'Tam teşekküllü’ AKP yargısı... 10 soruda yargı paketi

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen yargı paketiyle, AKP hükümeti Yargıtay ve Danıştay’ı istediği gibi şekillendirebilecek. Üyelerin görev süresi sona erecek. Her iki yüksek yargı kurumuna AKP’nin istediği isimler atanacak. Böylece AKP, hem Yargıtay hem de Danıştay’da istediği kararları çıkarabilecek, istemediği kararları ise engelleyebilecek. Danıştay’ın yapısının değişmesiyle idare aleyhine açılan yönetmelik, genelgeler ve çevreyle ilgili hükümetin aldığı kararlara karşı açılan davalarda “iptal” kararlarının çıkması mümkün olmayacak...

1-Danıştay ve Yargıtay’ın yeni yapısı nasıl olacak?

Yargıtay’ın üyesi sayısı 516’dan 310’a, Danıştay’ın ise 176’dan 116’ya düşürülecek. Yargıtay’ın 46 olan daire sayısı 24’e, Danıştay’ın daire sayısı da 17’den 10’a düşecek. Yargıtay 12’si hukuk ve 12 ceza dairesi olmak üzere 24 daireden oluşacak. Danıştay’da ise 9 dava, 1 de idari daire olacak.

2- Üyelerin durumu ne olacak?

Yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Yargıtay ve Danıştay başkanları, başsavcı, başkanvekili ve daire başkanları hariç Yargıtay ve Danıştay’daki tüm üyelerin görev süresi bitecek. Yargıtay’da boş üyelikler çıkıldığında 166, Danıştay’da 60 üye 10 gün içinde iktidarın çoğunlukta olduğu HSYK 1. Dairesi tarafından adli ve idari yargıda görevlendirilecek.

3-Yeni üyeler nasıl seçilecek?

Yeni üyelerin görev süresi 12 yılla sınırlı. Yeniden Yargıtay ya da Danıştay üyeliğine seçilemeyecek. Yargıtay ve Danıştay üyelerinin görevlerinin sona ermesinin ardından 5 gün içinde iki yüksek yargı organının 310 ve 116 üyesi, görev süresi dolan üyeler arasından 12 yıllığına tekrar seçilecek. Bu seçimde paralel yapıya yakın olan üyeler, Yargıtay ve Danıştay’dan tasfiye edilerek yerel mahkemelere gönderilecek.

4-Cumhurbaşkanı kaç üyeyin seçecek?

Anayasa gereği yeni Yargıtay üyeleri HSYK Genel Kurulu tarafından seçilecek. Yine anayasa hükmü gereği 116 Danıştay üyesinin dörtte biri olan 29’u Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan belirlenecek.

5-Yeni yapı ne getirecek?

Yargıtay ve Danıştay’ın üye yapısının AKP hükümeti tarafından şekillendirilmesi, yargı kararlarının iktidarın istediği biçimde çıkması sonucunu doğuracak. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP yönetiminin sık sık şikâyet ettiği “yargı kararları nedeniyle iş yapılamadığı” gerekçesi ortadan kalkacak. Yönetmelik ve genelgeler ile çevreyle ilgili kararları, büyük proje ihalelerinin iptali ya da yürürlüğünün durdurulması mümkün olmayacak.

6-Başkan seçilmenin kriteri ne olacak?

Yargıtay 1. başkanı seçilebilmek için öngörülen kıdem süresi, 10 yıldan 6 yıla düşürülecek. Yargıtay Genel Sekreteri seçilebilmek için 5 yıl Yargıtay üyeliği yapma şartı kaldırılacak. Genel Sekreter, Yargıtay üyeleri arasından Birinci Başkan tarafından seçilecek.

7-Hâkim ve savcılığa atanma nasıl yapılacak?

Hâkim ve savcı adaylarının, meslek öncesi eğitim sonunda yazılı sınavı kazanma koşuluna sözlü sınav da ekleniyor. Hâkim ve savcıların, atanabilmek için her iki sınavda da başarılı olması gerekecek. Sözlü sınav, Adalet Akademisi Başkanı’nın başkanlığında, Adalet bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanı, Ceza İşleri, Hukuk İşleri ve Personel Genel müdürleri ile akademide ders veren öğretim elemanları arasından seçilen 2 asıl ve 1 yedek üyeden oluşan sınav kurulu tarafından yapılacak. AKP, genel kuruldaki görüşmeler sırasında komisyonun yapısını Adalet Bakanlığı bürokratları çoğunlukta olacak şekilde değiştirdi. Eğitim sonunda başarılı sayılmak için yazılı sınav puanının yüzde 60’ı ile sözlü sınav puanının yüzde 40’ının toplamının en az 70 olması şartı aranacak.

8-Hâkim ve savcıların performansı...

Kanun yolu incelemeleri sonunda, hâkim ve savcılar hakkında kanun yolu değerlendirme formu düzenlenecek ve derece yükselmelerinde dikkate alınacak. Kanun yolu değerlendirme formu; soruşturmanın niteliği, iddianame, karar veya hükmün hukuka uygunluğu ve isabet derecesi, soruşturma, kovuşturma veya yargılamanın hedef sürede tamamlanması, gereksiz masrafa sebebiyet verilmemesi, duruşmalara hazırlıklı çıkılması veya hazırlıksız çıkılarak gecikmelere neden olunması, dosyaların eksiklik nedeniyle geri çevrilmeye neden olmayacak şekilde görevli daire veya birime gönderilmesi, dava konularının anlayış ve yönlendirilmesi ile mütalaa gibi hususlar dikkate alınarak, “çok iyi”, “iyi”, “orta” ve “zayıf” diye düzenlenecek.

9-ÖYM’ler geri mi geliyor?

AKP hükümeti, daha önce kaldırdığı Özel Yetkili Mahkemeler’i (ÖYM) yeniden getirdi. Buna göre, Terörle Mücadele Yasası kapsamındaki suçlara ilişkin soruşturmalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek; davalar da suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan ağır ceza mahkemesinde görülecek.

10-Kayyımların yetkileri nasıl olacak?

Ceza Muhakemesi’nde yapılan değişiklikle, kayyım atanan şirketlerin ya da yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin de kayyıma devredilmesi öngörülüyor. Atanan kayyımların görevleriyle ilgili iş ve işlemlerinden dolayı tazminat davaları devlet aleyhine açılacak. Devlet, ödediği tazminatı görevini kötüye kullanan kayyımlara bir yıl içinde rücu edecek.