"Yasadışı göçle mücadele" genelgesi

İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, İçişleri Bakanı Beşir Atalay, ''Yasa Dışı Göçle Mücadele'' ile ilgili olarak Teftiş Kurulu Başkanlığına, Emniyet Genel Müdürlüğüne, Jandarma Genel Komutanlığına, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve 81 İl Valiliğine bir genelge gönderdi.

Avrupa Birliği ile yürütülen katılım müzakereleri sürecinde, ''Adalet, Özgürlük ve Güvenlik'' başlıklı 24. Fasıl kapsamında yer alan ''İltica ve Göç'' konusunun önemli bir yeri bulunduğuna dikkatin çekildiği genelgede, iltica ve göç konusunda ''yasal düzenlemelerin'' yapılmasının, 2008 tarihli AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program, 2007 yılında kabul edilen Müktesebat Uyum Programı, Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2003 tarihli İltica ve Göç Strateji Belgeleri ve 2005 tarihli İltica ve Göç Ulusal Eylem Planında Türkiye'nin taahhüdü olarak yer aldığı hatırlatıldı.

Yasal düzenlemelere yönelik çalışmaların devam ettiği belirtilerek, yasadışı göçle mücadelede başarılı çalışmaların daha da etkinleşmesi ve Türkiye'nin uluslararası yasadışı göç trafiğinde geçiş güzergahı olmasının engellenmesi amacıyla bazı tedbirlerin alınmasının gerekli olduğu ifade edildi.


Yasadışı göçle mücadelede alınacak tedbirler

Yasadışı göçün en önemli sınır aşan sorunlardan biri olarak kabul edildiğine dikkatin çekildiği genelgede, coğrafi konumu, çevre ülkelerdeki savaş ve istikrarsızlık durumunun sürekliliği, sınırların zor fiziki yapısı gibi etkenlerin yasadışı göç ve göçmen kaçakçılığı faaliyetleri bakımından Türkiye'yi transit ve hedef ülke konumuna getirdiği anlatıldı.

Güvenlik birimlerinin göçmenlerce sıklıkla kullanılan giriş çıkış noktaları, güzergahlar ve teknikleri titizlikle analiz etmesinin ve ilgili kurumlarla koordinasyon sağlanmasının istendiği genelgede, şunlar kaydedildi:
''Bu alanda çalışan personelin ortak hizmet içi eğitim almaları, olayların ortaya çıkartılmasına yarayacak emarelerin (fırınlardan çok miktarda ekmek alınması, araçlarda gıda artıklarının bulunması, araçlardan yoğun koku gelmesi, köylerde tanınmayan misafirlerin artması) değerlendirilmesi sağlanacak, nakliye ve otobüs firmaları, konaklama tesisleri yasadışı göç ve göçmen kaçakçılığı konusunda sürekli olarak uyarılacaktır. Göçmen kaçakçılığı konusunda istihbari çalışmalara ağırlık verilecek, yasadışı göç ile ilgili birimler arasında veri ve istihbarat paylaşımı yapılacaktır. Sınırlarımızda, sınır kapılarında, yurtiçindeki geçiş güzergahlarında ve ülkemizden çıkış noktalarında elektronik gözetleme, sürekli devriye, denetim gibi her türlü tedbir en üst düzeyde alınarak yasadışı göçmenlerin, ülkemize girişi, ülkemizdeki hareketleri ve ülkemizden çıkışları mümkün olan en üst düzeyde engellenecek ve ülkemizin geçiş güzergâhı olmasının önüne geçilecektir.''


Yasadışı göçmenlerin yakalanmasından itibaren yapılacak işlemler

Türkiye'ye girişi engellenemeyen yasadışı göçmenlerin yakalanmasından itibaren yapılacak işlemlerde, göç ve iltica alanında yapılacak yeni mevzuat çalışmaları sonuçlanıncaya kadar geçecek sürede bazı ilave tedbirler alınmasına ihtiyaç duyulduğuna işaret edilen genelgede, yasadışı göçmenlerin adli işlemleri tamamlandıktan sonra, sınır dışı işlemleri tamamlanıncaya kadar geri gönderme merkezlerinde barındırılmasının asıl olduğu belirtildi. İl emniyet müdürlükleri, jandarma ve sahil güvenlik birimlerince yakalanan ve adli işlemleri tamamlanan yasadışı göçmenlerin, sınır dışı edilmek üzere il emniyet müdürlükleri yabancılar/pasaport-yabancılar şube müdürlüklerine teslim edilmeye devam edileceği ifade edildi.

Yakalanan yasadışı göçmenlerin adli işlemlerinin yakalayan birim tarafından yerine getirilmesinin esas olduğu vurgulanarak, kara teşkilatlanması yetersiz olan Sahil Güvenlik Komutanlığı birimlerince yakalanan yasadışı göçmenlerin adli işlemlerin yapılacağı ilçe merkezinde Cumhuriyet savcısının belirleyeceği genel kolluk birimine tutanakla teslim edileceği kaydedildi.

