"Yerleşimler yasa dışı"

Genel Sekreter Ban, Orta Doğu Dörtlüsü (BM, ABD, AB ve Rusya) toplantısının yapıldığı Moskova ile İsrail ve Filistin topraklarını kapsayan ziyaretiyle ilgili olarak BM Güvenlik Konseyine bilgi verdi.

Ban konuşmasının başında Orta Doğu Dörtlüsü toplantısıyla ilgili olarak İsrail ve Filistin tarafına bilgi verdiğini, yarın da Arap ülkelerine bilgi vermek amacıyla Libya'ya gideceğini ve orada Arap Birliği zirvesine katılacağını söyledi. Orta Doğu Dörtlüsü toplantısında temelde 4 konuda ortak tutum yansıtıldığını kaydeden Ban, bu konuları şu şekilde sıraladı:
''Filistin ve İsrail tarafı arasında dolaylı görüşmelerin ilerleyerek bir an önce doğrudan görüşmelerin başlaması ve nihai statüyle ilgili sorunların 24 ay içinde çözülmesi, bölgede tarafların kışkırtıcı davranışlardan kaçınarak Yol Haritası ve uluslararası hukuk kuralarına uymaları, Yahudi yerleşimlerin durması, Gazze'deki ablukanın sona ermesi, Gazze'den İsrail'e yönelik roket saldırılarının durması gibi olumlu adımların atılması ve son olarak uluslararası toplumun iki tarafı desteklemesi.''

Genel Sekreter Ban, bu kapsamda Orta Doğu Dörtlüsü'nün gelişmeleri yakından takip ettiğini ve Filistin tarafının 24 ay içinde devlet kurmaya yönelik çalışmalarına da güçlü destek verdiğini belirtti.

Filistin Yönetimi Başbakanı Selam Feyyad ile görüşmesi ve sonra kendisiyle birlikte bölgede yaptığı turda, Batı Şeria'da Filistinlilerin topraklarının daha fazlasını kullanabilmelerine izin verilmesinin önemini gördüğünü ifade eden Ban, Filistinlilerin ekonomik ve sosyal kalkınmalarının önünde engeller bulunduğunu, bu engellerin hafifletilmesi konusunda İsrailli yetkililere çağrıda bulunduğunu belirtti. Batı Şeria'da bulunduğu sırada 20 yaşından küçük 4 Filistinli gencin İsrailli askerler tarafından öldürülmesinden de büyük üzüntü duyduğunu ifade eden Ban, İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak'ın kendisine İsrail'in olayı soruşturacağı güvencesini verdiğini de bildirdi.

''Yahudi yerleşimleri kabul edilemez"

Evlerinden çıkartılan iki Filistinli aile ile de görüştüğünü kaydeden Ban, Yahudi yerleşimlerinin yasa dışı olduğunu ve bölgede gerilime yol açtığını vurguladı. Ban, bölgede 20 yeni yerleşim biriminin inşa edilmesine dün onay veren İsrail tarafının bu açıklamasının ise ''kabul edilemez'' olduğunu söyledi.

Gazze'de yıkılmış binaların halen öylece durduğunu, yoksulluğun devam ettiğini belirten Ban, ''Gazze'deki Filistinliler bana Gazze'nin kapalı tutulmasının ahlaken kabul edilemez olduğunu ve ters teptiğini söylediler, ve ben onlara katılıyorum'' dedi.

Gazze'de özellikle çocukların durumumun ve geleceklerinin kendisini endişelendirdiğini kaydeden Ban, ''Gazze'de nüfusun yarısından fazlası 18 yaşın altında. Daha çok okul açmamız gerek. Onların eğitim hakları var ve biz inşaat malzemelerinden yoksunuz'' dedi. Ban, bu kapsamda İsrail'in BM'nin Gazze'deki insani yardım projelerine en sonunda onay verdiğini hatırlatarak, bunun ilk adım olduğunu, ancak İsrail tarafından daha atılması gereken çok adım olduğunu söyledi.

İsrailli yetkililerle görüşmesinde ise İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Doğu Kudüs'teki yeni yerleşimlerin inşaatını dondurmayacağını yinelediğini bildiren Ban, İsrailli yetkilerin kendisine güney Lübnan'da Hizbullah'ın hızla silahlandığına inandıklarını ve İran'ın nükleer programı konusunda endişe duyduklarını aktardıklarını da belirtti.
Ban, İran konusunda İsrail'in endişesini paylaştığını ifade ederek, uluslararası toplumun da bu konunun çözülmesini istediğini ve bu yönde devam eden diplomatik bir sürecin bulunduğunu hatırlattı.

Genel Sekreter Ban, toplantının ardından gazetecilere de açıklama yaptı ve onların sorularını yanıtladı. Doğu Kudüs'teki İsrail yerleşimlerinin uluslararası hukuka göre yasa dışı olduğunu bir kez daha vurgulayan ve yerleşimlerin derhal durması gerektiğini belirten Ban, Orta Doğu'da iki devletli çözüm dışında bir başka çözüm olmadığını ve amacın nihai statüyle ilgili sorunların 24 ay içinde çözülmesi olması gerektiğini dile getirdi.

Ban, bir soru üzerine, Filistin ve İsrail arasında ABD tarafından yürütülmesine karar verilen dolaylı görüşmelere başlama konusunda ideal olarak herhangi bir ön koşul olmaması gerektiğini, ve bu kapsamda bu süreci zayıflatacak hiçbir tek taraflı adımın atılmaması gerektiğini belirtti.

Arap liderlerden de dolaylı görüşmeleri desteklemelerini isteyeceğini söyleyen Ban, Kudüs konusunun nihai görüşmelerin bir parçası olduğunu hem Orta Doğu Dörtlüsü'nün, hem BM'nin hem de uluslararası toplumun ''yüksek sesle'' söylediğini kaydetti.

İran'ın nükleer programı

Genel Sekreter Ban, Güvenlik Konseyindeki Orta Doğu konusuyla ilgili konuşmasında İran'ın nükleer programı konusuna değindiğinin hatırlatılması üzerine ise bu konunun da Orta Doğu'yu ilgilendiren konulardan biri olduğunu ve çözülmesi gerektiğini söyledi.

Uluslararası toplumun İran'ın nükleer programı konusunda derin endişeleri olduğunu söyleyen Ban, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) yetkililerinin, İran'ın nükleer programının gerçekten barışçıl olduğunu kanıtlayamadıklarını düşündüklerini belirtti. Ban, İran'ın, Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya ile görüşmelerine geri dönmesi ve kendisine önerilen teklifleri ciddi olarak değerlendirmesi gerektiğini kaydetti.

Ban, sözlerinin sonunda İran meselesinin diyalogla, barışçıl bir biçimde çözülmesi gerektiğini de ifade etti.