Uzun vadeli durgunluk başladı

Türkiye ekonomisi 2014’te, lira bazında yüzde 2.9 ile, hedefin altında, beklentilerin de biraz üzerinde büyüdü. Ekonomi dolar bazında yüzde 2.8 küçüldü. Kişi başı GSYH değeri 418 dolar düştü.

Türkiye 2014 büyüme verisiyle Tradingeconomics.com’un açıkladığı büyüme liginde bir basamak düşerek 17’nci sıradan 18’inci sıraya geriledi. Büyümenin kompozisyonunda net ihracatın katkısının önemli ölçüde zayıfladığı görülüyor.

Türkiye ekonomisi ilk dokuz aylık verilerde yapılan revizyonlar ve yılın son çeyreğinde özel tüketimin beklentilerden daha yüksek bir artış sergilemesiyle 2014’ün dördüncü çeyreğinde yüzde 2.6 büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2014 4. Çeyrek (Ekim-Aralık) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Kişi başı GSYH değeri 2014’te 10 bin 404 dolar, 2013’te ise 10 bin 822 dolar olarak hesaplandı. Geçen yıl GSYH, cari fiyatlarla 800 milyar 107 milyon dolara düştü. Söz konusu rakam, 2013’te 823 milyar 44 milyon dolar seviyesindeydi.

Büyümeyi devlet harcamaları destekledi. Hane halkı tüketim harcamaları 2014’te yüzde 1.3 artarken, devlet harcamaları yüzde 4.6 artış gösterdi. Mal ve hizmet ihracatında yüzde 6.8 artış olurken ithalat yüzde 0.2 geriledi. Dolardaki yüzde 15 artış cazibesine rağmen ihracatın büyümedeki payı ancak 1.9 puan olabildi. Nihai iç talebin katkısı 1.1 puanda kaldı. Makine ve techizat yatırımı yüzde 1.1 azaldı. Gayri safi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 1.3 düştü. AKP hükümetinin büyümenin lokomotifi olarak gördüğü inşaat ise son çeyrekte daraldı.

Riskler arttı

Türkiye ekonomisi, 2014’ün son çeyreğindeki yüzde 2.6’lık büyüme ile üst üste 21 çeyrek büyüdü. 2014’te kaydedilen 2.9’luk büyüme, hükümetin Orta Vadeli Program’da (OVP) öngörülen yüzde 3.3’ün gerisinde kaldı.Analistler 2015’te ise OVP’de yüzde 4 olan hedefe ilişkin aşağı yönlü riskler olduğuna dikkat çektiler.

Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla, 2014’te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla 126 milyar 70 milyon TL, cari fiyatlarla yüzde 11.6’lık artışla 1 trilyon 749 milyar 782 milyon TL oldu.

Tarım sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2014’te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 1.9’luk azalışla 11 milyar 95 milyon TL, cari fiyatlarla 125 milyar 18 milyon TL oldu. Sanayi sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2014’te bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 3.5’lik artışla 41 milyar 510 milyon TL oldu.

Siyasi tansiyon etkiledi

Analistler özellikle ilk çeyrekte, gerek döviz kuru gelişmeleri gerekse genel seçimler öncesi artan iç siyasi tansiyonun etkisiyle tüketici güvenindeki sert düşüşe dikkat çekiyorlar. Tüketici güven endeksi martta 64.39 ile 6 yılın en düşük seviyesine gerilerken ekonomik güven endeksi de martta bir önceki aya göre yüzde 15.4 azalarak 74.85 değerine düştü.

TÜİK daha önce yüzde 4.1 olarak açıkladığı 2013 büyüme verisini yüzde 4.2’ye revize etti. 2014 ilk çeyrek büyümesi yüzde 4.8’den yüzde 4.9’a, ikinci çeyrek yüzde 2.2’den yüzde 2.3’e, üçüncü çeyrek ise yüzde 1.7’den yüzde 1.9’a revize edildi. Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH geçen yıl son çeyrekte önceki döneme göre yüzde 0.7 arttı.

Çıkmak güç

Gazetemiz yazarı ekonomist Dr. Öztin Akgüç, Türkiye’nin uzun vadeli durgunluk dönemine girdiğini ve çıkma ihtimalinin de çok güç olduğunu belirtti.

Akgüç, yatırım yapılmadığını, iç tasarruf oranı düşük olduğunu, iç talebi değiştirecek banka kredileri sınıra ulaşmış duruma geldiğini ifade ederek, “Geliri artmayan, kredi kullanma olanağı sınırlı olan, dış pazarı genişlemeyen ülkenin büyümesi çok zor. TÜİK daha sonra revize edebilir mi rakamı bilmiyoruz. Büyümenin yüksek olması için her hangi bir güdü yok” dedi. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küresel piyasalardaki dalgalanmalar ve jeopolitik gelişmeler nedeniyle büyümenin sınırlandığını söyledi.