Trump beklenen İran kararını açıkladı

ABD Başkanı Donald Trump, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasının ardından Ortadoğu’daki dengeleri bir kez daha sarsacak bir karara imza atarak ülkesinin İran’la yapılan uluslararası nükleer anlaşmadan ayrılması yönünde kararı imzaladı. İran’la 2015 yılında imzalanan uluslararası nükleer anlaşmayı (JCPOA) “felaket” olarak tanımlayan Trump, yükümlülüklerini yerine getirmediğini iddia ettiği İran’a en üst seviyede ekonomik yaptırım uygulanacağını söyledi. Trump’a canlı yayımlanan konuşmasıyla yanıt veren İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise ABD’yi sorumluluklarını yerine getirmemekle suçladı ve anlaşmanın diğer taraflarıyla görüştükten sonra karar alacaklarını duyurdu. Trump’ın kararına Avrupa’dan tepki gelirken İsrail ve Suudi Arabistan ise destek verdi.

Terör destekçisi suçlaması

İsrail ve Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkeleriyle birlikte, başkanlığa geldiği günden itibaren İran üzerindeki basıncı artırma politikası izleyen Trump, 12 Mayıs’ta süresi dolan nükleer anlaşmaya ilişkin kararını açıklamak üzere dün kameralar karşısına geçti. Konuşmasında “Hizbullah, Hamas, El Kaide gibi örgütlere destek veren, terörün en büyük destekçisi” olarak tanımladığı İran’la yapılan nükleer anlaşmayı “felaket” sözcüğüyle nitelendirdi. “Teoride bu anlaşma ABD ve müttefiklerini koruyacaktı” diyen Trump, gerçekte ise JCPOA’nın “İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine devam etmesini ve ekonomik olarak güçlenmesini sağladığını” iddia etti.

Ruhani: Anlaşma beş tarafla devam ediyor

Trump, anlaşmadan çekilme gerekçelerini “Ortadoğu’da nükleer silahlanma yarışını engellemek”, “İran’ın nükleer silah programına devam etmesi”, “anlaşmanın nükleer başlık yerleştirilebilecek balistik füze üretimine izin vermesi” olarak açıkladı. ABD kararı sonrasında kameralar karşısına geçen İran Cumhurbaşkanı Ruhani ise “tarihi bir dönemden geçildiğini” vurguladı. Tahran’ın anlaşmalara uyduğunu, ABD’nin ise uluslararası hukuku çiğnediğini, sözlerini tutmadığını belirtti. JCPOA’nın dün akşam itibarıyla İran dışında 5 taraflı bir anlaşma olduğunu söyleyen Ruhani, birkaç hafta içerisinde diğer ülkelerle yapılacak görüşmelere göre karar vereceklerini kaydetti. İran halkının çıkarlarına uygun şekilde tutum alacaklarını vurguladı.

İsrail’den askeri hamle

Öte yandan İsrail dün Golan Tepeleri’ndeki sığınaklarını açarak yedek askerleri göreve çağırdı. Şam yakınlarında bir askeri üste dün patlama meydana geldiği, arkasında İsrail olabileceği iddiaları gündeme yansıdı.

'Eski yaptırımlar 90 gün içinde tekrar başlayacak'

ABD Maliye Bakanlığı, önümüzdeki 90 gün içerisinde İran'a yönelik döviz sektörü, metal ticareti, devlet borcu ve otomobil sektörü gibi alanlardaki eski yaptırımları tekrar uygulamaya koyacaklarını açıkladı.

ABD Maliye Bakanlığı'nın açıklamasında, önümüzdeki 180 gün içerisinde, İran'a karşı gemicilik, petrol ve enerji alanlarında da eski yaptırımların yeniden uygulanmaya başlanacağı kaydedildi.

ABD, 5 Kasım'a kadar tekrar İran'ın tüm devlet ve finansal kurumları yaptırım listesine alacak.

<haber-yatay:971233,971291>

Trump Macron ile görüştü

ABD Başkanı Donald Trump, Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron ile telefonda görüştü. New York Times'ın iddiasına göre görüşmede Trump, Macron'a İran ile nükleer anlaşmadan çekileceğini söylediği iddia edildi. 

Fransa'dan yapılan açıklamada da ise 'ABD Başkanı görüşmede nükleer anlaşma konusunda bilgi vermedi' denildi.

Reuters'a konuşan bir kaynak, ABD'nin anlaşmanın bir parçası olarak feragat ettiği bütün yaptırımları eski haline getirmeye ve ek ekonomik cezalar koymaya hazırlandığını bildirdi.

NE OLMUŞTU?

İran’la BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Daimi Üyesi 5 ülke (ABD, Britanya, Fransa, Rusya ve Çin) ve AB arasında 2015 yılında imzalanan, Tahran’ın askeri amaçlarla uranyum zenginleştirmesinin engellenmesi karşılığında bu ülkeye uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını içeren nükleer anlaşmanın (JCPOA) süresi ABD açısından 12 Mayıs’ta doluyordu. ABD Başkanı Trump, seçim kampanyası döneminden bu yana selefi Obama döneminde imzalanan JCPOA’ya karşı olduğunu her fırsatta dile getiriyordu.

Nükleer Anlaşmanın içerdiği maddeler neler?

2015 yılında İran ABD, Çin, Rusya, Almanya, Fransa ve İngiltere ile nükleer faaliyetlerini sınırlandırmaya karşılık ekonomik yaptırımların kaldırılmasına yönelik bir anlaşma imzaladı.

Resmi adı Ortak Kapsamlı Eylem Planı olan anlaşmaya göre İran uranyum zenginleştirdiği santirfüjleri azaltma taahütünde bulunuyor.

Anlaşma koşulları İran'ın zenginleştirilmiş uranyumu büyük anlamda azaltması ve nükleer silah yapmaya yetecek düzeye çıkarmamasını öngörüyor.

Anlaşmadan sonra İran'ın Natanz ve Fordo tesislerindeki santrifüj sayısı azaltıldı ve tonlarca az zenginleştirilmiş uranyum Rusya'ya gönderildi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'ndan denetçiler İran'ın nükleer tesislerinde teftiş yapma yetkisine sahipti.