TSK birliklerine çevre denetim zorunluluğu

Milli Savunma Bakanlığı'nın, Türk Silahlı Kuvvetleri Çevre Denetimi Yönetmeliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Çevre Kanunu'na dayanılarak hazırlanan yönetmelik, çevrenin korunması için, askeri birlik, bölge, tesis, iş yeri ve tatbikatlarda faaliyet süresince çevre denetiminin usul ve esaslarını, denetimi yapacak personelin, çevre yönetim kısmı ile çevre yönetim işlem sorumlusunda aranacak şartlar ile görevlerini düzenliyor.

Yönetmelik, çevre denetimi ile ilgili iş ve işlemleri, askeri birlik, kurum ve tesis komutan, amirlerinin yükümlülüklerini, çevre yönetim kısmının, çevre yönetim işlem sorumlularının ve denetimle ilgili personelin görev ve yetkilerini kapsıyor.

Yönetmelikle, TSK'nın bütün birlik, kurum, karargah, tesis, bölge ve iş yeri faaliyetleri ile tatbikatlar dahil her türlü askeri maksatlı faaliyetler, çevre mevzuatı hükümleri doğrultusunda çevre denetimine tabi tutulacak.
 

Yükümlülükler

Denetime tabi askeri birimler, çevre mevzuatı ile usul ve esasları belirlenen, askeri tesis ve iş yerlerinin faaliyetlerinden kaynaklanabilecek su kirliliğinin kontrolünü ve önlenmesine, atık su arıtma tesislerinin işletilmesi ve işletilmesi sonucu ortaya çıkan atıklara ilişkin hususları, ısınmadan kaynaklanabilecek hava kirliliğinin kontrolünü, yağmur suyu hatlarının kontrolünü yerine getirmekle yükümlü olacak.
Denetime tabi askeri birlikler ayrıca, şu işleri yerine getirecek:

''Deniz sahilinde bulunan tesislerde toplanan deniz suyu ve sedimentine ait çevresel verilerin, bir merkezde toplanması ve uzun döneme ait zaman serilerinin oluşturulması bakımından 30/5/1973 tarihli 1738 sayılı Seyir ve Hidrografi Hizmetleri Kanunu gereği, Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı'na gönderilmesini, endüstri kaynaklı hava kirliliğinin kontrolünü, askeri araç kaynaklı egzoz gazı emisyonunun kontrolünü, askeri birlik, bölge, tesis, iş yeri ve tatbikatlardan kaynaklanabilecek katı atıkların, atık yağların ve tehlikeli maddelerin ve tehlikeli kimyasal madde ve ürünlerin kontrolünü, askeri sağlık teşkillerinden kaynaklanabilecek tıbbi atıkların kontrolünü, ambalaj ve ambalaj atıklarının kontrolünü, atık pil ve akümülatörlerin kontrolünü ömrünü tamamlamış lastiklerin kontrolünü, inşaat ve benzeri faaliyetlerden kaynaklanabilecek hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolünü askeri faaliyetlerden kaynaklanabilecek toprak kirliliğinin kontrolünü, gemi atıklarının kontrolünü, faaliyetleri sonucu oluşabilecek tehlikeli atıklar ve tehlikeli maddelerin kontrolünü, askeri birlik, bölge, tesis, iş yeri ve tatbikatlarda, Poliklorlu Bifeniller (PCB) ve Poliklorlu Terfeniller (PCT) ile PCB içeren ekipman kullanımının kontrolünü, askeri araçlarda kullanılan benzin ve motorin kalitesi ile ilgili hususları, askeri faaliyetlerden kaynaklanabilecek gürültünün kontrolünü, askeri tesislerde mevcut yüzme suyunun kalitesine ilişkin hususları,askeri faaliyetler öncesinde yapılması gerekli çevresel etkilerin kontrolünü, ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımının sınırlandırılması ve kontrolünü,askeri birlik ve kurumlarda bulunan bilgisayar monitörü ve televizyon gibi elektronik cihaz hurdalarının kontrolünü, TSK bünyesinde yürütülen ağaçlandırma faaliyetlerini yerine getirmekle yükümlü olacak''
 

Görev  ve sorumluluklar

Çevrenin geliştirilmesi, çevre sağlığının korunması ve çevre kirliliğinin en aza indirilmesi için denetime tabi askeri birlik, kurum, tesis, iş yeri ve faaliyetlerde şu hususlar uygulanacak:

''Mevcut teşkilat yapılarına uygun olarak en az üç kişiden oluşan çevre yönetim kısmı oluşturularak ve/veya çevre yönetim işlem sorumlusu belirlenerek Çevre Yönetim Sistemi oluşturulur ve sürekliliği sağlanacak.

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş özel veya kamuya ait laboratuvarlarda ilgili mevzuat kapsamında gerekli ölçüm ve analizlerin yaptırılması sağlanır. Sonuçların negatif çıkması durumunda gerekli tedbirler alınacak, aldırılacak.
Çevre mevzuatı kapsamında istenilen bilgi ve belgeler öngörülen sürede eksiksiz olarak sağlanacak ve istendiğinde çevre denetim görevlisine ibraz edilecek.

Çevre yönetim işlem sorumlusu ve denetim görevlilerinin belirleyeceği eğitim planı ve programı doğrultusunda, personele çevre bilincinin kazandırılmasına yönelik yıllık eğitim, konferanslar planlanacak ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla koordine edilerek eğitim verilmesi sağlanacak. Ayrıca askeri okullar ile sınıf okullarında çevre sağlığı ve çevrenin korunması bilincinin oluşturulması konularında eğitimler, konferanslar ve etkinlikler düzenlenecek.

