Soruşturma Komisyonu'nun yetkileri belli oldu

İsrail Büyükelçiliği'nden verilen bilgiye göre, İsrail hükümetince kurulması onaylanan soruşturma komisyonuna emekli Yüksek Mahkeme Başkanı Jacok Turkel başkanlık edecek. Komisyonda ayrıca Lahey Uluslararası Hukuk Ödülü sahibi uluslararası hukuk Prof. Shabtai Rosen ile emekli Tümgeneral Amos Horev görev yapacak.

Öte yandan, "olayın eşsiz uluslararası yönlerinin ışığında" komisyona "saygın" iki uluslararası gözlemcinin atanması kararlaştırıldı. Bu çerçevede komisyonda Nobel Barış Ödülü Kuzey İrlandalı Lord William Trimble ile Kanada Silahlı Kuvvetleri eski yargıç, uluslararası hukukçu Ken Watkin de görev yapacak.

Komisyon neyi soruşturacak?

Büyükelçiliğe göre, Komisyon, "İsrail devletinin, gemilerin Gazze'ye ulaşmasını ve hedeflerini önlemeye yönelik eylemleri ve buna ilişkin başka konuların, uluslararası hukuka uygun olup olmadığı"nı inceleyecek. Bu çerçevede komisyon, şu konuları ele alacak:

-Gazze Şeridine deniz ablukasının empoze edilmesine ilişkin güvenlik koşulları ve deniz ablukasının uluslar arası hukuk kurallarına uyup uymadığı.

-İsrail'in deniz ablukanın uygulanması için 31 Mayıs 2010 tarihindeki eylemleri, uluslar arası hukuk ilkelerine uygun olup olmadığı.

-Filoyu düzenleyen ve katılan kişilerin eylemleri ve kimlikleri.
 

Komisyon Netanyahu'nun ifadesini de alabilecek

Komisyon, görüşmelere ilişkin konularda, istediği her kişi veya kuruluşun tanıklık yapması veya başka yolda bilgi sağlamasını talep edebilecek. Tüm resmi kurum ve kuruluşları komisyon ile tam işbirliğini yapacak ve gerekli duyduğu bilgi ve belgeleri iletecek. Komisyon ayrıca, tanıklık yapmaları dahil, Başbakan, Savunma Bakanı, diğer Bakanlar ile Genelkurmay Başkanı'ndan her türlü bilgi talep etme yetkisi de bulunuyor.

İsrail'in askeri eylemlerini değerlendirirken komisyonun, askeri personel ve diğer güvenlik güçleri personeli konusunda gereksinimi duyduğu belgeleri ve ordu tarafından kurulan iç soruşturma komisyonun başkanı emekli Tümgeneral Eiland'dan yapılan operasyonel soruşturmaların özetlerini talep edebilecek ancak bunları inceledikten sonra derinlemesine araştırma ihtiyacı bulunduğunu düşünmesi halinde bunun yapılması için gerekli talimat vermesini Eilanda'dan isteyebilecek.
 

İfadeler, hukuki süreçlerde kanıt olarak kullanılmayacak

Komisyonun kendi takvim ve çalışma yöntemlerini belirleyecek. Toplantıları da kamuya açık veya kapalı olabilecek. Ancak, eğer "devletin güvenliği veya dış ilişkileri için tehlike oluşturacaksa" kamuya açık bir oturum yapılamayacak. Çalışmaları tamamlandığında raporunu Başbakanlık aracılığıyla Bakanlar Kuruluna sunacak olan komisyonun önünde verilecek ifadelerin, herhangi bir hukuki süreçte "kanıt olarak kullanılmayacağı" da vurgulandı.

İç soruşturma komisyonunda yer alacak iki yabancı gözlemciden biri, Nobel Barış Ödüllü Kuzey İrlandalı eski siyasetçi David Trimble olacak.

Beyaz Saray'dan destek

"Gazze filosu"na "kanlı baskın" konusunda Türkiye'nin "uluslararası komisyon" talebini gözardı ederek, bir iç soruşturma komisyonunu kurmayı karar veren İsrail'e Washington'dan destek geldi.

