"Türkiye-ABD ilişkilerinde İran kilit mesele"

ABD German Marshall Fund'a (GMF) katılmadan önce Pasifik Konseyi Başkan Yardımcılığını yürüten, Rand Corporation'da yıllarca çalışan ve 1990 yıllarında ABD Dışişleri Bakanlığı Politika Planlama Dairesi'nde görev yapan İan O. Lesser, GMF tarafından yayımlanan "Rusya, Avrupa ve İran: ABD-Türkiye İlişkilerinde Üç Büyük Stratejik Konu" başlıklı makalesinde Türkiye- ABD ilişkilerini önümüzdeki dönemde etkileyeceğini belirttiği üç ana konu üzerinde durdu.

Türklerin Obama'ya olumlu baktığını ancak "üç büyük stratejik" konu dediği Rusya, Avrupa ve İran'ın, iki ülke arasındaki işbirliği için ortamı önümüzdeki yıllarda değiştirebileceğini öne süren Lesser, Rusya'nın Türkiye'nin en önemli ekonomik ortağı olduğunu vurgularken Türkiye'yi Rusya'nın olası saldırganlığının pek kaygılandırmadığını öne sürdü.

ABD'nin tanınmış Türkiye uzmanlarından Lesser, Türkiye'nin NATO'nun genişlemesine "çok yavaş bir yaklaşımı" tercih edeceğini de savunarak "İyi haber ise, NATO'ya stratejik alternatif olarak Moskova ile daha yakın ilişkiler için bastıran Avrasya'ya odaklananların, Türk siyasetinde marjinal bir konuma itilmiş olmasıdır" diye yazdı.


"Türkiye'nin AB projesi giderek karmaşık ve sorunlu hale geliyor"

İan O. Lesser, Türkiye'nin AB projesinin "her geçen gün daha karmaşık ve sorunlu" hale geldiği görüşünü de dile getirdiği makalesinde siyasi ve ekonomik gelişmelerin de Türkiye-AB ilişkilerindeki karamsar atmosferi güçlendirdiğini belirtti.

Türkiye'nin AB üyeliği taraftarı İsveç'in, Dönem Başkanlığı sırasında ciddi medyan okumalarla karşılaşılacağını savunan Lesser, ABD Başkanı Obama'nın Ankara'nın üyelik hedefine verdiği desteğine de değinirken, "Artık Türkiye ve Avrupa ile ilgili büyük stratejik argümanların yetmediği"ini kaydederek, "ABD politika yapıcıları, Türkiye'nin üyelik mantığı konusunda daha imajınatif bir biçimde düşünmesi gerek" dedi.

Bu çerçevede Lesser, Türkiye'nin bölgesel istikrardan enerji güvenliğine kadar transatlantik çıkarlara pratik katkılarının üzerinde durulmasının, daha iyi bir yaklaşım olabileceğini de yazdı.
Makalesinde İran'daki gelişmelerin Türkiye için taşıdığı öneme işaret eden Lesser, İran'ın nükleer alandaki niyetlerinin Türkiye'den ABD'den farklı göründüğü vurgulandı. Türkiye'nin, doğrudan İran balistik füzelerine açık olmasına rağmen Türk strateji uzmanlarının nükleer bir İran olasılığı karşısında oldukça rahat olmayı sürdürdüğünü savundu.


"Türkiye ABD'li gazetecinin serbest bırakılmasında devreye girmiş olabilir"

İran'da Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin protesto olaylarının ardından İran ile iş yapmanın Ankara için "daha karmaşık siyasi ikilemleri" yaratacağı öne sürülürken İran politikası konusunda Ankara ile Washington arasında daha yakın bir işbirliğinin gereği vurgulandı.

Lesser, Türkiye'nin, İran kökenli ABD'li gazeteci Roxana Saberi'nin Tahran tarafından serbest bırakılması için devreye girmiş olabileceğini de belirttiği makalesinde "Washington için İran ile daha rahat bir ilişkisi olan Türk hükümetinin, nükleer, demokrasi ve insan hakları konularında İran liderliğine daha sert mesajları iletmeye istekli ve muktedir olup olmadığı kilit bir mesele" savına yer verdi.

Başban Obama'nın Türkiye ziyareti sırasında ikili ilişki için "model ortaklık" terimini kullandığını anımsatan Lesser, böyle bir terime, ancak ortaklar büyük stratejik meydan okumaların yönetilmesine katkıda bulunduğunda içerik kazandırılamabileciğini belirterek "Farkla yollarda (ve Rusya, Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği ve İran, bu öneri için kilit testler oluşturacak" diye yazdı.