Yıllık iç denetim programları düzenlenerek, çevre yönetim kısmı/çevre yönetim işlem sorumlusu aracılığı ile yılda en az bir defa denetim yapılması sağlanacak.
Denetimlerde tespit edilen eksiklerin giderilmesi konusunda gerekli tedbirler alınacak, aldırılacak.''
 

Çevre denetiminde görev alacak personel

Çevre denetim görevlileri ve çevre yönetim işlem sorumlusu olarak görev yapacak personelin, üniversitelerin çevre mühendisliği, kimya mühendisliği, kimya veya biyoloji bölümlerinden mezun olan ve/veya alanında lisansüstü eğitim yapanlara öncelik verilmek üzere fakülte veya yüksek okul mezunu olması şartı aranacak. Personelin atanmasını müteakip, Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı koordinatörlüğünde hazırlanan eğitim müfredatına uygun olarak Milli Savunma Bakanlığı (Savunma Sanayi ve Teknoloji Eğitim Merkezi – SATEM Komutanlığı) tarafından verilen çevre eğitiminde başarılı olarak belge almaya hak kazanmış olmak gerekecek.
Çevre yönetim işlem sorumlusu ve denetim görevlilerinin eğitim plan ve programı Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı tarafından koordineli olarak belirlenecek.

Çevre yönetim kısmı, çevre yönetim işlem sorumlusu ve çevre denetim görevlileri belirlenen görevleri yerine getirecek.

Çevre yönetim kısmı oluşturulması, çevre yönetim işlem sorumlusu ve çevre denetim elemanlarının görevlendirilmesi ile ilgili olarak, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı karargahlarında, tugay ve eşiti birlikler ile daha üst seviyedeki birlik ve kurumlarda, ikmal bakım merkez komutanlıkları, askeri fabrika komutanlıkları ve bakım, onarım, tersane komutanlıklarında en az üç çevre yönetim işlem sorumlusundan oluşan çevre yönetim kısmı oluşturulacak.

Bağımsız alay, tabur, bölük ve eşiti birlik ve kurumlarda ise çevre yönetim işlem sorumlusu görevlendirilecek.

Asker hastanesi ve askeri sağlık kuruluşlarından yatak kapasitesi yirmi ve üzerinde olanlarda çevre yönetim kısmı kurulacak.

Ülkenin çevre politikası ve stratejisi çerçevesinde askeri birlik, tesis ve faaliyetlerin çevre denetimi konusundaki önceliklerini, genel amaç ve hedeflerini belirlemek üzere çevre denetim birimleri tarafından, iç denetim veya dış denetimi kapsayan denetim planı hazırlanacak.

Yıllık denetim programları dış denetimler için Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca hazırlanacak ve uygulanacak. İç denetimler için ilgili birlik veya kurum tarafından, sorumluluğunda bulunan tüm askeri birlik, tesis ve askeri bölgeler ile faaliyet ve tatbikatları kapsayacak şekilde hazırlanacak.

Çevre mevzuatına uyum sağlanması ve çevrenin korunması amacıyla, askeri birlik, kurum, tesis ve iş yerlerinin konuşlandığı bölgeler ile kullanılan tesisler, icra edilen her türlü tatbikat ve faaliyetlerin denetimi, bu bölgelerden sorumlu komutanlıklar bünyesinde oluşturulacak denetim kısımlarınca gerçekleştirilecek.

Atış ve tatbikatların planlama ve icrasında, tatbikat arazisinin seçimi ve kullanılması, geçici olarak açılacak tesislerin kullanılması, kullanılmış mühimmat, patlayıcı maddelerin toplanması ve imhası ile tatbikat sonrası arazinin rehabilitasyonu ve benzeri faaliyetler çevre mevzuatına uygun olarak değerlendirilecek.
 

Çevre mevzuatına aykırı durum

Denetlemeler esnasında veya herhangi bir sebeple yapılan tetkikler sonucunda çevre mevzuatına uygun olmayan hususların tespit edilmesi durumunda, söz konusu aksaklıkları düzeltmek amacıyla ilgili birlik, kuruma bir yılı aşmamak üzere süre verilecek. Verilen süre kapsamında aksaklık giderilmemiş ise tesisin faaliyetinin belirli bir süre durdurulması konusunda ilgili kuvvet komutanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına teklifte bulunulacak.

Tespit edilen aksaklıkların çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike yaratması durumunda süre verilmeksizin faaliyetlerin durdurulması için hemen işlem başlatılacak.
Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Genelkurmay Başkanlığı bağlıları ile kuvvet komutanlıkları için Genelkurmay Başkanlığınca, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı için Genelkurmay Başkanlığı ve İçişleri Bakanlığı'nca, Milli Savunma Bakanlığı bağlıları için Milli Savunma Bakanlığı'nca hazırlanacak alt düzenleyici işlemlerle belirlenecek.

Bir kaza veya olağanüstü durumda muhtemel olumsuz çevresel etkileri kontrol altına almak ve azaltmak üzere önceden hazırlanmış olan acil durum planları uygulanacak. Bu planlar önceden hazırlanacak, tatbikatlarla geliştirilerek koordine edilecek.
Yönetmelik hükümlerini, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma Bakanı, İçişleri Bakanı ile Çevre ve Orman Bakanı birlikte yürütecek.