Suriye krizi 6 ili vurdu

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Türkiye ile Suriye arasında duran ekonomik ilişkinin geçen 11 yılki seyrini mercek altına aldı. Rapora göre Suriye’ye yapılan ihracat 2011’de 10 yıl öncesine göre yaklaşık 9 kat artarak 1.6 milyar dolara çıkmıştı. Türkiye’ye gelen Suriyeli turist sayısı yine 10 yıllık dönemde 122 binden 974 bine ulaşmıştı. Ancak bugün Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay, Adana ve Mersin gibi kentlerde Ortadoğuluların zevklerine hitap etmek için yatırımlar yapan ve kredi kullanan esnaf borcunu ödeyemez hale geldi. Suriye’den gelen sığınmacılar için harcanan para da 200 milyon lirayı aştı.

Araştırmacı İdil Bilgiç Alpaslan tarafından hazırlanan “Suriye Krizi Türkiye Ekonomisini Nasıl Etkiler?” başlıklı değerlendirme raporundan yansıyan satır başları şöyle:

Ticaret 1.6 milyar dolara ulaşmıştı

- Türkiye ile Suriye arasındaki ticaret hacmi, 1990’ların başından beri artma eğiliminde oldu. 1990’da Türkiye’nin Suriye’ye yaptığı ihracat 194 milyon dolar iken 2000’de ihracat hacmi 190 milyon dolara indi, 2011’de de yaklaşık 1 milyar 611 milyon dolar oldu. Suriye’den yapılan ithalat 1990’da 84 milyon dolar, 2000’de 482 milyon dolar ve 2011’de de 336 milyon dolar oldu.

- 2000’de toplam 51 farklı ürün grubunda Suriye’ye ihracat yapabilen Türkiye, 2010’da 63 ürün grubunda ihracat yapabilir duruma geldi. 2000’de sadece 1 ürün grubunda (tekstil elyafı ve mamulleri) 25 milyon dolardan fazla ihracat gerçekleşmişken 2010’da 16 ürün grubunda 25 milyon dolarlık ihracat sınırı aşıldı.

- 11 yılda Suriye’ye en çok ihracat yapan 10 ilin içerinde İstanbul, Ankara ve İzmir’in yanı sıra Gaziantep, Adana, Hatay ve Konya da var.


Harcama 200 milyon liraya ulaştı

31 Temmuz 2012 tarihi itibarıyla Türkiye’de bulunan Suriyeli sığınmacı sayısı yaklaşık 44 bin. Bu mülteciler için Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa ve Kilis’te kurulan toplam 8 çadır kent ve 1 konteynır kentte sığınmacıların her türlü ihtiyaçlarının giderilmesi için gerekli tedbirler alındı. Kamplarda barınma, yiyecek, sağlık ve güvenlik gibi temel ihtiyaçların yanı sıra sosyal ihtiyaçların giderildiği ve eğitim hizmetlerinin verildiği birimler de oluşturuldu. Sığınmacıların Türkiye’ye gelmeye başladığı Nisan 2011’den Haziran 2012’ye dek bu kamplar için harcanan para 200 milyon lirayı geçti. Kampların her türlü ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak inşa edilmeleri, mültecilerin büyük bir kısmının barınma için herhangi başka bir girişimde bulunmamaları sonucunu doğurdu. Ancak özellikle orta halli ve üst gelir grubundaki sığınmacıların artan kiralık ev talepleri, bölgedeki illerde kiraların yükselmesine yol açtı.


İşletmeciler borçlarını ödeyemiyor

- Örneğin Hatay’daki restoran ve otel sahipleri, Ortadoğulu turistlerin zevklerine hitap etmek için çeşitli yatırımlar yapmışlar ve bu yatırımlarını finanse etmek için bankalardan kredi çekmişlerdir. Ancak sınır kapısının kapanmasından sonra şehre gelen turist sayısı azalmış ve işyeri sahipleri kredilerini ödemekte zorlanır hale geldi.

- Gaziantep ve Hatay, Suriye ve Ortadoğu’ya karayolu ile yapılan ihracat taşımacılığında en önemli sınır kapılarına ev sahipliği yapıyor. Karayolları Ulaştırma Genel Müdürlüğü istatistiklerine göre, bu illeri de kapsayan Adana, İstanbul ve Ankara bölgelerinin ardından en çok çekici, kamyon, römork ve kamyonet tipi araca sahip üçüncü bölge. Bölge toplamda ciddi bir araç stoku barındırmasının yanı sıra, Suriye ve Ortadoğu ile ilişkilerin iyileşmesinin ardından uluslararası taşımacılık ve komisyonculuk yetki belgesi sahibi firma sayısındaki artış ile de sektörde önemli bir yere sahip.

- 2002 ve 2003 haricinde, her yıl bir önceki yıla göre daha çok aracın geçtiği Cilvegözü, Öncüpınar, Akçakale ve Dilucu sınır kapılarından geçişler krizle birlikte durdu. 2012’nin ilk 6 ayında Akçakale’den geçen araç sayısı 631 olarak kaydedildi. Oysa geçen senenin aynı döneminde bu kapıdan geçen kamyon sayısı 125 bin 631 olmuştu. Benzer şekilde Öncüpınar sınır kapısında da kamyon geçişi yarı yarıya azalmış, 2012’in ilk 6 ayında sınırı geçen araç sayısı 22 bine düştü.

- 2000’de Türkiye’ye gelen toplam Suriyeli turist sayısı 122 bin iken 2011’de bu rakam 974 bin oldu. 5 Eylül 2009’da Suriye ile vizelerin karşılıklı olarak kaldırılması da Suriyeli turist sayısında daha önce görülmemiş oranda bir artışa yol açtı. 2011’e dek turizmde gözlenen bu artış eğilimi, yaşanan krizin de etkisiyle 2012’de tersine döndü ve Suriye’den gelen turist sayısı bu yılın ilk beş ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33.1 oranında azaldı.