Suriye ile 'sıfır ticaret'

Suriye’deki iç karışıklıklar nedeniyle Türkiye’nin ihracatında düşüş yaşanıyor. Bunun etkileri Suriye ile ticari ilişkilerde önemli paya sahip Hatay, Gaziantep, Kilis, Adana, ve Mersin’de daha da belirgin olarak ortaya çıkmaya başladı. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Faik Burakgazi’nin tespitiyle, “Sıfır sorun politikasıyla canlanma belirtisi gösteren Suriye ile ilişkiler, tam anlamıyla ‘sıfır ticaret’e dönmeye başladı.”

Ticaret tamamen durdu

Durumdan en çok etkilenen illerden biri Kilis. Kilis Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Özçiloğlu, “Bizim ticaretimiz tamamen Suriye’ye bağlıydı. Küçük esnafın tek geçim kaynağı Suriye’den alışverişe gelenlerdi. İşadamlarımız zaten resmi olarak sınır ticareti yapıyor, çoğu pamuk ipliği ve elyaf getiriyordu. İlişkiler kopunca hepsi kesildi. Ayrıca Suriye’de çok akrabamız, bir tarafı Suriye’de bir tarafı Kilis’te kalmış sınır köylerimiz var. Birbirimizden kopmadık ama ticaretimiz durdu. Bu süreç inşallah böyle devam etmez. Kaybımız çok” dedi.
 

Mersin’de turizmi vurdu

İlişkilerdeki bozulmadan turizm de etkilendi. Örneğin Mersin 2006-2010 arasında Arap turist patlaması yaşamıştı. 2010’da 50 bin 178 turistin gecelediği Mersin’de bu rakam, 2011’de 8 bin 774’e geriledi. Suriyeli, Ürdünlü ve Lübnanlı turist sayısı hızla düştü. Turizm şirketleri de esnaf da bu durumdan zararlı çıktı. Yaklaşık 15 yıldır Suriye, Ürdün ve Lübnan’la çalışan Vane Tour turizm acentası işletmecisi Nusret Kanatlı, “Bu bölgeye her mevsim gelen turistler hem sahillerde, hem şehir otellerinde konaklıyordu. Devamı gelecek diye yatırım yapan oteller şimdi zararda. Her turist otobüsü şehre 35 ila 40 bin dolar para bırakıyordu. Şimdi bu neredeyse sıfıra indi” diye konuştu. Sorunu aşmak için yeni arayışlar içinde olduklarını belirten Kanatlı, haziran sonu itibarıyla Lübnan-Tropoli ve Mersin-Taşucu arasında deniz otobüsü seferleri ile Adana-Beyrut uçak seferlerine başlayacaklarını söyledi.
         
 
Ticaret daha da daralacak

Sadi Sürenkök (Adana Sanayi Odası Başkanı): “Mısır ve Libya gibi ülkelerde işler tam rayına oturmadı. Suriye ile ticaret, bölgemizde daha çok Hatay, Kilis ve Gaziantep ile yapılmakta ise de, özellikle Adana’dan gıda, inşaat malzemesi ve mobilya başta olmak üzere önemli ölçüde ihracat yapılmaktaydı. Son iç karışıklık ve buna bağlı ikili ilişkilerdeki farklı gelişmeler nedeniyle Suriye’ye de mal satamıyoruz. Önümüzdeki süreçte Suriye ile ticaret daha da azalacak. Bu nedenle mutlaka bu yıl hiç ticari bağımız olmayan veya az ihracat yaptığımız ülkelerle ilişkileri güçlendirmemiz gerekiyor.”
 

Hükümet alternatif üretmeli

Selahattin Kaplan (Güneydoğu Anadolu Halı İhracatçıları Birliği Başkanı): “Halı ihracatının yüzde 40’ını Ortadoğu’ya yapıyoruz. Bunun yüzde 30’unu Suriye üzerinden transit Suudi Arabistan, Kuveyt ve Ürdün’e gönderiyorduk. Şu anda TIR başına bin 500 dolar geçiş ücreti verenler geçiyor. Şu sıralar mecburen ihracatımızı deniz yoluna yönlendirdik. Önceden 10 günde müşterinin deposuna malı indiriyorduk. Şimdi deniz konteyneri ile 20 gün, 1 ay sürecek. Teslimat süresi uzayacağı için bunun maliyetleri bize yansıyacak. Hükümet yeni alternatif yollar bulmalı.”

Sınır ticareti sıfıra indi

Mehmet Aslan (Gaziantep Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı): “2010’da gümrük kapılarından Gaziantep’e 1 milyon 33 bin 571 kişi giriş yapmıştı. 2011’de bu sayı 804 bin 343’e düştü. Özellikle Suriye, İran ve Irak’ta yaşanan gelişmeler endişe verici. Bu mücadeleyi Suriye halkı kendisi verecek, kendi problemini kendi çözecek. Bunu saygıyla karşılıyoruz. Ama herhangi bir dış müdahale doğru bir yaklaşım olamaz. Neticede Suriye’yle komşu olarak yaşayacağız. Bu mücadele ne kadar kısa sürede sonuçlanırsa karşılıklı ilişkilerimiz de o kadar kısa sürede tekrar gelişir.”
 

Nakliye sektörü can çekişiyor

Hikmet Çinçin (Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı): “Hatay’da ciddi ekonomik kayıplar yaşandı. Asıl kaygılandıracak durum, Cilvegözü Sınır Kapısı’nın bozulan ilişkilerden dolayı işlerliğini yitirmesidir. Zira, İstanbul’dan sonra en çok araç sayısını bulunduran nakliye sektörü Hatay’dadır. Nakliyeciler Suriye’ye olan iyi ilişkilerimiz döneminde araçlarını yenilediler. Birçok nakliyeci finans kuruluşlarına borçlandı. Gelinen noktada, nakliye sektörümüz can çekişiyor. Hatay’da 14 otel inşaatı başlayacaktı. Suriye ile olan ilişkiler bozulunca bugün sadece 2 otel inşaatı devam ediyor.”