Adli işlemleri tamamlanan yasadışı göçmenlerin geri gönderme merkezlerinde yer olması durumunda derhal teslim alınacağı vurgulanan genelgede, ''Dolu olması halinde bizzat il valilerimiz tarafından önceden belirlenmiş alternatif yerlere, gerekli koordine sağlanarak mümkün olan en kısa süre içinde yerleştirilmeleri temin edilecektir. Bahse konu yasadışı göçmenler, kesinlikle nezarethanelere konulmayacaktır. Bulaşıcı hastalığı olan yasadışı göçmenlerden tedavisi sağlık kuruluşlarında yapılması zorunlu olmayanların, merkezlerde diğer yasadışı göçmenlerden ayrı bir şekilde barınması için gerekli önlemler alınacaktır'' ifadelerine yer verildi.


Yasadışı göçmenler ve geri gönderme merkezleri ile ilgili işlemler

''Çıkışları Yaptırılacak Yabancılar İçin Misafirhane'' adıyla kurulan ve yasadışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerine kadar geçecek sürede barındırıldıkları yerlerin bundan böyle ''Geri Gönderme Merkezi'' olarak adlandırılacağına dikkatin çekildiği genelgede, tüm illerde en az elli kişilik kapasite oluşturulması talimatı verildiği hatırlatıldı. Bazı illerde oldukça fazla sayıda yasadışı göçmen yakalanmasına rağmen, sınır dışı edilmelerine kadar barındırılacakları herhangi bir kapasitenin henüz oluşturulamadığı veya yetersiz kaldığı belirtilerek, şunlar kaydedildi:
''Yasadışı göçmen akınına maruz kalan ve yeterli kapasitesi olmayan Ağrı, Balıkesir, Çanakkale, Mersin, Hatay, Muğla, Batman, Gaziantep illerinde ek kapasite oluşturulmasına ilişkin gerekli tedbirler acilen alınarak sonuçlandırılacak ve bu konuda yapılacak işlemler bizzat il valileri tarafından takip edilecektir.

Halen herhangi bir kapasitesi olmayan illerimizden Şırnak, Şanlıurfa, Konya, Tekirdağ, Iğdır ve Düzce'de yıllar içindeki yasadışı göçmen trafiği değerlendirilerek en geç altı ay içinde gerekli çalışmalar yapılarak en az yüz kişi barınma kapasiteli, kapasitesi olmayan diğer illerimizde ise elli kişi barınma kapasiteli Geri Gönderme Merkezi oluşturulacaktır.

Bu merkezlerin oluşturulmasında, öncelikle kullanılmayan kamu binalarının değerlendirilmesi suretiyle merkezi bütçe, yerel imkanlar ve proje karşılığı sağlanan diğer imkanlar kullanılacaktır.

İlde geri gönderme merkezinin bulunmaması veya dolu olması halinde söz konusu ilde barındırılamayan yasadışı göçmenler, Emniyet Genel Müdürlüğü Yabancılar Hudut İltica Daire Başkanlığının uygun göreceği kapasitesi müsait olan en yakın illere aktarılacak, böylelikle ülkemizin var olan geri gönderme kapasitesi etkin olarak kullanılacaktır.''

Geri gönderme merkezlerinin, vali, kaymakam ve il emniyet müdürü tarafından en az altı ayda bir, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından haberli ve habersiz olmak üzere yılda iki kez denetleneceği, denetim sonucunun rapora bağlanacağı vurgulanan genelgede, ''Geri gönderme merkezlerinde insan onuruna ve haysiyetine aykırı davranış iddiaları derhal incelenecek, ihlal tespiti halinde gerekli adli ve idari işlemler yapılacaktır'' denildi.


Yasadışı göçmenlerin sınır dışı edilme işlemleri

Genelgede, yasadışı göçmenlerin süratle sınır dışı edilmelerinin sağlanmasının ileride meydana gelebilecek muhtemel yasadışı göç akımları açısından da caydırıcı bir etki yapacağına ve Türkiye'nin yasadışı göçmen yükünü azaltacağına dikkat çekildi.

Bakanlık ''oluru'' ile oluşturulan ''Yasa Dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu''nun ilgili müsteşar yardımcısı koordinesinde Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü (KOM Dairesi Başkanı ve Yabancılar Hudut İltica Dairesi Başkanı), Jandarma Genel Komutanlığı (KOM Dairesi Başkanı), Sahil Güvenlik Komutanlığı (İstihbarat Başkanı) temsilcileri ve gerektiğinde yasadışı göç konusu ile ilgili Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının merkez veya taşra birimleri temsilcilerinin katılımıyla toplandığı belirtildi.

''Yasa Dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu'' toplantılarının kararlarının duyurulacağı ifade edilen genelgede, ''Geri gönderme merkezlerinde barınan yasadışı göçmenlerden, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile iletişime geçmek isteyenler olduğunda kendilerine bu imkan sağlanacaktır. Ayrıca bahse konu kişilerden talep edenlerin, bedeli kendilerince karşılanmak kaydıyla avukatla görüşmeleri sağlanacaktır'' ifadelerine yer verildi.