Beyaz Saray yaptığı açıklamada, komisyon kurma kararını "ileriye dönük önemli bir adım" olarak nitelerken "Herhangi diğer bir ülke gibi İsrail'e, ulusal güvenliğini ilgilendiren olayları bir soruşturma yürütmeye olanak tanınması gerektiğine inanıyoruz" dedi. Açıklamada şöyle denildi:

"İsrail'in, uluslararası standantları karşılayan bir askeri yargı sistemi var, ciddi ve inandırıcı bir soruşturma yapabilme durumunda ve İsrail'in önerdiği bağımsız kamu komisyonu, hızlı, tarafsız, inandırıcı ve şeffaf soruşturma standardını karşılayabilir."

Buna karşın ABD'nin, süreci veya sonucu konularında önceden hüküm vermeyeceği ve soruşturmanın sonuçlarını bekleyeceği kaydedilen açıklamada, İsrail'e bu süreci tamamlamak için gereken zaman tanınması gerektiği belirtilmekle birlikte yine soruşturmanın hızlı bir biçimde yapılması, sonuçlarının kamuoyuna ve uluslararası topluma sunulması yönündeki beklentiler de vurgulandı.
 

ABD'nin ardından AB'nin de desteğini aldı

Gazze'ye insani yardım götüren gemilere saldırısının ardından ilk olarak İsrail'den soruşturma isteyen, gelen baskılar üzerine uluslararası tarafsız ve bağımsız soruşturmaya destek veren Avrupa Birliği, geri adım atarak ilk talebine döndü. İsrail saldırısını görüşmek için Lüksembourg'da toplanan AB dışişleri bakanları, İsrail'den "derhal, tam ve tarafsız" soruşturma talep ederek, bu senaryoya "uluslararası toplumun güven duyabilmesi için güvenilir uluslararası katılımın" ihmal edilmemesini tavsiye etti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, emekli yargıç Jacob Turkel'in başkanlık edeceği soruşturma komisyonunda, oy hakkı olmayan iki yabancı gözlemcinin de yer alacağını dün duyurmuştu.

İsrail tarafından gözlemci olarak belirlenen Nobel Barış Ödülü sahibi Kuzey İrlandalı David Trimble ile Kanada ordusunun eski hukuk danışmanı Ken Watkin'in nasıl bir tutum alacakları merak ediliyor. Trimble, iki hafta önce "İsrail dostları" grubu kurarak uluslararası toplumda İsrail'i meşruiyetini sorgulayanlarla mücadele edeceğini duyurmuştu. Watkin ise Kanada'da son günlerini Afgan cezaevlerindeki işkenceleri savunmakla geçiriyor. ABD, İsrail'in uluslararası sulardaki kanlı baskınını soruşturmak için kendi komisyonunu kurmasına, Beyaz Saray sözcüsü Robert Gibbs'in "İleriye doğru atılmış önemli bir adım" şeklindeki açıklamasıyla destek vermişti.
 

Güç kullanımına kınama

AB dışişleri bakanlarının ortak açıklamasında, "uluslararası sulardaki İsrail askeri operasyonu sırasındaki can kayıplarından derin üzüntü duyulduğu" belirtilerek, "şiddet kullanımı" kınandı. Gazze'deki durumun "sürdürülemez" olduğu kaydedilen açıklamada, "mevcut abluka politikasının kabul edilemez olduğu ve siyasi açıdan ters teptiği" ifade edildi. İsrail'den BM Güvenlik Konseyi kararlarına uygun şekilde Gazze politikasını derhal ve kökten değiştirmesini talep eden AB, dış dünyayla Gazze ve Gazze ile Batı Şeria arasında insani yardım, ticari mal ve insan geçişinin koşulsuz ve sürdürülebilir şekilde derhal başlatılmasını isterken, İsrail'in Gazze'ye silah kaçakçılığının Gazze'den saldırıların tamamen durması gibi "meşru güvenlik endişelerini" kabul etti.

Devam eden roket saldırılarından esef duyduğunu bildirerek "sorumlulardan" derhal somut önlemler alarak buna son vermesini isteyen AB, Hamas'ın elinde olduğu sanılan İsrail askeri Gilad Şalit'in "vakit geçirilmeden serbest bırakılmasını" talep etti. Gazze'ye kara ve deniz geçişlerinde sorumluluk almaya hazır olduğunu belirten AB, bu konuda İsrail, Filistin yönetimi, Orta Doğu Dörtlüsü ve diğer taraflarla görüşmeler yaparak somut öneriler hazırlayacak.