketilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.